1. Είναι γνωστή η διαμάχη κατά την διάρκεια της επανάστασης αναμεσά στους πολεμιστές κ τους διανοουμένους .Το σύνταγμα του Μαυροκορδάτου ,το 22 στην Επίδαυρο, από τα πιο φιλελεύθερα της εποχής ,έτυχε εξαιρετικής υποδοχής από τους φιλέλληνες σε όλη την Ευρώπη και συνετέλεσε σημαντικά στην διεθνή στήριξη του Αγώνα, παρα το ότι πολλοί το θεώρησαν εξαπάτηση σαν εξαιρετικά πρόωρο. Αντίστοιχα η διαρκής προσπάθεια του Γέρου ,αντίθετου στην πολιτική πρόταση του κράτους που εισηγείτο ο πλέον πολιτικός όλων εκσυγχρονιστής , με όλα τα παθη και τους άγριους εμφυλίους της αντιπαράθεσης τους , κράτησε όρθια την επανάσταση μέχρι το Ναβαρίνο. Και οι δυο παρα την διαρκή αντίθεση τους ,συνέβαλλαν καθοριστικά ,ο καθένας με τον τρόπο του στην ίδρυση της νεότερης Ελλάδας
2. .Η ανάμιξη των διανοουμένων στην πραγματική πολιτική είναι διαχρονικά ένας μόνιμος πειρασμός. Απο τον Πλάτωνα με τον Διονύσιο στις Συρακούσες μέχρι τον Χέγκελ με τον Ναπολέοντα ,αλλά και τον Χάιντεγκερ με τον Χίτλερ ,η προσπάθεια ερμηνείας της πραγματικότητας και περισσότερο η επίδραση στην εξέλιξη της είναι ένα διαρκές αίτημα και συχνά μια αναπόφευκτη αποτυχία. Είναι χαρακτηριστική η ρήση του Μαρξ για τους φιλοσόφους που πρέπει να αλλάξουν τον κόσμο, αλλά και η εκτροπή της εφαρμογής της θεωρίας του σε ακραία δικτατορία
3 Στην σύγχρονη δική μας επικαιρότητα ,της τελευταίας εικοσαετίας τρεις εκθέσεις εμπειρογνωμόνων μεταξύ επιχείρησαν ,αναλύοντας τις παθογένειες του παρόντος να προτείνουν ορθολογικές εκδοχές του μέλλοντος. Η έκθεση Σπραου πυροδότησε ακραίες αντιθέσεις, παρα την ορθότητα πολλών προτάσεων της και κατέληξε στην μεγάλη ήττα Γιαννίτση στο ασφαλιστικό, Η πιο τεχνοκρατική έκθεση Μακινσευ το 11 ,με πληθώρα εποικοδομητικών και καινοτόμων προτάσεων για ανασυγκρότηση της παραγωγικής βάσης και αξιοποίηση του πλούτου της χώρας , σχεδόν δεν εφαρμόσθηκε καθόλου .Η έκθεση Πισσαρίδη το 2019 απετέλεσε, υποτίθεται, ένα πλαίσιο προτάσεων για την διαμόρφωση του κυβερνητικού προγράμματος της ΝΔ ωστόσο μετα 6 χρόνια ελάχιστα σημεία φαίνεται να έχουν αξιοποιηθεί .
Είναι χαρακτηριστικό ότι στην Υγεια έχουν υπάρξει μέχρι σήμερα πολλές εκθέσεις εμπειρογνωμόνων τα τελευταία εκατό χρόνια , (Κοινωνία των εθνών 29, Λούρος 45, Πάτρας 69, Δοξιάδης 80 ,Ειμπελ Σμιθ 94 , κ.α.) ωστόσο οι δυο μείζονες μεταρρυθμίσεις της μεταπολίτευσης ,η ίδρυση του ΕΣΥ το 82, αλλά κ η δημιουργία του ΕΟΠΠΥ και της ηλ. συνταγογράφησης 11 ,δεν στηρίχθηκαν σε καμμιά έκθεσή σοφών .Παρόμοια παραδείγματά μπορούν να αναφερθούν για την Παιδεία, το Δημογραφικό, την δημόσια διοίκηση και πολλά άλλα.
