Στο βιβλίο του Αλέκου Κρητικού γίνεται για πρώτη φορά στην ελληνική βιβλιογραφία μια συστηματική παρουσίαση της εξέλιξης της ευρωπαϊκής πολιτικής συνοχής από την ίδρυση της ΕΟΚ μέχρι την κρίση του κορονοϊού, η αποτίμηση των επί μέρους επιτευγμάτων της και η σύνδεση της εξέλιξής της με τις «μεγάλες στιγμές» της ευρωπαϊκής ενοποίησης, που κατά τον συγγραφέα είναι οι αναθεωρήσεις της Συνθήκης, οι διαδοχικές διευρύνσεις αλλά και η «χρυσή» περίοδος της προεδρίας Ντελόρ.
Ξεκινώντας από τα πρώτα δάνεια της ΕΚΑΧ και την ιδρυτική Συνθήκη της Ρώμης, περνά στο χρονικό και τις γενεσιουργούς αιτίες της δημιουργίας της περιφερειακής πολιτικής στην τότε ΕΟΚ, συνεχίζει με τα Μεσογειακά Ολοκληρωμένα Προγράμματα, την Ενιαία Πράξη που εισήγαγε στη Συνθήκη την οικονομική και κοινωνική συνοχή και τα «πακέτα Ντελόρ», διατρέχει τις διαδοχικές διευρύνσεις και τις αναθεωρήσεις των Συνθηκών εξετάζοντας τις επιδράσεις τους στην εξέλιξη της πολιτικής αυτής, αποτιμά την αλλαγή των προτεραιοτήτων της που επέφερε η στρατηγική της Λισαβόνας και της «Ευρώπης 2020» και καταλήγει με την παρουσίαση και αξιολόγηση των ιστορικών αποφάσεων αντιμετώπισης των συνεπειών της κρίσης του κορονοϊού με κυριότερη αυτή της θέσπισης του Ταμείου Ανάκαμψης.
Η ιστορική αυτή αναδρομή συνοδεύεται από λεπτομερείς παραπομπές σε εκτενή ξενόγλωσση και ελληνική βιβλιογραφία και από την παρουσίαση - με πλήρη παράθεση των σχετικών πηγών - όλων διαχρονικά των κανονισμών των διαρθρωτικών ταμείων, των κοινοτικών πρωτοβουλιών, των αναθεωρήσεων των Συνθηκών, των σχετικών με την πολιτική συνοχής αποφάσεων των Ευρωπαϊκών Συμβουλίων καθώς και άλλων θεσμικών κειμένων, από την ίδρυση της ΕΟΚ μέχρι και το 2020.
Όπως σημειώνει ο συγγραφέας στον πρόλογο, η εξέλιξη της πολιτικής της συνοχής, όπως και της ευρωπαϊκής ενοποίησης γενικότερα, δεν ήταν ούτε ευθύγραμμη, ούτε ακύμαντη, ούτε αυτονόητη. Απαίτησε επίμονη και συστηματική προσπάθεια από πολλούς, σε διάφορα επίπεδα, οι οποίοι, – θεωρεί ότι- αξίζουν ιδιαίτερο έπαινο, ειδικά αν σκεφθεί κάποιος ότι οι περισσότεροι είχαν επίγνωση του ότι πιθανώς δεν θα προλάβαιναν να δουν τους καρπούς των προσπαθειών τους επί των ημερών τους. Το βιβλίο του είναι και μία συμβολή στην υποχρέωση να μην ξεχαστούν.
