Ήταν εύλογο το δημοσιογραφικό ενδιαφέρον, όσον αφορά τις πρόσφατες περιφερειακές εκλογές στη Μαδρίτη, να στραφεί κατ΄ αρχάς στην «πικάντικη είδηση» της παραίτησης του Πάμπλο Ιγκλέσιας από την ηγεσία των Ποδέμος και της αναγγελίας αποχώρησής του από την πολιτική.
Ακόμα πιο εύλογο ήταν αυτό να συμβεί στην Ελλάδα, όπου είθισται να βλέπουμε διεθνείς εξελίξεις με παραμορφωτικούς φακούς της εγχώριας επικαιρότητας και ήταν εύκολοι οι παραλληλισμοί με το αδελφό κόμμα του ΣΥΡΙΖΑ και, κυρίως, τον Αλ. Τσίπρα.
Στα social media δε τα πράγματα έγιναν ακόμα πιο… χύμα, όπως, άλλωστε, συνηθίζεται και οι σχετικές αναφορές μονοπωλήθηκαν από χαιρέκακα σχόλια για τον Ιγκλέσιας και ευχές για ανάλογο μέλλον του Τσίπρα.
Μπορεί τα προηγούμενα να είναι κατανοητά αλλά είναι ταυτόχρονα και αντιπαραγωγικά, καθώς τα αποτελέσματα των εκλογών στη Μαδρίτη προσφέρονται για πολύ ευρύτερα συμπεράσματα.
Ας ξεκινήσουμε -σύμφωνα και με το «ρεύμα» που περιγράψαμε- από τους Ποδέμος. Η παραίτηση/αποχώρηση Ιγγλέσιας συνέβη παρότι το ψηφοδέλτιό του αύξησε τις έδρες του από 7 σε 10. Η πρώτη εξήγηση για αυτό είναι πως ο Ιγκλέσιας για να τεθεί επικεφαλής του ψηφοδελτίου στην Μαδρίτη είχε παραιτηθεί από την αντιπροεδρία της κυβέρνησης Σοσιαλιστών-Ποδέμος ώστε να ηγηθεί -όπως έλεγε- του αγώνα κατά της δεξιάς που κυβερνούσε χρόνια στη Μαδρίτη, αποκομίζοντας και τα σχετικά πολιτικά οφέλη. Η προσπάθειά του αυτή απέτυχε ολοκληρωτικά, αφού οι Ποδέμος κατέλαβαν την πέμπτη θέση.
Όμως, ο κύριος λόγος για την παραίτηση/αποχώρηση Ιγγλέσιας ήταν πως η αποτυχία αυτή ήταν ο τελευταίος κρίκος σε μια πορεία αποδρομής του «αριστερού λαϊκισμού» των Ποδέμος. Αφενός σε αλλεπάλληλες εκλογικές αναμετρήσεις είχαν αποτύχει στον βασικό τους στόχο να ξεπεράσουν τους σοσιαλιστές και, τελικά, σύρθηκαν σε κοινή κυβέρνηση μαζί τους από μειονεκτική θέση, αφετέρου άλλαξε δραστικά η συγκυρία που τους γέννησε μέσα από τις πλατείες των Ισπανών Αγανακτισμένων. Ανάλογη είναι, άλλωστε, η πορεία των αντίστοιχων λαϊκίστικων σχημάτων του ευρωπαϊκού Νότου, δηλαδή του δικού μας ΣΥΡΙΖΑ και των Πέντε Αστέρων της Ιταλίας.
Όμως, τα αποτελέσματα της Μαδρίτης μπορεί να σηματοδότησαν την αποδρομή του αριστερού λαϊκισμού αλλά ταυτόχρονα ενίσχυσαν αποφασιστικά ένα δεξιό/τραμπικό λαϊκισμό, ιδιαίτερα επικίνδυνο με δεδομένη και τη συγκυρία της πανδημίας.
Ναι μεν το Λαϊκό Κόμμα κυβερνούσε στη Μαδρίτη με συνεργασίες αλλά στις εκλογές αυτές υπερδιπλασίασε τις δυνάμεις του απέχοντας μόνο 4 έδρες από την αυτοδυναμία. Ήδη το ακροδεξιό VOX που αύξησε κατά μία τις έδρες του ανακοίνωσε πως θα στηρίξει άνευ ανταλλαγμάτων και συμμετοχής. Ως εδώ θα μπορούσε να πει κανείς πως τα έχει αυτά η δημοκρατία. Το πρόβλημα είναι πως η περιφερειάρχης και θριαμβεύτρια των εκλογών Ιζαμπέλ Ντιαθ Αγιούζο εξελέγη με μια υπερδεξιά και λαϊκίστικη ατζέντα. Με το σύνθημα «ελευθερία ή κομμουνισμός» (σε μια χώρα με δικτατορία δεκαετιών) και με άρνηση (και στην πράξη) των περιοριστικών μέτρων κατά της πανδημίας. Δεν είναι τυχαίο πως τα προσωνύμιά της ήταν από τη μια «βασίλισσα των ταβερνών» κι από την άλλη «ισπανίδα Τραμπ».
