Προ ημερών διοργανώθηκε από το «Δίκτυο για την Μεταρρύθμιση»  μια συζήτηση με τίτλο «Ελλάδα και κλιματική κρίση: συνέπειες και ανθρώπινη απάθεια » όπου ακούστηκαν ενδιαφέρουσες παρεμβάσεις από τους ομιλητές.

Τον Νοέμβριο δημοσιοποιήθηκε επίσης μια εκτενής έρευνα που διοργανώνει τα τελευταία 6 χρόνια η EDF ( η γαλλική δημόσια επιχείρηση ηλεκτρισμού) και καταγράφει τις απόψεις πολιτών για το θέμα κλιματική αλλαγή  σε 30 χώρες^[1] που καλύπτουν τα 2/3 του παγκόσμιου πληθυσμού - το πλήρες κείμενο^[2] της έρευνας εδώ.

Ο στόχος της έρευνας είναι να αποτυπώσει τις απόψεις, τις γνώσεις, τις προσδοκίες και την δέσμευση των πολιτών κάθε χώρας σε σχέση με την κλιματική αλλαγή, πώς την ιεραρχούν σε σύγκριση με άλλα μεγάλα θέματα όπως η ακρίβεια, το μεταναστευτικό, η διαφθορά, η εγκληματικότητα κλπ.

Επίσης οι ερωτώμενοι καλούνται να απαντήσουν και σε άλλα δύσκολα ερωτήματα όπως τι επιλέγουν μεταξύ οικονομικής μεγέθυνσης και μέριμνας για το περιβάλλον, τι πιστεύουν ότι προκαλεί την κλιματική κρίση, ποιους θεωρούν κυρίως αρμόδιους για τον περιορισμό της, πόσο πρόθυμοι είναι να αλλάξουν τον τρόπο ζωής τους, κατά πόσο συμφωνούν με την επιβολή φόρων σε επιβλαβείς ανθρώπινες δραστηριότητες και σε πολλά ακόμα. 

Η έρευνα αποτυπώνει το τι πιστεύουν οι πολίτες σήμερα αλλά και για το πώς αλλάζουν οι απαντήσεις τους τα τελευταία 6 χρόνια. 

Συνοπτικά μερικές από τις χαρακτηριστικές απαντήσεις της έρευνας:

1.     Τα θέματα που αφορούν την κλιματική αλλαγή εξακολουθούν να βρίσκονται στην κορυφή των προτεραιοτήτων, αλλά σημειώνουν μια σταθερή υποχώρηση έναντι της οικονομικής μεγέθυνσης δηλ της δημιουργίας θέσεων εργασίας και εισοδήματος.  Η ανησυχία των πολιτών για το κλίμα ναι μεν παραμένει υψηλή (2η στην κλίμακα), αλλά χάνει σταθερά ποσοστιαίες μονάδες στην εξαετία.

2.     Οι κλιματο-σκεπτικιστές σε παγκόσμιο επίπεδο κυμαίνονται στο 38% - το 10% αμφισβητεί την ύπαρξη της κλιματικής αλλαγής, το 28% την ανθρωπογενή αιτία της (λχ στη Γαλλία τα αντίστοιχα ποσοστά είναι 33%, 10%, 23%) . Ο δείκτης αυτός παρουσιάζει σταθερή άνοδο την τελευταία εξαετία!

3.     Η επίκληση για δράση για τον περιορισμό της κλιματικής αλλαγής απευθύνεται κατά κύριο λόγο  προς τις κυβερνήσεις (70%), δεύτερη αλλά με απόσταση (41%) αφορά τους πολίτες και τρίτη τις επιχειρήσεις με 38%. 

4.     Αλλαγή του τρόπου διαβίωσης:

-    Οι πολίτες κατά πλειοψηφία  θεωρούν αυτό το θέμα ως το σημαντικότερο, αλλά  επειδή πιστεύουν ότι ήδη επιτελούν το καθήκον τους, δεν είναι διατεθειμένοι να αλλάξουν περαιτέρω τον τρόπο διαβίωσης τους προσαρμόζοντας τον στις νέες συνθήκες. Ο δείκτης αυτός παρουσιάζει σταθερή υποχώρηση 8 μονάδων στην εξαετία.  Επιπλέον όλο και περισσότεροι πολίτες, που όμως δεν αποτελούν ακόμα την πλειοψηφία,  προσδοκούν από την τεχνολογική εξέλιξη να αντιμετωπίσει το πρόβλημα της κλιματικής αλλαγής.

