Ήδη πολύ πριν την οικονομική κρίση τα ελληνικά πολιτικά κόμματα περνούσαν μια άλλη κρίση: πτωτική τάση στον αριθμό των μελών τους, περιορισμό των κοινωνικών και δημογραφικών χαρακτηριστικών των μελών, ανεπαρκή αντιπροσώπευση κοινωνικών ομάδων στην κομματική βάση (μειονότητες, γυναίκες, νέοι), πτωτική τάση στην ενεργό συμμετοχή και μετατόπιση σε πιο ατομικούς ή ατομικιστικούς τρόπους συμμετοχής. Αυτή η κατάσταση -φαινόμενο των αναπτυγμένων μεταβιομηχανικών κοινωνιών[1] – παρουσιαζόταν τόσο στα αστικά κόμματα όσο και στα κόμματα της αριστεράς[2].

.

Την εποχή της ύστερης νεωτερικότητας αιτία για τη συρρίκνωση της οργανωμένης βάσης των κομμάτων είναι κυρίως η «απογοήτευση από το πολιτικό σύστημα», η «ιδιώτευση», η «πολιτική αδιαφορία», η «αντίσταση στην κομματική ιδρυματοποίηση», η «χαλάρωση της κομματικής ταύτισης». Δεν πρέπει όμως να παραγνωρίζεται και ένας ουσιαστικός παράγων : οι ραγδαίες τεχνολογικές εξελίξεις στην επικοινωνία που άλλαξαν την πρόσληψη των ιδεών, που διαμόρφωσαν νέες συνθήκες για την συλλογική δράση και τη διαχείριση των κοινωνικών αιτημάτων, που παρήγαγαν μια νέου τύπου οικείωση με την τεχνολογική διεπαφή η οποία αλλάζει ριζικά την κοινωνική πραγματικότητα.

.

Η Αριστερά, η οποία λογικά έπρεπε να  πρωτοστατήσει στη «χρήση» των νέων μέσων, τα αγνόησε. Άλλωστε, ένα μέρος της αντιμετώπιζε και αντιμετωπίζει την τεχνολογία της επικοινωνίας είτε φοβικά, ως γενεσιουργό αίτιο μιας οργουελικής δυστοπίας ελέγχου, επιτήρησης και τεχνοφασισμού, είτε – στη βολικότερη εκδοχή – ως «εργαλεία» μέσω των οποίων το «κόμμα-χειριστής» επιβάλλει την αποτελεσματικότερη προπαγάνδιση των απόψεών του.

.

Η απόρριψη του παραδοσιακά οργανωμένου πολιτικού κόμματος και η αναζήτηση ενός νέου μοντέλου πολιτικής οργάνωσης τίθεται λοιπόν ως πιεστικό ζητούμενο.

.

Το κόμμα-πυραμίδα που βασιζόταν στη στράτευση της μάζας ανήκει στο παρελθόν. Το κόμμα στελεχών πεθαίνει ως μόρφωμα πολιτικής εκπροσώπησης. Η ιεραρχική οργάνωση αμφισβητείται. Χρειαζόμαστε πλέον μια δυνητική οργάνωση, χρειαζόμαστε ένα εύκολο πλαίσιο αυτοοργάνωσης, χρειαζόμαστε να διευκολύνουμε την πολιτική επικοινωνία. Χρειαζόμαστε ένα κόμμα-δίκτυο.

.

Η έννοια του πολιτικού δικτύου δεν είναι καινούρια. Παρά τις διαφορές που παρουσιάζει από χώρα σε χώρα (κάτι που σχετίζεται με την πολιτική κουλτούρα καθεμιάς) το πολιτικό δίκτυο αφορά σχετικά σταθερές πολιτικές σχέσεις που δεν είναι ιεραρχικές και συνδέουν αλληλεπιδραστικά ένα σύνολο μελών-δρώντων  υποκειμένων. Στο πολιτικό δίκτυο με την αλληλεπίδραση διαμορφώνεται η διαπραγμάτευση μεταξύ των εμπλεκομένων δρώντων υποκειμένων. Τα δρώντα υποκείμενα συνδέονται με μια κοινή θέληση για λύση κοινών προβλημάτων (άρα έχουν σε μεγάλο βαθμό και κοινά συμφέροντα) και για το σκοπό αυτό ανταλλάσσουν τους πόρους που διαθέτουν  (πληροφορίες, υλικά αγαθά, επιρροή, ιδέες, πρακτικές κλπ).

