Ο Λεωνίδας Κύρκος σφράγισε με τον πολιτικό του λόγο τη μεταπολιτευτική Ελλάδα. Είναι εκπληκτικό για έναν πολιτικό που δεν έγινε ποτέ πρόεδρος ή πρωθυπουργός, όμως ψήγματα της παρακαταθήκης του Κύρκου μπορεί κανείς να βρει σήμερα διάσπαρτα σε όλο το πολιτικό φάσμα – ακόμα και στον ΣΥΡΙΖΑ, που κρατάει (τουλάχιστον μέχρι σήμερα) την ίδια απέχθεια στον εθνικισμό και την ίδια κουλτούρα συνεννόησης με την Τουρκία που είχε εκείνος.

Διεκδίκησε την ευρωπαϊκή προοπτική της χώρας ως μονόδρομο για την ευημερία της από πολύ νωρίς: το 1992 ο ΣΥΝ, μετά και την αποχώρηση του ΚΚΕ, υπερψήφισε τη Συνθήκη του Μάαστριχτ. Επεδίωξε τη συνεννόηση με το ΠΑΣΟΚ για τη δημιουργία μιας μεγάλης, ευρύτερης παράταξης. Ανανέωση, για τον Κύρκο δεν ήταν να μένει κανείς στάσιμος, αλλά να τολμά να αφαιρέσει τη λέξη «κομμουνιστικό» από ένα ισχυρό brand όταν πια δεν τον εκφράζει ιδεολογικά/

Γεννήθηκε τον Οκτώβριο του 1924 στο Ηράκλειο της Κρήτης. Ήταν γιος του πολιτικού Μιχάλη Κύρκου και της Ιωάννας Θαλασσινού. Ο πατέρας του μαζί με τον Ιωάννη Πασαλίδη και άλλες προσωπικότητες από τον χώρο της Αριστεράς είχε ιδρύσει την Ενιαία Δημοκρατική Αριστερά (ΕΔΑ).

Κατά την περίοδο του Εμφυλίου Πολέμου φυλακίστηκε κατ' επανάληψη, το 1946 για 8 μήνες και μετέπειτα το 1948, ενώ το 1949 καταδικάστηκε μαζί με άλλα στελέχη της Αριστεράς σε θάνατο. Μεταξύ των καταδικασθέντων ήταν και ο Μανώλης Γλέζος. Η απόφαση του Εκτάκτου Στρατοδικείου Αθηνών δεν εκτελέστηκε λόγω της διεθνούς αντίδρασης και η θανατική ποινή μετατράπηκε σε ποινή δεκαετούς καθείρξεως[1]. Τελικά, ο Κύρκος αποφυλακίστηκε το 1953 με απονομή χάριτος. Εργάστηκε για πολλά χρόνια στην πολιτική αριστερή εφημερίδα «Η Αυγή», αρχικά ως ρεπόρτερ (1953-59), ενώ αργότερα διατέλεσε διευθυντής (1959-62) και εκδότης της (1962-67).

Ο Κύρκος μπήκε στην πολιτική και εξελέγη μέλος του Ελληνικού Κοινοβουλίου το 1961, το 1963 και το 1964 με την ΕΔΑ. Κατά τη διάσπαση του ΚΚΕ το 1968, ο Κύρκος πήρε το μέρος των λεγόμενων ανανεωτικών δυνάμεων και συνέβαλε στη δημιουργία και καθιέρωση του ευρωκομμουνιστικού ΚΚΕ Εσωτερικού. Στις 21 Απριλίου 1967, συνελήφθη και παρέμεινε στη φυλακή για 5 χρόνια.

Κατά τη μεταπολίτευση εξελέγη βουλευτής, το 1974, με το ψηφοδέλτιο της Ενωμένης Αριστεράς και το 1977 με την Συμμαχία των Πέντε, δύο πολιτικούς σχηματισμούς στους οποίους συμμετείχε το ΚΚΕ Εσωτερικού. Ο Λεωνίδας Κύρκος εξελέγη ευρωβουλευτής με το ΚΚΕ Εσωτερικού το 1981 και το 1984. Το 1985 παραχώρησε την έδρα του στο Ευρωκοινοβούλιο στον Κώστα Φιλίνη, προκειμένου να ηγηθεί του ΚΚΕ Εσωτερικού στις επικείμενες βουλευτικές εκλογές, όπου και κατέλαβε την μοναδική έδρα που κέρδισε το κόμμα.

