Είμαι σίγουρος ότι αυτό δεν θα είναι ένα γραπτό με μεγάλη αποδοχή. Αν, όμως, έστω και λίγοι προβληματισθούν, αξίζει τον κόπο. Για να μην κουράσω άδικα, θα πω εξ αρχής ότι δεν προβλέπω, με τη σημερινή κατάσταση στην Ελλάδα και διεθνώς, ανάκαμψη της οικονομίας και της κοινωνίας μας πριν από 10 με 15 χρόνια. Στην καλύτερη περίπτωση, η κατάσταση θα σταθεροποιηθεί στο σημερινό, περίπου, επίπεδο που ως προς το ΑΕΠ μοιάζει με το 1998, αλλά ως προς την πραγματική κατάσταση της κοινωνίας είναι πολύ πιο πίσω. Δεύτερον, η μόνη μας πιθανότητα να επιταχύνουμε κάπως την επούλωση των πληγών είναι η πλήρης αλλαγή πολιτισμικού, πολιτικού και οικονομικού υποδείγματος, αρχής γενομένης από ένα 5-10% αιφνίδιο «κούρεμα» όλων των καταθέσεων πάνω από €200.000. Για το πρώτο, γράψαμε νωρίτερα. Τώρα θα δούμε γιατί απαιτείται το κούρεμα και γιατί πρέπει να γίνει αποδεκτό.
Το αν φτάσαμε στο 1980, στο 1990 ή στο 2000, εξαρτάται από τη σκοπιά από την οποία κρίνει κανείς. Ως προς το ονομαστικό ΑΕΠ, βρισκόμαστε στο 1999. Ως προς το επίπεδο των μισθών είμαστε περίπου στο 2001. Ως προς την ανεργία, όμως, ποσοστό 30% είχαμε το μακρινό 1960, όταν η μισή Ελλάδα αναγκάστηκε να ξενιτευτεί. Οι «αριθμοί» του ΑΕΠ και των μισθών, είναι μάλλον θεωρητικές ενδεικτικές έννοιες για πολλούς. Αυτό που ενδιαφέρει όμως από την άποψη της βιωσιμότητας της οικονομίας, είναι μόνο η απασχόληση. Το ΑΕΠ ή το επίπεδο των μισθών, δεν ενδιαφέρει τον άνεργο, ούτε η όποια μικρή περιουσία τυχόν διαθέτει, αφού αν δεν δουλέψει, σύντομα θα εξανεμισθεί.
Όσοι έχουν από παλιά, ή κάνανε σημαντική περιουσία, κυρίως στη χρυσή περίοδο 2000-2009, την έχουν σε ακίνητα και μετρητά, στην Ελλάδα ή το εξωτερικό. Η αξία της είναι άγνωστη, αλλά εκτιμήσεις την ανεβάζουν σε σημαντικό ποσοστό του ΑΕΠ. Η εσωτερική υποτίμηση έχει υποβιβάσει την αξία των ακινήτων και σε πολλές περιπτώσεις, το όποιο εισόδημα απέφερε, μειώθηκε ή και φορολογήθηκε. Αυτό που έμεινε άθικτο, όμως, είναι το χρηματικό μέρος της περιουσίας που βρίσκεται σε κινητές αξίες ή τραπεζικές καταθέσεις. Είναι το μόνο που απέμεινε ως περιουσία(και) της χώρας, που μπορεί να συνεισφέρει στην επιτάχυνση της ανάκαμψης. Πιστεύω, επίσης, ότι οι κύριοι ωφελημένοι μακροπρόθεσμα θα είναι πάλι οι κάτοχοι των μεγάλων αυτών καταθέσεων, στην Ελλάδα και το εξωτερικό.
Να προλάβω τις συνήθεις αντιρρήσεις. Γνωρίζω ότι οι καταθέσεις είναι αποταμίευση από εισόδημα που έχει ήδη φορολογηθεί, παρά τις όποιες δικαιολογημένες ενστάσεις για τη νομιμότητα, αλλά και την ηθική πλευρά στην απόκτηση πολλών εισοδημάτων. Γνωρίζω ότι θα είναι μία «ανέντιμη» πράξη από την πλευρά της κυβέρνησης. Τέτοιο, όμως, ήταν και το «κούρεμα» των εφ’ άπαξ που έγιναν ομόλογα, και μάλιστα κατά 60%. Το προτεινόμενο 5-10% ουσιαστικά ισοδυναμεί με τόκους 2-3 ετών, από τράπεζες που «γονάτισαν» λόγω του άλλου κουρέματος. Τέλος, το κούρεμα θα γίνει για καταθέσεις πάνω από €200.000, συνεπώς δεν θίγει τη μεγάλη πλειοψηφία των πολιτών.
Ας δούμε, όμως, τι μπορεί να προσφέρει αυτό το κούρεμα σε μία στιγμή όπου η οικονομία έχει, μάλλον, πιάσει «πάτο» και αγωνίζεται να κοιτάξει προς τα πάνω. Η όποια ανάκαμψη θα προέλθει αποκλειστικά και μόνο από την αύξηση της παραγωγής. Αυτή είναι απολύτως αδύνατη χωρίς πολύ σημαντικές επενδύσεις, ίσως της τάξης του 10% του ΑΕΠ ετησίως. Τέτοια ποσά δεν μπορεί κανείς εχέφρων να περιμένει απ’ έξω με το κλίμα που επικρατεί και την εικόνα της Ελλάδος. Καλές οι «ενέσεις» αισιοδοξίας από τον υπερκινητικό κ. Σαμαρά, αλλά αξίζουν όσο και η μεθαδόνη στην αρχή της θεραπείας. Αν, όμως, με το κούρεμα των καταθέσεων απελευθερωθούν σημαντικά ποσά, και το τραπεζικό σύστημα, αυτά μπορούν να μοχλευθούν με ξένα κονδύλια, που θα αντιμετωπίσουν την Ελλάδα με άλλο μάτι. Μία χώρα όπου τα υψηλά εισοδήματα συνεισφέρουν, ίσως έχει κάποια ελπίδα να σωθεί, εξασφαλίζοντας, έτσι, τη βιωσιμότητα και των ξένων επενδύσεων. Φυσικά, με αυτό το σενάριο, οι καταθέσεις στις τράπεζες θα είναι εξασφαλισμένες στο μέλλον από τη δύναμη της ίδιας της οικονομίας, όχι από την άχρηστη «εγγύηση» μίας αναξιόπιστης κυβέρνησης σε μία χρεωκοπημένη χώρα. Καζάν-καζάν, δηλαδή για τους «έχοντες» αυτής της χώρας. Και για εμάς τους υπόλοιπους, φυσικά.