.

Κάποιος παραδοσιακά σκεπτόμενος μπορεί να αναρωτηθεί: και πως θα γεννηθεί η πολιτική δράση; Πως θα υπάρχει οργανωτική αποτελεσματικότητα;

.

Το πρόβλημα του δυϊσμού «δομή-δράση» βεβαίως αφορά τον «τρόπο» για  το πώς διαρθρώνονται μεταξύ τους. Ενώ η δομή αναφέρεται σε παγιωμένα μορφώματα και στις συναρθρώσεις των στοιχείων τους, δηλαδή σε δρώντα υποκείμενα και σε παγιωμένες σχέσεις μεταξύ τους,  στα πολιτικά δίκτυα τα δρώντα υποκείμενα που τα συγκροτούν δεν μπορούν να υπάρξουν ανεξάρτητα από τις σχέσεις μέσω των οποίων συνδέονται. Εκεί ακριβώς εδράζεται και ο σύγχρονος ακτιβισμός.

.

Επομένως, για να υπάρξει κάποιος (άτομο ή ομάδα) μέσα σε ένα πολιτικό δίκτυο πρέπει ο ίδιος να συντηρεί το δίκτυό του (να εγγράφει φίλους, να αναζητεί συμμάχους, να διακινεί πληροφορία, να κινητοποιεί πόρους, να συντηρεί ένα εύρος κοινωνικής πρόσβασης). Αυτό είναι από μόνο του πολιτική δράση που οδηγεί ασφαλώς και στην υιοθέτηση πιο «παραδοσιακών» μορφών πολιτικής δράσης και αντίδρασης. Και να μην ξεχνάμε: πλέον «επανάσταση δεν σημαίνει ποταμούς αίματος ή την κατάληψη των χειμερινών ανακτόρων, αλλά τον ριζικό μετασχηματισμό των θεσμών της κοινωνίας»[3].

.

Σε ένα πολιτικό δίκτυο, λοιπόν, μπορούν να συνυπάρχουν πολιτικές κοινότητες, θεματικά δίκτυα, συνασπισμοί υπεράσπισης, διαλογικοί όμιλοι, οργανώσεις πολιτών με κοινά ενδιαφέροντα και προσανατολισμούς. Πρόκειται για εθελούσιες ομάδες ατόμων που μόνοι τους έχουν επιλέξει να δικτυωθούν, για να λύσουν τα προβλήματα που τους απασχολούν. Ήδη βρισκόμαστε μακριά από την έννοια της μάζας, πάνω στην οποία δομήθηκε η παραδοσιακή συλλογική δράση των ολοκληρωτισμών, δεξιών και αριστερών που ονειρεύονταν ότι με «τη δράση των λαϊκών μαζών που έχουν διαπαιδαγωγηθεί, και κινητοποιηθεί και έχουν στρατευτεί στον αγώνα με μια ορθή γραμμή»  θα γίνει η κατάληψη της εξουσίας.

.

Πλέον επανερχόμαστε στην έννοια του ατόμου, το οποίο «ποιεί» την ιστορία του ως μέλος μιας δομημένης συλλογικότητας στην οποία το ίδιο επιλέγει ελεύθερα να ενταχθεί. Δηλαδή επανερχόμαστε με τη χρήση της τεχνολογίας σε ένα μοντέλο ενεργού ατόμου-πολίτη, που προσομοιάζει με το πρότυπο του πολίτη της αρχαιότητας.

.

Ειδικά σήμερα στην Ελλάδα με την ρευστότητα στο χώρο της κεντροαριστεράς, η ιδέα ενός κόμματος-δικτύου που θα μετατραπεί σε ένα δίκτυο δράσης μπορεί να ανατρέψει άρδην τα δεδομένα, να μορφοποιήσει το ρευστό πολιτικό χώρο και να δημιουργήσει την οργανωτική ανασυγκρότηση που έχει ανάγκη η χώρα μας.

.

Πως θα υλοποιηθεί πρακτικά μια τέτοιου είδους οργανωτική ανασυγκρότηση;

.

