Οι διακοπές είναι μια καλή ευκαιρία να δραπετεύσουμε διαβάζοντας βιβλία. Για όσους κάθονται κάτω από την ομπρέλα και έχουν ανάγκη από ηρεμία, η ανάγνωση θερινών εκδόσεων είναι μια καλή αποφόρτιση από τη φοβική ή την οργισμένη κατάσταση που ζήσαμε οι περισσότεροι ακούγοντας δελτία ειδήσεων, ή παρακολουθώντας τις σομόν σελίδες στις εφημερίδες. Ιδιαίτερα οι δύο εκλογές αποκάλυψαν τελικά δύο τύπων ψηφοφόρους. Οι μεν είχαν καταληφθεί από τη φοβία ότι θα βρεθούμε εκτός ευρώ εάν το αποτέλεσμα ήταν διαφορετικό από αυτό που είχαμε, οι δε, οι οργισμένοι, με όσα έχουν συμβεί στη χώρα και στους ίδιους από την κρίση και μετά. Οι ιδεολογικές και κομματικές ταυτότητες έχασαν τη δύναμή τους και οι ψηφοφόροι έδρασαν οριζόντια.
Επικράτησαν οι πρώτοι, αλλά και οι δεύτεροι δεν ήσαν ούτε αυτοί λίγοι. Αυτά και άλλα μου ήρθαν στο μυαλό διαβάζοντας το βιβλίο του Χιου Λόρι «Μην πας ποτέ στην Καζαμπλάνκα», το οποίο και διάβασα κάτω από την ομπρέλα ενός πολύ ζεστού καλοκαιριού. Δεν συζητάω για την αξία του βιβλίου, που είναι δουλειά άλλων να διαπράξουν, αλλά για μια ιστορία που γράφει ο συγγραφέας, την οποία δεν ξέρω πού τη βρήκε, και σας τη μεταφέρω από μνήμης ευθύς αμέσως:
Ενας φοβικός τύπος πάει στον ψυχοθεραπευτή και του ζητάει βοήθεια γιατί αρνείται να μπει σε αεροπλάνο. Ο λόγος είναι ότι πιστεύει πως υπάρχει βόμβα που θα εκραγεί με την απογείωση. Αποτέλεσμα αυτής της φοβίας είναι, προφανώς, η άρνησή του να επιβιβαστεί σε αεροπλάνο και αυτό του προκαλεί προβλήματα στην εργασία του.
Ο θεραπευτής τον δέχεται σε μία σειρά από συνεδρίες, όπου προσπαθεί ανεπιτυχώς να τον συνεφέρει. Ματαίως, γιατί με όποια μέθοδο και με όποια επιχειρήματα προσπαθεί, ο δικός μας συνεχίζει να δηλώνει ότι η φοβία είναι πάντα παρούσα. Στο τέλος, αφού είδε και απόειδε, του προτείνει να δει έναν στατιστικολόγο.
Πράγματι, ο άνθρωπος πάει στον στατιστικολόγο, ο οποίος βγάζει ένα κομπιουτεράκι κάνει τους υπολογισμούς του και του λέει: «Η πιθανότητα να συμβεί το γεγονός που σας φοβίζει, δηλαδή να μπείτε σε αεροπλάνο με βόμβα και αυτή να εκραγεί, είναι 1 προς 500.000. Αυτό το αποτέλεσμα σας καθησυχάζει;». Η απάντηση είναι αρνητική, δεν τον καθησυχάζουν τα όντως εντυπωσιακά νούμερα. Ο ειδικός ξαναπιάνει το κομπιουτεράκι, κάνει κάποιους υπολογισμούς και του λέει: «Και αν η πιθανότητα να εκραγεί το αεροπλάνο είναι 1 προς 10 εκατομμύρια; Τι λέτε γι’ αυτό;». «Α, τότε αλλάζει το ζήτημα», απαντά, για να απορήσει διστακτικά ευθύς αμέσως. «Ναι, αλλά πώς θα συμβεί αυτό;». Και ο μαθηματικός του απαντά ότι αυτές είναι οι πιθανότητες να εκραγεί το αεροπλάνο, αν υπάρχουν δύο βόμβες… Σκέφτεται λοιπόν λίγο ο φοβικός μας και του λέει: «Καλά, αλλά εγώ τι ρόλο παίζω σ’ αυτή την εκδοχή;». Τότε, ο ειδικός στη στατιστική κλείνει τη συνομιλία:
«Μα είναι απλό. Τη δεύτερη βόμβα θα τη μεταφέρετε στο αεροπλάνο εσείς».
Με αυτή την ιστοριούλα, και υπό την επίδραση των 43 βαθμών υπό σκιάν στο νησί, φαντάστηκα τα αποτελέσματα των εκλογών, με τρία κόμματα να συγκυβερνούν αντί για ένα, ως είθισται από τη μεταπολίτευση και μετά. Για τους φοβικούς θαρρώ – και διαπίστωσα συζητώντας στις ομπρέλες – ότι πήγε η καρδιά τους στη θέση της, ίσως και οι καταθέσεις στη δική τους. Ενα είδος ασφάλειας προκάλεσε η παρουσία τριών κομμάτων στη συγκυβέρνηση. Ασφάλειας, πραγματικής ή φαντασιωτικής, δεν έχει σημασία. Το ουσιώδες είναι ότι μειώθηκε η κατανάλωση αντικαταθλιπτικών και αγχολυτικών σε αυτή την ευρεία κατηγορία συμπολιτών μας. Γιατί, προφανώς, η παρουσία τριών βομβών – συγγνώμη, κομμάτων – στη διακυβέρνηση τους καθησύχασε και από την πιθανότητα εξόδου από την ευρωζώνη και από την πτώχευση που τόσοι, αδίκως, κακολογούν.
Αλλά τι να κάνεις. Η φοβική νεύρωση είναι κι αυτή μια ψυχική διαταραχή που τρέχα γύρευε πώς προήλθε και πώς απαλλάσσεται ο κάθε κάτοικος χώρας υπό πτώχευση. Σίγουρα, όσο περισσότερα κόμματα συμπορεύονται σε μια στρατηγική για την έξοδο από την κρίση τόσο η πόλωση μειώνεται και τόσο τα αντικαταθλιπτικά χάνουν την αξία τους και ο ορθός λόγος και η ψυχραιμία επανέρχονται στο προσκήνιο. Αυτό βεβαίως ισχύει για την πολιτική και πνευματική ηγεσία του «αεροπλάνου» μας και όχι για όσους έχουν πληγεί από την κρίση. Οι τελευταίοι έχουν δικαίωμα στην οργή ή στη φοβία, αλλά οι πολιτικοί έχουν υποχρέωση να βγάλουν το κομπιουτεράκι τους και να ενημερώσουν σωστά για τις εκδοχές της στρατηγικής που προτείνουν και για τα τυχόν αποτελέσματά τους στη μεσοπρόθεσμη πορεία του αεροσκάφους, που κλυδωνίζεται μέσα σε μια καταιγίδα πρωτοφανή για τα μεταπολεμικά δεδομένα.