Ο ηγέτης του Λαϊκού Κόμματος Πάμπλο Κασσάδο είχε ήδη μετατοπίσει το κόμμα του πιο δεξιά από εκεί που βρισκόταν επί Μαριάννο Ραχόϊ. Η Αγιούζο, η οποία, μετά την επιτυχία της, έχει βάλει πλώρη για τον πρωθυπουργικό θώκο σύμφωνα με όλες τις αναλύσεις, δείχνει να το μετατοπίζει ακόμα περισσότερο και μάλιστα σε έναν τραμπικής κοπής λαϊκισμό. Την επαύριο της πανδημίας αυτή η εξέλιξη θα είναι άκρως αρνητική όχι μόνο για την Ισπανία αλλά και για την Ευρώπη ολόκληρη. Με υπαρκτό ένα εύφλεκτο πολιτικό υλικό μπορεί να λειτουργήσει παραδειγματικά και πολλαπλασιαστικά και για άλλα «αδελφά» πολιτικά σχήματα. Λες και δεν έφταναν Όρμπαν και Κατσίνσκι που κυβερνούν και Λεπέν και Σαλβίνι που "καραδοκούν». Επιπρόσθετα, εκεί που αρκετοί έβλεπαν ένα (υπερ)αισιόδοξο σενάριο για την Ευρώπη με "τρόϊκα" Μπέρμπογκ, Μακρόν, Ντράγκι, εμφανίζεται ο κίνδυνος η άλλη μεγάλη χώρα, η Ισπανία, να αποκτήσει πρωθυπουργό ένα θηλυκό Τραμπ.
Εν ολίγοις, ο ήδη… ξεδοντιασμένος αριστερός λαϊκισμός βγήκε από το μαδριλένικο παράθυρο αλλά μπήκε από την πόρτα ο δεξιός/τραμπικός λαϊκισμός.
Τα ενδιαφέροντα συμπεράσματα από τις εκλογές της Μαδρίτης δε σταματούν, όμως, εδώ αλλά εκτείνονται σε όλο το πολιτικό φάσμα.
Μεγάλος χαμένος των εκλογών ήταν οι Θιουδαδάνος, το κεντροφιλελεύθερο κόμμα (αντίστοιχο του Ποταμιού, όπως διακήρυσσε ο ίδιος ο Στ. Θεοδωράκης) που έχασαν 26 έδρες και έμειναν εκτός, τιμωρούμενοι για τη δεξιά στροφή των τελευταίων χρόνων. Για παράδειγμα, στη Μαδρίτη -και όχι μόνο- συγκυβερνούσαν με το Λαϊκό Κόμμα και την Αγιούζο αλλά και το VOX. Η αιτία για αυτό ήταν πως ο πρώην ηγέτης τους Ριβέρα, μετά την ήττα Ραχόϊ στις κοινοβουλευτικές εκλογές και τους αναπόφευκτους κλυδωνισμούς στο Λαϊκό Κόμμα, θεώρησε πως το κόμμα του πρέπει να διεκδικήσει την πρωτοκαθεδρία στον κεντροδεξιό χώρο και απέτυχε με ακόμα πιο παταγώδη τρόπο απ΄ ότι ο Ιγκλέσιας. Η συντριβή των Θιουδαδάνος δείχνει πως τα κόμματα που ήταν γεννήματα της προηγούμενης κρίσης δύσκολα μακροημερεύουν αν δεν αποκτήσουν μια σχετικά σαφή ταυτότητα και θέση στον πολιτικό χάρτη.
Χαμένο από τις εκλογές της Μαδρίτης βγήκε και το κυβερνών Σοσιαλιστικό Κόμμα που έπεσε από τις 37 στις 24 έδρες και έχασε τη δεύτερη θέση. Οι ισπανοί σοσιαλιστές φαίνονταν έως τώρα να διασώζονται από τη γενικότερη τάση παρακμής των παραδοσιακών σοσιαλιστικών, εργατικών και κεντροαριστερών κομμάτων της Ευρώπης. Οι προσεχείς εξελίξεις θα δείξουν αν είναι όντως έτσι ή αν απλώς πήραν μια μικρή παράταση χρόνου λόγω των αλλεπάλληλων τακτικισμών του Σάντσεθ.
Σχετικό με το προηγούμενο είναι πως στη δεύτερη θέση, ξεπερνώντας τους σοσιαλιστές, βρέθηκε με άνοδο ο συνδυασμός Más Madrid Greens με επικεφαλής τη Μόνικα Γκαρσία γιατρό/ αναισθησιολόγο η οποία βρέθηκε -και στην πράξη- στον αντίποδα όσων υποστήριζε η Αγιούζο για την πανδημία. Ο ενδιαφέρων αυτός συνδυασμός προέρχεται από παλιότερη διάσπαση των Ποδέμος, την οποία προκάλεσε ο πρώην συναρχηγός τους και ρεφορμιστής Ερεχόν, ο οποίος ήταν, μάλιστα αντίπαλος του Ιγγλέσιας για την ηγεσία. Τότε ο Ιγγλέσιας -που κέρδισε- υποστήριζε τη συμμαχία με την Ενωμένη Αριστερά ενώ ο Ερεχόν την προσέγγιση με τους σοσιαλιστές. Η παράταξη αυτή, όπως δείχνει και ο τίτλος της, βρίσκεται, πλέον, πολιτικά/προγραμματικά κοντά στους Πράσινους. Έως τώρα δεν φαινόταν να έχει ιδιαίτερη πανισπανική απήχηση. Με δεδομένο, όμως, το αποτέλεσμα της Μαδρίτης αλλά και τις γενικότερες ευρωπαϊκές τάσεις, μήπως ενδέχεται να παίξει ρόλο στον προοδευτικό χώρο της Ισπανίας.
Συνελόντι ειπείν καλές οι ευχές να έχει ο Τσίπρας την τύχη του Ιγγλέσιας αλλά τα αποτελέσματα των εκλογών της Μαδρίτης περιέχουν πολύ ευρύτερα, ενδιαφέροντα και σημαντικά μηνύματα για όλες τις πολιτικές οικογένειες. Ας τα διερευνήσουμε προσεκτικά και στο ευρωπαϊκό πολιτικό φόντο.