Κατ’ αρχάς πρέπει να καταστεί σαφές ότι οι παραδοσιακές κινήσεις θεσμικού χαρακτήρα μεταξύ των κομματικών σχηματισμών δεν αναιρούν την πρόταση για κόμμα – δίκτυο. Πιθανόν να την υποβοηθούν εφόσον εκτυλίσσονται με συνέπεια και θεσμική καθαρότητα. Δεν παύουν όμως να είναι κινήσεις κορυφής που επηρεάζονται από στενούς σχεδιασμούς, από υπολογισμούς ισχύος, από συσχετισμούς συνεδρίων κλπ

.

Το κόμμα-δίκτυο λειτουργεί οριζόντια και εκ των κάτω. Ενώ το παραδοσιακό κόμμα διαθέτει ένα κέντρο, το κόμμα-δίκτυο είναι πολυεστιακό, διότι διαθέτει πολλούς κόμβους διαμερισμού και πολλά σημεία πολιτικής κατανομής κι επιπλέον ο κάθε κόμβος έχει τη δυνατότητα να παράγει δεσμούς/συνδέσεις και με ομάδες εκτός κόμματος-δικτύου. Ωστόσο ένα κόμμα-δίκτυο αναγνωρίζει ότι ο διάλογος είναι λόγος επίκεντρος, οργανωμένος με κανόνες και στόχο την αποτελεσματικότητα, είναι λόγος κοινής αναζήτησης (συν-ζήτηση) και κόσμιας αντιπαράθεσης? ότι η συνάρθρωση των επιμέρους απόψεων εγγυάται την συλλογικότητα και επομένως ορίζει την πολιτική δράση. Ένα κόμμα -δίκτυο της κεντροαριστεράς δεν μπορεί παρά να είναι κόμμα των μελών του.

.

Βέβαια η εναρκτική δύναμη για τη συγκρότηση ενός κόμματος-δικτύου  θα προέλθει από μέλη των υπαρχόντων πολιτικών σχηματισμών ή από μεμονωμένα άτομα με υψηλό status που θα λειτουργήσουν ως εκκινητές για τη συγκρότηση μιας πρότασης διακυβέρνησης της χώρας.

.

Βήμα 1^ο : Οι εκκινητές είναι εκείνοι που θα θέσουν τα πρώτα «θέματα-στόχους» που θεωρούν ότι πρέπει να περιλαμβάνονται σε ένα τέτοιο σχέδιο. Ο καθένας καταθέτει τα δικά του θέματα-στόχους. (Για παράδειγμα τα θέματα που περιλαμβάνονται στο «παράρτημα» των επιστολών που απηύθυνε η ΔΗΜΑΡ στα άλλα κόμματα της κεντροαριστεράς μπορεί να αποτελέσουν τους πρώτους θεματικούς στόχους, και φυσικά να εμπλουτιστούν και με άλλους). Οι στόχοι ομαδοποιούνται.

.

Βήμα 2^ο : Μετά τον καθορισμό των θεμάτων- στόχων ανοίγει η διαδικασία κατάθεσης μιας εισήγησης για κάθε στόχο με συμμετοχή ειδικών προσκεκλημένων εισηγητών ώστε να προκληθεί ένα ισχυρό ερέθισμα διαλόγου και συζήτησης.

.

Βήμα 3^ο : Ακολουθεί η διαδικασία της απόλυτα ελεύθερης δικτύωσης και διαλόγου. Κάθε μέλος έχει στη διάθεσή του δύο σελίδες: τη σελίδα μέλους και τη σελίδα συζήτησης (η πρώτη περιλαμβάνει προσωπικά στοιχεία, η δεύτερη είναι χώρος επαφών και μηνυμάτων). Χρησιμοποιείται μια μορφή ιστοχώρου που επιτρέπει την εύκολη συνεργασία ομάδων (όπως το Wiki, το οποίο είναι βασισμένο στο Web και είναι διαδραστικό, συνεργατικό και διαρκώς ανανεώσιμο).

.

Βήμα 4^ο : Καθώς τα θέματα-στόχοι εμπλουτίζονται με νέες εισηγήσεις ή αντιεισηγήσεις ή παρατηρήσεις η κάθε ομάδα επιλέγει τους «συμπυκνωτές» της και ορίζονται στο δίκτυο υποχρεωτικά σημεία διόδου για κάθε θέμα-στόχο. Οι «συμπυκνωτές» είναι τα άτομα που θα αναλάβουν να συναθροίσουν τις βασικές απόψεις κατά θέμα-στόχο, περιλαμβάνοντας παράλληλα και τις επιμέρους διαφοροποιήσεις. Οι «συμπυκνωτές» λειτουργούν και ως «διαχειριστές» της θεματικής ομάδας.