Αυτό όμως στο οποίο εμφατικά στέκεται ο Αλέκος Κρητικός είναι ότι κατανόηση της εξέλιξης της πολιτικής της συνοχής έχει μεγάλη σημασία για όσους καλούνται ή θα κληθούν στο μέλλον να επανασχεδιάσουν αυτήν την πολιτική και να την προσαρμόσουν στις εκάστοτε νέες συνθήκες και απαιτήσεις. Χωρίς γνώση και κατανόηση του παρελθόντος θα υπάρχει πάντα ο κίνδυνος να επαναληφθεί η εμπειρία από την οικοδόμηση των καθεδρικών ναών στη μεσαιωνική δύση: η γενιά αρχιτεκτόνων και τεχνιτών που καλούνταν να τους ολοκληρώσει δεν γνώριζε τις τεχνικές και τα μυστικά των προηγούμενων με αποτέλεσμα, σε ορισμένες περιπτώσεις, στον ίδιο ναό το δεύτερο κωδωνοστάσιο να είναι διαφορετικό από το πρώτο.
Το βιβλίο είναι καρπός της επί δεκαετίες ενασχόλησης του συγγραφέα με το συγκεκριμένο αντικείμενο από διάφορες θέσεις ευθύνης στις Βρυξέλλες κα στην Ελλάδα. Είχα τη χαρά να γνωρίσω τον ίδιο και τη δουλειά του στις ευρωπαϊκές υποθέσεις κατά τη θητεία μας στη Μόνιμη Ελληνική Αντιπροσωπεία στις Βρυξέλλες, στον τελευταίο χρόνο της οποίας ξεχώρισε ως πρόεδρος της ομάδας εργασίας του Συμβουλίου υπουργών η οποία ετοίμασε τους κανονισμούς της μεγάλης μεταρρύθμισης των διαρθρωτικών ταμείων του 1988. Στη συνέχεια συνεργάσθηκα πολύ στενά και καθημερινά μαζί του για τέσσερα συναπτά χρόνια, όταν ήμουν διευθυντής του cabinet της Βάσως Παπανδρέου ως Επιτρόπου στην ΕΕ και εκείνος αναπληρωτής διευθυντής. Ο Αλέκος ήταν σημείο αναφοράς για θέματα συνοχής και διαρθρωτικών ταμείων μεταξύ των γραφείων των Επιτρόπων αλλά και των αρμοδίων υπηρεσιών της Επιτροπής.
Όπως αναφέρεται και στο οπισθόφυλλό του, το βιβλίο θα φανεί χρήσιμο σε όσους καλούνται να σχεδιάσουν, να διαπραγματευθούν και να υλοποιήσουν πολιτικές και προγράμματα συνοχής, σε μελετητές της ευρωπαϊκής ιστορίας, σε ερευνητές που ασχολούνται με θέματα ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, σε προπτυχιακούς και μεταπτυχιακούς φοιτητές περιφερειακής ανάπτυξης και ευρωπαϊκών σπουδών γενικότερα αλλά και σε κάθε ενεργό πολίτη που επιθυμεί να κατανοήσει καλύτερα τις ευρωπαϊκές εξελίξεις. Στο βιβλίο αυτό θα αναγνωρίσουν και ένα κομμάτι από τη ζωή τους όσοι είχαν την τύχη και το προνόμιο, όπως και ο συγγραφέας, αλλά και όπως ο συντάκτης αυτών των γραμμών, να ζήσουν από κοντά κάποιες από τις μεγάλες αυτές στιγμές της ευρωπαϊκής ενοποίησης. Είναι μια αναδρομή που μας γυρίζει πίσω, σε χρόνια γεμάτα από δράση, από νέα ενδιαφέροντα και εξερεύνηση νέων πεδίων ικανοποίησης ανησυχιών, σε χρόνια «που δενόταν» η ενωμένη Ευρώπη, αλλά και που είναι και το σημαντικότερο – σε χρόνια που ήμασταν νέοι και περιμέναμε πολλά από αυτή την Ευρώπη. Τι έγινε από όλα αυτά; Τι δεν έγινε; Ένα μέρος της απάντησης σε αυτά τα ερωτήματα ίσως βρείτε σε αυτό το βιβλίο, που αξίζει να διαβάσετε.