Αν ήθελε κάποιος να αναζητήσει την default, την κατεστημένη κουλτούρα του Ελληνικού Υπουργείου Εξωτερικών (ΥΠΕΞ) αλλά και λίγο πολύ κάθε Υπουργείου Εξωτερικών και κάθε θεσμικής ιεραρχικής  γραφειοκρατίας θα διαπίστωνε ότι αυτή χαρακτηρίζεται από τη λογική της εγκράτειας, συντηρητικότητας, της διστακτικής έως αρνητικής διάθεσης για   ανάληψη πρωτοβουλιών. Μιας λογικής που μπορεί να καταλήγει τελικά στη διαμόρφωση μιας κουλτούρας όχι επίλυσης προβλημάτων (problem-solving) αλλά σε  μία στάση εκ των πραγμάτων αλλά και εξ αντικειμένου διαιώνισης των προβλημάτων (problem-perpetuating). Η λέξη-κλειδί που κυριαρχεί είναι «διαχείριση» και όχι «επίλυση» προβλημάτων. Γι’ αυτό, όπως επισημαίνει ο R. Cooperστο έργο του «Οι Πρέσβεις » (TheAmbassadors), ο Χ. Κίσσιγκερ διέκρινε τους διπλωμάτες στους γραφειοκράτες, σ’ αυτούς δηλαδή που κάνουν εργασίες και λειτουργίες ρουτίνας εν πολλοίς με ένα ορισμένο  τελετουργικό τρόπο και στους problem-solving, στους επιλυτές προβλημάτων. «Η διπλωματία απαιτεί διαίσθηση, φαντασία και δημιουργικότητα» συνήθιζε να λέει.

Ο Κώστας Δ. Ζέπος που «έφυγε» σε ηλικία 92 ετών τις μέρες αυτές ανήκε στη δεύτερη, ξεχωριστή κατηγορία. Ήταν μια κορυφαία προσωπικότητα της διπλωματικής υπηρεσίας, στη σχολή των διπλωματών με ευρείς, ανοιχτούς ορίζοντες για την Ελλάδα, τον κόσμο, την εξωτερική πολιτική. Ήταν ο «πατριώτης της λογικής» και της επίλυσης προβλημάτων καθώς, όπως έλεγε, τα προβλήματα που δεν λύνονται και παραπέμπονται στο χρόνο διαβρώνουν τελικά  το πολιτικό σύστημα και την εξωτερική πολιτική.

          Ήταν όμως πάνω απ’ όλα ο δημόσιος λειτουργός με δημοκρατική ταυτότητα, ήθος, αξίες  αρχές, απόψεις,  εντιμότητα και συνέπεια .  Όταν το 1992 ως Μόνιμος Αντιπρόσωπος στον ΟΗΕ έκρινε ότι οι εντολές που είχε λάβει από την τότε  πολιτική ηγεσία του ΥΠΕΞ (υπουργός Εξωτερικών Αντ. Σαμαράς) για το ζήτημα της ονομασίας της σημερινής Β. Μακεδονίας δεν εξυπηρετούσαν τα πάγια και διαχρονικά συμφέροντα της χώρας, διεφώνησε  και απεχώρησε από τη διπλωματική υπηρεσία. Πίστευε στον έντιμο συμβιβασμό πάνω στο θέμα και προσπαθούσε να αποτρέψει τη σπατάλη πολίτιμου διπλωματικού κεφαλαίου από τη χώρα για την επιδίωξη ενός μαξιμαλιστικού στόχου που ήταν και αποδείχτηκε ανέφικτος.

          Στην περίοδο 2001-2004 συνυπήρξαμε με τον Κ. Ζέπο στο διοικητικό συμβούλιο του Ελληνικού Κέντρου Ευρωπαϊκών Μελετών/ ΕΚΕΜ (ως πρόεδρος ο γράφων και αντιπρόεδρος ο Κ. Ζέπος). Αφιέρωσε τις προσπάθειές του σε  δύο θέματα που πίστευε και δικαίως ότι θα προσδιορίσουν το μέλλον της Ελλάδας: την ευρωπαϊκή ενοποίηση και τη θέση της Ελλάδας στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) αφ’ ενός, και στην επίλυση των προβλημάτων και προσέγγιση με την Τουρκία αφ’ ετέρου. Για την Ευρώπη ως πρέσβης υπηρέτησε αλλωστε στη Μόνιμη Αντιπροσωπεία στις Βρυξέλλες και στη Γενική Διεύθυνση Ευρωπαϊκών Υποθέσεων του ΥΠΕΞ.  Αλλά υπήρξε και ο πρώτος Έλληνας πρέσβης στο Δουβλίνο. Τον Ιούνιο 1983, λίγο πριν η Ελλάδα αναλάβει την άσκηση της πρώτης προεδρίας στο Συμβούλιο Υπουργών της ΕΕ ( τότε ΕΟΚ) , επισκέφθηκαμε  (με τον Αχ. Μητσό κ. ά.) το Δουβλίνο όπου συναντήσαμε τον Ζέπο προκειμένου να ερευνήσουμε  την πετυχημένη  εμπειρία της Ιρλανδίας στην ΕΟΚ και εάν θα μπορούσαμε να την αξιοποιήσουμε. Τότε ο Ζέπος μας επεσήμανε  ότι «εάν η Ελλάδα θέλει να αντιγράψει μια χώρα μέλος της ΕΟΚ  στη διοικητική της οργάνωση, ευρωπαϊκή πολιτική, ανοιχτότητα σκέψηςκαι ευελιξία αυτή είναι η Ιρλανδία». Είχε τόσο δίκιο.