4 Στον διεθνή διάλογο την εποχή της παγκοσμιοποίησης , οι εκθέσεις εμπειρογνωμόνων έχουν πια λάβει μορφή καταιγίδας χωρίς ωστόσο να βρίσκουν πάντα θετική υποδοχή από τα ενδιαφερόμενα κράτη η διεθνικούς σχηματισμούς ούτε και ευμενή πρόσληψη απ τις κοινωνίες (πρόσφατες εκθέσεις Ντραγκι και Λέτα στην ΕΕ) .Είναι χαρακτηριστική η τεράστια παρακαταθήκη που άφησε η πανδημία με την εκτεταμένη επιστημονική διεθνή συνεργασία και επιτυχή εφαρμογή πολιτικής πρακτικής άλλα και τις πολλές εθνικές αντιστάσεις και εναλλακτικές ,η ακόμα και αγνόηση ,που την συνόδευσαν. Παρόμοια διαμάχη τρέχουσας πολιτικής με αντιτιθέμενη επιστημονική αντίληψη έχουμε στην παγκόσμια αντιπαράθεση για τη κλιματική αλλαγή
5 Αναμφίβολα διαχρονικά υπάρχει μια διαρκής ώσμωση μεταξύ των διαφόρων απόψεων στο δημόσιο-πλανητικό πια -διάλογο για την πρόοδο και τις διαφορετικές εκδοχές της . Ωστόσο δεν είναι πάντα προφανής η ορθολογική υλοποίηση τους, καθώς διάφοροι παράγοντες ισχύος, τοπικοί η γεωπολιτικοί, αλλάζουν συνεχώς και ανατρέπουν συχνά τους σχεδιασμούς αλλά και τα κεκτημένα .Είναι ωστόσο αναπότρεπτη η άποψη του Κλαουζεβιτς ότι στον πόλεμο τίποτα δεν γίνεται όπως το σχεδιάζεις? εχει δίκιο ο Φλωρεντίνος για τον συνδυασμό της ικανότητας με την τύχη, το εκάστοτε απρόβλεπτο της Ιστορίας? Δημιουργούνται μονοπάτια μνήμης, θεσμικά αναχώματα των Ρόμπινσον -Ατζεμογλου , που μπορούν να διασφαλίσουν τουλάχιστον την σταθερότητα των κεκτημένων προόδου στις σύγχρονες κοινωνίες? Είναι η Ιστορία η πορεία προς την φιλελεύθερη δημοκρατία του Φουκουγιάμα ,ένα τέλος μιας ιστορίας που δεν τέλειωσε, που αρνείται να τελειώσει? Η είναι απλά η αφήγηση των ανθρωπίνων πράξεων ,του Χαράρι με όλο το ρίσκο παλινδρομήσεων, ανατροπών και ραγδαίας αλλαγής κατευθύνσεων σαν αυτές που ζούμε σήμερα?
6 Το σύνηθες καταφύγιο ιδεών-ερμηνειών των διανοουμένων διαχρονικά ,είναι η ελλιπής βούληση υπονοώντας ότι ο εκάστοτε ηγέτης δεν στηρίζει από τα πάνω επαρκώς τις προτεινόμενες αλλαγές, παρα την προφανή αλήθεια και χρησιμότητα τους Μια αλλά προσφιλής ερμηνεία είναι η διαρκής διαμάχη εξουσίας των αντιτιθέμενων ομάδων συμφερόντων που υπονομεύουν η αναστέλλουν κάθε αλλαγή που τις βλάπτει στην ιδιοτέλεια τους και ανεξάρτητα από το γενικό συμφέρον Συχνά επίσης χρησιμοποιείται μια παιδαγωγική ερμηνευτική, κατά την οποία δεν εχει ακόμα διαμορφωθεί μια κουλτούρα αλλαγών στον κόσμο με αποτέλεσμα να μην υπάρχει ,από τα κάτω ,τους ευεργετούμενους , μια ευρύτερη στήριξη. Τέλος μια ριζική σταση υποκρύπτεται από τον Τόμας Κουν μέχρι σήμερα σε μια ολιστική προσέγγιση αλλαγής παραδείγματος που χωρά τα πάντα και σημαίνει τα πάντα ανάλογα με το πως προσλαμβάνει την πρόοδο ο καθένας. Μια τελευταία συνήθης προσέγγιση είναι του ψυχολογισμού όπου πολλά γεγονότα και απόψεις προκύπτουν από ιδιαιτερότητες η παθολογικές καταστάσεις των διαφόρων εμπλεκομένων .
7. Απο την άλλη μεριά στον πραγματικό κόσμο , μετα το τέλος των μεγάλων ιδεολογιών και την υποστολή του ταξικού , διανύουμε την εποχή των ταυτοτήτων και των μονοθεματικων ομαδοποιήσεων ,που σημαίνει πολλές φορές κινηματικές -συχνά αντισυστημικες δραστηριοποιήσεις .Για πολλούς αυτή η ένταξη εξαντλείται σε μάχες χαρακωμάτων εγωπάθειας και αυτοαναφορικότητας ,χωρίς προοπτική για το γενικότερο καλό ,χωρίς έκφραση μιας αναζήτησης συλλογικής . Οι νέες πραγματικότητες της ψηφιακής επέλασης, του νέου διαφωτισμού του διαδικτύου και της προσμονής της τεχνητής νοημοσύνης σαν υποκατάστασης της ανθρώπινης δημιουργίας ανοίγουν μεγάλους νέους ορίζοντες δυνατοτήτων άλλα και παγιδεύσεων
Ωστόσο είναι σημαντικό σε αυτήν την τωρινή εποχή της μετάβασης ,να αναδύεται το οικουμενικό αίτημα συμπόρευσης και αμοιβαίας σύνθεσης των κοινών ανθρωπίνων αναζητήσεων του μέλλοντος. Ένα αίτημα που συνδέει όλους τους αγώνες χειραφέτησης και ανοικτών κοινωνιών της Ιστορίας ,χωρίς αυταρχικές ιεραρχίες και αποκλεισμούς των ασθενέστερων, το Δίκαιο με την Αλήθεια
Και είναι αυτό το μήνυμα του κοινού αγώνα, για την απελευθέρωση και ίδρυση του ελληνικού κράτους ,των κοντυλοφόρων με τους οπλαρχηγούς, Είναι αυτή η σκληρότατη προσπάθεια υπέρβασης και συστρατευσης , παρα την ύπαρξη των μεγάλων διαφορών και των ακραίων κάποτε μεταξύ τους αντιπαραθέσεων .Ίσως και γιαυτό εχει σήμερα μεγαλύτερη σημασία