Λαϊκισμός και ακρότητες

Αλέξης Παπαχελάς 26 Μαρ 2012

Αναρωτιούνται διάφοροι «σοβαροί» άνθρωποι πώς είναι δυνατόν να έχει φτάσει σε τόσο χαμηλά και ακραία επίπεδα ο δημόσιος διάλογος στη χώρα μας. Λογικό είναι όταν η κοινωνία δοκιμάζεται να πιάνουν τόπο οι θεωρίες συνωμοσίας, οι ακρότητες, η παράνοια. Το έδαφος είναι πρόσφορο λόγω της οργής και της μεγάλης ανασφάλειας. Το πρόβλημα αρχίζει όταν η παράνοια και η απύθμενη τρέλα γίνονται κομμάτια του βασικού κορμού του δημοσίου διαλόγου μας, όταν το γραφικό και το ακραίο γίνονται αυτό που οι Αγγλοσάξονες ονομάζουν mainstream. Δεν αναφερόμαστε, προφανώς, στην άποψη της Αριστεράς ή εκείνων που με επιχειρήματα είναι υπέρ της δραχμής. Οχι. Αναφερόμαστε στον ακραίο, φανατικό λόγο εκείνων που βλέπουν παντού προδοσίες και συνωμοσίες.

Το πώς συνέβη αυτό δεν είναι δύσκολο να το αντιληφθεί κανείς. Ενα πέρασμα από ορισμένα πρωινάδικα ή… ξενυχτάδικα στην τηλεόραση και από το Διαδίκτυο δείχνει πόσο διαδεδομένες είναι αυτές οι απόψεις. Μέσα σε μια κοινωνία που όχι απλώς δεν πιστεύει τίποτα και κανέναν, αλλά θέλει να αμφισβητήσει όλους και όλα, το ψέμα και η ακρότητα γίνονται εύπεπτη τροφή. Είναι προφανώς πολύ πιο δύσκολο να ακούσεις την αλήθεια για τα εγκληματικά λάθη που έκαναν διαδοχικές κυβερνήσεις υπό την πίεση του (δικού μας) λαϊκισμού παρά να αποδώσεις τη σημερινή μας κατάντια σε διεθνείς τοκογλύφους, τα CDS, γεωπολιτικές συνωμοσίες κ.λπ. κ.λπ. Είναι βαρετή η αλήθεια μερικές φορές και ακόμη πιο βαρετοί οι άνθρωποι που την κατανοούν επιστημονικά και μπορούν να την ερμηνεύσουν τεκμηριωμένα… Αντιθέτως, είναι πολύ πιο «πιασάρικοι» όλοι εκείνοι που χωρίς κανείς να ξέρει από πού αντλούν το ύφος και το «βάρος» πουλάνε σασπένς, συνωμοσίες, εναλλακτικές προτάσεις αέρα-πατέρα. Και ας αφήσουμε κατά μέρος τις δικαιολογίες, πως δήθεν έτσι προβάλλεται η άλλη άποψη. Οχι, να είμαστε σοβαροί, τηλεθέαση και ικανοποιημένους πελάτες ψάχνουν όσοι προωθούν την ενημέρωση-επιθεώρηση.

Αλλο πράγμα ο σεβασμός στην άλλη άποψη και το σοβαρό ντιμπέιτ και άλλο το προμοτάρισμα της σαχλαμάρας και της φασίζουσας ακρότητας. Δεν θέλω να σκεφθώ τι θα συμβεί μια ημέρα αν αυτοί οι θίασοι κληθούν να χειρισθούν μια μεγάλη εθνική κρίση ή κάποιο άλλο λεπτό και περίπλοκο ζήτημα. Η παλαιότερη και η πρόσφατη Ιστορία μας είναι γεμάτη, άλλωστε, από ιστορικά ατυχήματα τα οποία οφείλονται στην επικράτηση του άλογου πάθους και του ασυγκράτητου λαϊκισμού σε οριακές στιγμές.

Η Ελλάδα θα ζήσει τους επόμενους μήνες τη μεγαλύτερη αναδιανομή πλούτου και δύναμης μετά τον πόλεμο. Τράπεζες, Μέσα Ενημέρωσης, επιχειρήσεις θα αλλάξουν χέρια ή θα κλείσουν. Θα είναι ένα αδυσώπητο παιχνίδι, χωρίς κανόνες και χωρίς όρια, με τον ευρύτερο χώρο της Ενημέρωσης στο επίκεντρο.

Εκείνοι που θέλουν την Ελλάδα εκτός ευρώ ή εκτός Ε.Ε. θα δίνουν τη δική τους μάχη, με πείσμα και με λύσσα, όπως το κάνουν εδώ και καιρό. Θα χρειασθούμε όλοι μας να είμαστε πολύ καχύποπτοι και διεισδυτικοί. Ο σπόρος της συνωμοσίας και της παράνοιας έχει, βλέπετε, πιάσει γιατί ίσως οι σοβαροί άνθρωποι αυτής της χώρας είτε απέχουν από τον δημόσιο διάλογο είτε φοβούνται να μιλήσουν με ανοιχτά χαρτιά. Είναι δέσμιοι μιας αστικής ή άλλης ευπρέπειας, η οποία αποτελεί μέγιστο μειονέκτημα στους καιρούς που ζούμε σε αυτή τη χώρα. Τέτοιες ώρες, όμως, μια χώρα χρειάζεται μια ηγέτιδα τάξη που δίνει μάχη για τις αξίες της, τον φιλοδυτικό προσανατολισμό της χώρας, την επιχειρηματικότητα, την πάταξη της ανομίας!

Ενα είναι βέβαιο. Αυτή η χώρα δεν θα πάει ποτέ μπροστά αν (α) δεν καταλάβει η κοινωνία της τι πήγε στραβά τα τελευταία 30 χρόνια και αν (β) δεν αλλάξει ριζικά ο τρόπος με τον οποίο συζητούμε δημοσίως τα καίρια ζητήματα της εποχής μας. Τα Μέσα Ενημέρωσης έχουν κάνει τεράστια ζημιά στον τόπο γιατί όταν όλα πήγαιναν πρίμα, ασχολούνταν με το λάιφσταϊλ και όταν τα πράγματα έσφιξαν, έκαναν την ανάλυση και την εξήγηση επιθεώρηση στο Δελφινάριο…