.

Βήμα 5^ο : Οι «διαχειριστές» μεταξύ τους αναλαμβάνουν να συναρθρώσουν τις κυρίαρχες απόψεις σε ένα πολιτικό πρόγραμμα, με βάση τις αρχές της συμβατότητας και της ελάχιστης αντίφασης μεταξύ των μερών του. Σ’ αυτή τη φάση οι απόψεις διακινούνται σε όλο το εύρος του πολιτικού δικτύου από τις ομάδες των διαχειριστών έτσι ώστε να παραχθούν οι βασικές θέσεις του προγράμματος μιας διακυβέρνησης από την κεντροαριστερά.

.

Αυτά είναι τα πρώτα πέντε βήματα για να διαμορφωθεί εκτός από ένα πλαίσιο προγραμματικών αρχών και η αποδοχή πολιτικών και κανόνων που ρυθμίζουν τη λειτουργία του δικτύου (μερικοί από αυτούς δεν είναι διαπραγματεύσιμοι, ενώ άλλοι αποφασίζονται από τις τοπικές κοινότητες των μελών του δικτύου).

.

Συν τω χρόνω η διάχυση και η ανατροφοδότηση με νέα θέματα-στόχους πολύ πιο εξειδικευμένους γίνεται καθημερινή διαδικασία, αφού πλέον πρόκειται για μια μόνιμη ροή που δρα πάνω σε μια διαρκώς μεταβαλλόμενη πραγματικότητα.

.

Βεβαίως τίθεται και το ζήτημα της εκπροσώπησης, της επιλογής υποψηφίων και της ηγεσίας. Ένα κόμμα – δίκτυο δεν σημαίνει ότι δεν εκπροσωπείται με τη φυσική παρουσία των προσώπων. Με διαδικασίες εξαρχής ορισμένες επιλέγονται από τα μέλη του δικτύου οι εκπρόσωποί του, αλλά και εκείνοι που διαχειρίζονται τα υποχρεωτικά σημεία διόδου και είναι υπεύθυνοι για τις μετατοπίσεις στο δίκτυο. Φυσικά ορίζεται ένα κεντρικό σύστημα το οποίο λειτουργεί ως «έδρα» του όλου δικτύου. Η «έδρα» λειτουργεί με τη μορφή ενός ιδρύματος και διαχειρίζεται τις οργανωτικές και τεχνικές πλευρές του εγχειρήματος. Με βάση την εμπιστοσύνη των μελών μιας κοινότητας δίδονται δικαιώματα στους «διαχειριστές» (πχ το δικαίωμα στην φραγή), οι οποίοι δεσμεύονται και αναλαμβάνουν την εφαρμογή των κανόνων της κοινότητας. Η θέση τους είναι περισσότερο τεχνική παρά αποφασιστική.

.

Οι ψηφοφορίες γίνονται μετά από συζήτηση με τη μορφή κομματικών δημοψηφισμάτων. Το κάθε μέλος με ειδικό λογισμικό (όπως το Democracy OS) ψηφίζει για οποιοδήποτε θέμα, αλλά και για κάθε νομοσχέδιο, ώστε να γνωρίζει ο εκπρόσωπος τη γενική βούληση. Επίσης, μέσα από την ίδια εφαρμογή το κάθε μέλος του δικτύου μπορεί να ψηφίζει το ίδιο ή να αναθέτει αντί για αυτόν να ψηφίζει ένας αξιόπιστος ομότιμος, εφόσον για κάποια θέματα δεν έχει την απαραίτητη γνώση (μεταβατική αντιπροσώπευση).  Το Democracy OS συνδέεται με το επίσημο σύστημα μέσω ενός trojan-νομοθέτη που επικυρώνει την ταυτότητα. Αυτό επιτυγχάνεται μέσα από μια ξεχωριστή εφαρμογή σαν το Netldentity.

.

Μπορούμε να καινοτομήσουμε και κομματικά και πολιτικά.

.