Σε δημοσίευμα της διαδικτυακής έκδοσης της εφημερίδας ‘Πρώτο Θέμα,’[1] διαβάζουμε πως το Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδος (ΚΚΕ), σπεύδει να αξιοποιήσει το μέσο κοινωνικής δικτύωσης ‘Tik Tok,’ προκειμένου να προβάλλει τις θέσεις του σε άτομα που ανήκουν ως επί το πλείστον στην ηλικιακή κατηγορία 17-25 ετών.
Οι έρευνες έχουν δείξει πως άτομα που ανήκουν στη συγκεκριμένη ηλικιακή κατηγορία, κάνουν περισσότερο συστηματική χρήση του μέσου κοινωνικής δικτύωσης που ακούει στο όνομα ‘Tik Tok’.
Αυτό το επικοινωνιακό άνοιγμα του Κομμουνιστικού Κόμματος δεν πρέπει να εκπλήσσει, ακριβώς διότι εδώ και αρκετά μεγάλο χρονικό διάστημα η ηγεσία του έχει επενδύσει συμβολικούς και πολιτικούς πόρους προς την κατεύθυνση αξιοποίησης των μέσων κοινωνικής δικτύωσης προκειμένου να φθάσουν οι θέσεις του σε όσο περισσότερους ψηφοφόρους γίνεται. Και μάλιστα ψηφοφόρους νέους ηλικιακά.
Εν όψει των επικείμενων ευρωεκλογών της 9ης Ιουνίου, το ΚΚΕ εντάσσει το ‘Tik Tok’ στο επικοινωνιακό ‘οπλοστάσιο’ του, απευθυνόμενο προς αυτό που ο Prensky αποκαλεί ως «ψηφιακά αναθρεμμένη γενιά»,[2] σε ένα εγκάρσιο σημείο όμως όπου το ΚΚΕ και η ΚΝΕ καλούνται να καλύψουν μεγάλη απόσταση ώστε να μπορέσουν να πλησιάσουν την Νέα Δημοκρατία και τον Συνασπισμό της Ριζοσπαστικής Αριστεράς.
Κόμματα που ήδη έχουν αξιοποιήσει και εξακολουθούν να αξιοποιούν το ‘Tik Tok,’ διαμορφώνοντας καμπάνιες εστιασμένες στα πρόσωπα (Κυριάκος Μητσοτάκης & Στέφανος Κασσελάκης).[3] Λαμβάνοντας υπόψιν την παράμετρο των προσώπων, θα τονίσουμε πως εδώ ακριβώς εντοπίζεται και η αδυναμία του ΚΚΕ και της ΚΝΕ. Στο ό,τι δηλαδή οι ευρωβουλευτές και οι υποψήφιοι ευρωβουλευτές του κόμματος δεν διαθέτουν την αναγνωρισιμότητα που διαθέτουν μεταξύ των ατόμων νεότερων ηλικιών, οι Κυριάκος Μητσοτάκης και Στέφανος Κασσελάκης.[4]
Όμως, ο αντίκτυπος και δη ο πολιτικός αντίκτυπος που μπορεί να έχει αυτό το γεγονός, αμβλύνεται λόγω της έλλειψης ισχυρών πολιτικών και συναισθηματικών δεσμών μεταξύ ατόμων νεαρής ηλικίας (17-25 και ακόμη, 17-30), και πολιτικών κομμάτων.
Οι αδέσμευτοι, ‘περιπλανώμενοι’ και εγγενώς αναποφάσιστοι νέοι ψηφοφόροι αποτελούν κατηγορίες στις οποίες μπορούν να απευθυνθούν οι ευρωβουλευτές και οι υποψήφιοι ευρωβουλευτές του ΚΚΕ, χαράσσοντας μία επικοινωνιακή στρατηγική με κύριο στόχο την προσέλκυση τους.