-    Ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι απόψεις των πολιτών για την προθυμία ή όχι να περιορίσουν τις μετακινήσεις τους με αυτοκίνητο και αεροπλάνο- οι δείκτες προσαρμογής υποχωρούν  σταθερά την τελευταία εξαετία.

-    Ενδιαφέρον επίσης παρουσιάζει η αρνητική στάση των πολιτών σε σχέση με την αύξηση της φορολογίας στα συμβατικά αυτοκίνητα, της επιβολής τελών για την κυκλοφορία στο κέντρο της πόλης, στην περαιτέρω φορολόγηση των καυσίμων που εκπέμπουν CO2  κλπ.

Τα δεκάδες θέματα της έρευνας περιγράφουν το πλαίσιο στο οποίο θα πρέπει οι κοινωνίες να προσαρμοστούν και τα διλήμματα που οι πολίτες θα κληθούν να αντιμετωπίσουν στο άμεσο μέλλον για την μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου -CO2, μεθανίου κλπ.

Ακολουθεί ένα μικρό δείγμα μερικών από τις ερωτήσεις της έρευνας που αφορούν την συμπεριφορά των πολιτών στην καθημερινότητα  και εξειδικεύουν το τι σημαίνει μετάβαση σε έναν κόσμο χαμηλών εκπομπών CO2:

•   Διαλογή οικιακών απορριμμάτων σε περισσότερες ροές- γυαλί, μέταλλο, χαρτόνι, πλαστικό, οργανικά κλπ.

•   Προτεραιότητα στην κατανάλωση φρούτων και λαχανικών εποχής

•   Περιορισμός θέρμανσης ή ψύξης στην κατοικία και στον χώρο εργασίας

•   Χρήση δημόσιων Μέσων Μαζικής Μεταφοράς

•   Επιλογή προϊόντων με την λιγότερη δυνατή συσκευασία

•   Αποφυγή χρήσης αεροπορικής μεταφοράς όποτε είναι δυνατόν

•   Αποφυγή χρήσης ΙΧ όποτε είναι δυνατόν

•   Αποφυγή αγοράς προϊόντων που παράγονται σε μακρινές χώρες

•   Προτίμηση αγοράς μεταχειρισμένων προϊόντων αντί καινούργιων

•   Περιορισμός κατανάλωσης κρέατος

•   Χρήση ποδηλάτου για τις αστικές μετακινήσεις

•   Επισκευές συσκευών οικιακής χρήσης & ρουχισμού.

Υπάρχουν ακόμα ερωτήσεις που αφορούν τις αποφάσεις που θα κληθεί να λάβει η κάθε κεντρική κυβέρνηση αλλά και οι ΟΤΑ- λχ για το μίγμα των πηγών παραγωγής ενέργειας, για τους περιορισμούς στην κυκλοφορία των ΙΧ, για την φορολόγηση δραστηριοτήτων που εκλύουν CO2, για την πριμοδότηση δράσεων ενεργειακής εγκράτειας κλπ.

Η παραπάνω έρευνα, όπως και η έρευνα της «Διανέοσις» για την Ελλάδα το 2022, αναδεικνύουν το πόσο αντιδημοφιλή είναι τα μέτρα που είναι αναγκαία για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Αυτός είναι πιθανότατα και ο λόγος που το πολιτικό προσωπικό κάθε χώρας είναι εξαιρετικά επιφυλακτικό στην ανάδειξη της κλιματικής κρίσης σαν πρωτεύον θέμα της κάθε πολιτικής ατζέντας, θέμα που απασχόλησε και την πρόσφατη εκδήλωση του « Δικτύου για την Μεταρρύθμιση ».  

^[1] Οι 18 από τις 19 χώρες του G20 (δεν περιλαμβάνεται η Ρωσία) και μερικές μικρότερες με ειδικά χαρακτηριστικά- Νορβηγία, Νιγηρία, Χιλή, Τσεχία, Σιγκαπούρη, Πολωνία, Κολομβία, Βέλγιο, Αίγυπτος, Σουηδία, ΗΑΕ. Η Ελλάδα δεν περιλαμβάνεται στο δείγμα.

^[2] Υπάρχουν τα κείμενα στα γαλλικά και στα αγγλικά. Στην αγγλική έκδοση λείπει ο πίνακας με τα αναλυτικά στοιχεία

__________________________________________________________________________________

* O Γιάννης Ζηρίνης είναι επιμελητής της έκδοσης στα ελληνικά του Graphic Novel  Ένας Κόσμος χωρίς Τέλος , του γαλλικού best seller για την περιγραφή του φαινομένου Κλιματική Αλλαγή και την εξάρτηση του από τα ορυκτά καύσιμα.