Ο Κύρκος ήταν πρόεδρος και γενικός γραμματέας του ΚΚΕ Εσωτερικού μέχρι το 1987, οπότε επήλθε η διάσπασή του. Μέσω αυτής και μετά την απομάκρυνση των διαφωνούντων, που ίδρυσαν υπό τον Γιάννη Μπανιά το ΚΚΕ Εσ.-Α.Α., δημιουργήθηκε τον Απρίλιο του 1987 η Ελληνική Αριστερά, της οποίας ο Κύρκος διατέλεσε εκλεγμένος πρόεδρος στα πέντε χρόνια της ύπαρξής της. Προκειμένου να αφιερωθεί στην ίδρυση και οργάνωση της Ελληνικής Αριστεράς, ο Κύρκος στις αρχές του 1987 παραιτήθηκε της βουλευτικής του έδρας υπέρ του Αντώνη Μπριλλάκη.

Πριν από τις εκλογές του Ιουνίου 1989 ίδρυσε μαζί με τον γενικό γραμματέα του ΚΚΕ Χαρίλαο Φλωράκη τον Συνασπισμό της Αριστεράς και της Προόδου, του οποίου υπήρξε γραμματέας μέχρι τον Μάρτιο του 1991. Από το 1989 μέχρι το 1993 διατέλεσε βουλευτής με τον Συνασπισμό και στις τρεις κοινοβουλευτικές περιόδους που μεσολάβησαν, εκλεγόμενος πέρα από τις εκλογές του Ιουνίου 1989 και σε αυτές του Νοεμβρίου 1989 και Απριλίου 1990.

Τα κόμματα στα οποία βρέθηκε να ηγείται σε πολλές εκλογικές αναμετρήσεις μετρούσαν ψήφο την ψήφο για να δουν αν θα μπουν τελικά στη Βουλή και, όταν το θεώρησε αναγκαίο, επέλεξε τη διαφάνεια και την κάθαρση από την ιδεολογική συγγένεια. Ο ίδιος πολιτευόταν αποδεχόμενος ότι ποτέ δεν θα γίνει πλειοψηφία και πρόλαβε να κάνει αυτοκριτική, σκληρή και σοβαρή. Ενιωσε συντετριμμένος όταν είδε το αστέρι για το οποίο κάποτε ήταν έτοιμος να δώσει τη ζωή του να σβήνει πάνω απ’ το Κρεμλίνο, το 1989, ωστόσο το είχε απαρνηθεί ήδη δύο χρόνια νωρίτερα. Πίστεψε βαθιά στην ευρωπαϊκή ιδέα και προτιμούσε τα «μέτωπα λογικής» από τη βία και την τρομοκρατία. «Με πιάνει τρόμος άμα σκεφτώ ότι αν νικούσε τότε η επανάστασή μας θα είχαμε πρωθυπουργό τον Μάρκο», τόλμησε να πει λίγα χρόνια πριν πεθάνει («Νέοι Φάκελοι»).

 «Τον Λεωνίδα», λέει ο Γιάννης Βούλγαρης στα «ΝΕΑ», «πρέπει να τον αντιμετωπίζουμε ως έναν εκ των συνθεμελιωτών της περιόδου της Μεταπολίτευσης, μιας από τις γόνιμες περιόδους του ελληνικού κράτους. Εκπροσώπησε μια Αριστερά που τόνιζε τη σημασία της δημοκρατίας, σε κριτική απόσταση από την κομματική ιδεολογία, συμβάλλοντας σε μια ευρύτερη συναίνεση ανάμεσα στις πολιτικές δυνάμεις».

Χάρη στην ανανεωτική Αριστερά της εποχής του Κύρκου υπήρξε αριστερή συναίνεση τόσο για τη θεσμική ανασυγκρότηση της χώρας μετά τη δικτατορία, όσο και για τη συμμετοχή της στην Ευρώπη. Για τον δημοσιογράφο Θανάση Γεωργακόπουλο, που ακολούθησε από μέσα την περιπέτεια του ΚΚΕ Εσωτερικού και της ΕΑΡ, «μέχρι την άνοδο του ΠΑΣΟΚ στην εξουσία, το ΚΚΕ Εσωτερικού αποτελούσε στην ουσία την πραγματική σοσιαλδημοκρατική δύναμη στην Ελλάδα». Μπορούμε, δηλαδή, να θυμόμαστε τον Κύρκο για την επιμονή του στο κτίσιμο μιας ευρωπαϊκής πολιτικής κουλτούρας, που όταν χρειάστηκε έδειξε την αντοχή της.