Ορμώμενοι από την ανάλυση των Schlozman & Brady, σύμφωνα με τους οποίους η «καθοδήγηση των πληροφοριών στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μπορεί να ενισχύσει την πιθανότητα δράσης πάνω σε αυτές τις πληροφορίες»[5] (βλέπε και την ανάλυση της Βάγιας Μόχλα), θα πούμε πως η χρήση του ‘Tik Tok’ από πλευράς ΚΚΕ/ΚΝΕ[6] αποσκοπεί και στο να αποκτήσει δεσμούς με νέους ηλικιακά ψηφοφόρους (άρα, ξεφεύγουμε από το κλασικό ‘στρέφομαι προς εσένα για να με ψηφίσεις’), και στο αυξήσει τις ‘πιθανότητες δράσης’ τους υπέρ του, παρέχοντας τους για αυτόν τον σκοπό όλες τις διαθέσιμες πληροφορίες.
Με αυτόν τον τρόπο, εκτιμούν οι ηγεσίες του ΚΚΕ και της ΚΝΕ, πως το κόμμα θα καταφέρει να αντιπαλέψει τους διάφορους «influencers και celebrities[7] του κάθε ψηφοδελτίου».[8] Και ποιος είναι ο τρόπος; Η κινητοποίηση υπέρ του μέσω ‘Tik Tok.’
Η διαμόρφωση ενός ισχυρού ψηφιακού ‘brand’ και επίσης, η διαμόρφωση θετικής γνώμης για το κόμμα και για τους υποψηφίους του που είναι ‘αμιγώς πολιτικοί’ και όχι ‘celebrities’.
Το ΚΚΕ και η ΚΝΕ επιζητούν την σύγκριση ‘κομμουνιστών υποψηφίων και celebrities/influencers’, εκτιμώντας πως το ‘Tik Tok’ καθίσταται το πλέον πρόσφορο μέσο ώστε αυτή η σύγκριση να λάβει ‘σάρκα και οστά.’
Βέβαια, ένας εκ των βασικών λόγων που ωθούν το ΚΚΕ και την κομμουνιστική νεολαία να στραφούν σε αυτό το μέσο, είναι και η παραδοσιακή δυσπιστία τους απέναντι στα συμβατικά Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης, τα οποία, κατά τα μέλη του, δεν ‘προβάλλουν τις θέσεις του κόμματος’.
Οπότε, με μία απλοϊκή, αντι-δημοσιογραφική και λαϊκιστική ρητορική τύπου ‘τα κανάλια των πλουσίων δεν μας παίζουν γιατί δεν θέλουν ο λαός να μάθει ποιες είναι οι θέσεις μας,’ ανοίγει ο δρόμος και για την χρήση του ‘Tik Tok’.
[2] Βλέπε σχετικά, Prensky, M., ‘Digital natives, digital immigrants, part 1,’ On the Horizon, 9, 5, 2001, σελ. 1-6. Άτομα που ανήκουν σε αυτή την «ψηφιακή αναθρεμμένη γενιά» είναι πολύ πιθανό να επιλέγουν να διαβάζουν e-books και λιγότερο τα κλασικά βιβλία που εκδίδουν οι διάφοροι εκδοτικοί οίκοι εντός και εκτός Ελλάδος. Θεωρητικώ τω τρόπω, θα επισημάνουμε πως μεταξύ των ατόμων αυτής γενιάς, είναι τόσο διαδεδομένη η χρήση της Αγγλικής γλώσσας, ώστε αρκετοί εξ αυτών να μην διστάζουν να διαβάζουν ένα βιβλίο γραμμένο στα Αγγλικά και επίσης, να παρακολουθούν μία ταινία δίχως μεταγλώττιση. Η Κομμουνιστική Νεολαία Ελλάδος (ΚΝΕ) η ηγεσία της οποίας έχει εικόνα των τάσεων της εποχής, του τι θεωρείται ‘trendy’ και τι όχι, «καλεί τους νέους να ρωτήσουν τους υποψήφιους και νυν ευρωβουλευτές Λευτέρη Νικολάου – Αλαβάνο και Κώστα Παπαδάκη, ώστε να πάρουν απαντήσεις σε όσα τους απασχολούν», όπως διαβάζουμε στο σχετικό δημοσίευμα του ‘Πρώτου Θέματος’. Εμβαθύνοντας περισσότερο