          Το δεύτερο πεδίο στο οποίο επένδυσε ο Κ. Ζέπος υπήρξε αυτό της Ελληνοτουρκικής προσέγγισης τόσο από τη θέση του στη διπλωματική υπηρεσία όσο και ως μέλος του Ελληνο-Τουρκικού φόρουμ αλλά και του Μετώπου Πολιτικής κατά του εθνικισμού στην εξωτερική πολιτική. Στο ΕΚΕΜ επιμελήθηκε, μεταξύ άλλων,  την έκδοση του βιβλίου «Το Μέλλον της Ευρώπης και η Τουρκία» (ΕΚΕΜ/ Σάκκουλας, 2002) στο οποίο, μεταξύ άλλων, επισημαίνει την ανάγκη ολοκλήρωσης του εγχειρήματος της ευρωπαϊκής ενοποίησης με τη συμπερίληψη στην Ευρωπαϊκή Ένωση των χωρών της Ν.Α. Ευρώπης και της Τουρκίας. Γράφει, μεταξύ άλλων, «Ελλάδα και Τουρκία αμφότερες από την ίδια πλευρά του αυθαίρετου αυτού συνόρου (εννοεί του συνόρου που όριζε και επιχειρεί να ορίσει και σήμερα  η Καθολική Ευρώπη) αποτελούν αναπόσπαστα τμήματα του δυτικοευρωπαϊκού γεωστρατηγικού και γεωπολιτικού χώρου και οδεύουν είναι αλήθεια με διαφορετική ταχύτητα αλλά παράλληλα προς την υπό συγκρότηση ενοποιούμενη Ευρώπη(...). Η Ευρώπη δεν θα είναι πλήρης χωρίς τους λαούς της Νοτιοανατολικής Ευρώπης που εκπροσωπούν πολιτισμούς και παραδόσεις που συνέβαλαν αποφασιστικά στη δημιουργία της σύγχρονης Ευρωπαϊκής ταυτότητας». Είκοσι χρόνια μετά και παρά τις μεταλλάξεις της Τουρκίας/ Ερντογάν, οι εκτιμήσεις αυτές του Κ. Ζέπου έχουν ισχυρότερη σημασία και εγκυρότητα, ιδιαίτερα υπό το φως των γεωπολιτικών ανακατατάξεων που επέφερε ο επιθετικός πόλεμος της Ρωσίας ενάντια στην Ουκρανία/ Ευρώπη.

          Το βράδυ της μεγάλης κρίσης των Ιμίων τον Γενάρη 1996 βρεθήκαμε μαζί με τον Κ. Ζέπο σε εκπομπή της ΕΡΤ επιχειρηματολογώντας γιατί θα έπρεπε να αποφευχθεί η στρατιωτική αναμέτρησηΕλλάδας- Τουρκίας. Ο Κ. Ζέπος διατύπωσε τα πλέον πειστικά επιχειρήματα με αναφορά στη λογική και τηνν ιστορική εμπειρία υπενθυμίζοντας ότι «η Ελλάδα από μόνη της ουδέποτε στρατιωτικά νίκησε την Τουρκία. Αντίθετα ενέγραψε πάντοτε θετικά αποτελέσματα στο διπλωματικό πεδίο και με τη διπλωματική προσέγγιση».

          Ο Κ. Ζέπος με την κεντροαριστερή, προοδευτική του ταυτότητα  στήριξε επίσης ενεργά με παρεμβάσεις του το εγχείρημα  του Κ. Σημίτη για τον εκσυγχρονισμό της χώρας ως προϋπόθεση ισχύος, δημοκρατίας, ευημερίας και Ευρωπαικής προοπτικής.

          Ένας διπλωμάτης ανοιχτών οριζόντων, αξιών, λογικής, συμφιλίωσης, ηπιότητας . Ένας αληθινός ευπατρίδης. Ένας Έλληνας κοσμοπολιίτης...

Πηγή: www.tanea.gr