 «Είναι βέβαιο πως στην προοπτική ανόδου της Αριστεράς στην εξουσία κάτι θα σκιρτούσε στην καρδιά του», λέει ο Γεωργακόπουλος για το πώς θα αντιδρούσε ο Κύρκος στην κυβερνώσα Αριστερά. «Ο τρόπος όμως που αυτό έγινε και κυρίως ο χειρισμός του πρώτου εξαμήνου, που έθεσε σε κίνδυνο την ευρωπαϊκή πορεία της χώρας, ήταν το ακριβώς αντίθετο από τη δική του οπτική», τονίζει. 

Πριν από 10 χρόνια, στις 24 Αυγούστου του 2013, ο Σταύρος Τσακυράκης , έγραψε στη «Μεταρρύθμιση»:

Βεβαίως δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο Λεωνίδας Κύρκος ανήκε στο κομμουνιστικό κίνημα. Δεν είναι οι φυλακές, οι εξορίες, η καταδίκη σε θάνατο που υποχρεωτικά τον τοποθετούν εκεί, αλλά το γεγονός ότι η όλη συγκρότησή του βασιζόταν πάνω στη μαρξιστική κοινωνική θεωρία. Είχε όμως την παιδεία που του επέτρεπε να αναπτύσσει την κριτική σκέψη, και έτσι ήταν απόλυτα φυσιολογικό να συνταχθεί με ό,τι καλύτερο είχε να παρουσιάσει το κομμουνιστικό κίνημα, τον ευρωκομμουνισμό. Αυτή η κριτική σκέψη τον έκανε να αντιληφθεί ότι η Ιστορία εξέδωσε την ετυμηγορία της και προς το τέλος της ζωής του παραδέχθηκε ότι τρόμαζε με τη σκέψη τού τι θα μπορούσε να συμβεί αν οι κομμουνιστές κέρδιζαν τον Εμφύλιο.

Το τελευταίο διάστημα της ζωής του τα προβλήματα υγείας τον οδήγησαν στην αποστασιοποίηση από την ενεργό πολιτική, αν και συχνά κατέθετε την άποψή του δημόσια. Έτσι, παρά τις δυσκολίες που γεννούσε η οικονομική κρίση, δήλωνε πως η Ελλάδα ποτέ δεν πεθαίνει και πως θα πρέπει να σταματήσουμε να γκρινιάζουμε, να κοιτάξουμε τις δυσκολίες κατάματα και να ξεπεράσουμε την κρίση.

Στο τελευταίο του γράμμα ο Λεωνίδας Κύρκος έγραψε πως ο αγώνας για τον σοσιαλισμό με δημοκρατία, ελευθερία και σεβασμό στον άνθρωπο πρέπει να συνεχίσει, γιατί δεν υπάρχει άλλη λύση για τον κόσμο:.

«Φεύγω. Ζήσαμε – η γενιά μου – μια συναρπαστική περιπέτεια, γνώρισα από κοντά τη φτώχεια, τους κατατρεγμούς, τη φρίκη. Αλλά σε διαλείμματα και τη χαρά. Και έβαλα το λιθαράκι μου στον αγώνα για το φως, το δίκαιο και την ανθρωπιά. Ενιωσα συντετριμμένος όταν έσβησε το κόκκινο αστέρι στην κορυφή του Κρεμλίνου βουτηγμένο στη βία, στο ψέμα και στη ντροπή. Αλλα πίστεψαν οι άνθρωποι, άλλα λάλησαν οι προφήτες. Οπως άλλος ήταν ο σοσιαλισμός για τον οποίο αγωνιστήκαμε και γι’ αυτόν τον σοσιαλισμό, με δημοκρατία, ελευθερία και σεβασμό στον κάθε άνθρωπο να συνεχίσετε τον αγώνα, γιατί δεν έχει άλλη λύση ο κόσμος. Φεύγω, σας χαιρετώ όλους, και εσάς που πορευτήκαμε μαζί και εσάς τους άλλους της κάθε φορά αντίπερα όχθης, και έχω μόνο ένα να σας πω: σύγκρουση ιδεών, όχι βία και μισαλλοδοξία, δεν οδηγούν πουθενά, γεια σας».

Πέθανε στις 28 Αυγούστου 2011 σε ηλικία 86 ετών