στην ανάλυση μας, μπορούμε να διακρίνουμε τον βασικό λόγο για τον οποίο το ΚΚΕ και η ΚΝΕ (δεν είναι ορθό να διαχωρίζουμε το κόμμα από την οργάνωση νεολαίας), στρέφονται στη χρήση του ‘Tik Tok’. Και ποιος είναι αυτός ο βασικός λόγος; Είναι το ό,τι η ηγεσία της Κομμουνιστικής Νεολαίας γνωρίζει πως πολλοί νέοι, φοιτητές ή μη, προτιμούν την εικόνα από τον λόγο, την κίνηση έναντι της ‘στασιμότητας’ (του ‘κάθομαι σε ένα γραφείο και διαβάζω’), κάτι που την ωθεί να στραφεί σε εκείνο το μέσο κοινωνικής δικτύωσης (‘Tik Tok’) που εν προκειμένω προβάλλει την εικόνα σε διάφορα μεγέθη. Μικρά και μεγάλα. Έτσι λοιπόν, αντί του να προτείνει σε άτομα της ηλικιακής ομάδας ’17-25’ να διαβάσουν δυσνόητα και ‘βαριά’ πολιτικά και ιδεολογικά κείμενα περί Ευρωπαϊκής Ένωσης και περί του ρόλου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, κατά το ΚΚΕ και την ΚΝΕ πάντα, τους προσφέρει την ευκαιρία και να επικοινωνήσουν (να αλληλεπιδράσουν λεκτικά) με τους δύο ευρωβουλευτές του κόμματος και τους άλλους υποψήφιους, ρωτώντας τους αυτό που θέλουν και επίσης, να τους δουν. Και να αντιληφθούν έτσι πως ‘αν δεν μπορούν να φθάσουν οι ίδιοι στο ΚΚΕ και στις θέσεις του, τότε το ΚΚΕ θα βρει τον τρόπο να φθάσει σε αυτούς’.
[3] Ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ Στέφανος Κασσελάκης έχει αξιοποιήσει πολύ περισσότερο το συγκεκριμένο μέσο κοινωνικής δικτύωσης συγκριτικά με τον προκάτοχο του στην προεδρία του εθνικολαϊκιστικού ΣΥΡΙΖΑ, Αλέξη Τσίπρα. Και η όλη και παράλληλα έντονη δραστηριοποίηση του σε αυτό το μέσο, με τον ίδιο πάντα σε πρώτο πλάνο, μας δίνει την δυνατότητα της διατύπωσης μίας ενδιαφέρουσας υποθέσεως εργασίας. Έτσι λοιπόν υποθέτουμε πως ο Κασσελάκης χρησιμοποιεί πολύ συχνά αυτό το μέσο, προκειμένου να καταδείξει προς τους νέους (υπάρχουν άτομα άνω των 40 ετών που έχουν λογαριασμό στο ‘Tik Tok’; Σαφώς και υπάρχουν, είναι η απάντηση μας), πως ‘αυτός και μόνο αυτός’ ‘είναι η φωνή τους’, η ‘φωνή εκείνων που η ελίτ και ο κατεξοχήν πολιτικός εκπρόσωπος τους δεν θέλουν να ακουστεί.’ Ταυτίζοντας τον εαυτό του με τους νέους, ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ, προχωρά σε μία σειρά «μανιχαϊκών διαχωρισμών», για να παραπέμψουμε στην ανάλυση του Ανδρέα Πανταζόπουλου για τον οποίο αυτοί οι απλοϊκοί και ηθικολογικοί διαχωρισμοί συνιστούν ένα από τα βασικά χαρακτηριστικά του εθνικολαϊκισμού, ‘κολακεύοντας’ τους: ‘Χωρίς εσένα και χωρίς εσάς, δεν μπορώ να ‘ρίξω το καθεστώς Μητσοτάκη.’ Προσφέροντας την ‘φωνή’ και τον λόγο του: ‘Λέω σε αυτούς όλα όσα λέτε και συζητάτε μεταξύ σας’. ‘Καλώντας’ τους έμμεσα να ‘γίνουν σαν αυτόν’: ‘Και εσείς μπορείτε να είστε cool τύποι, άνετοι και ‘όμορφοι’ όπως είμαι εγώ.’ Στο ‘Tik Tok’ ο αρχηγός του ΣΥΡΙΖΑ δεν θέτει πολιτικά διλήμματα, ακριβώς διότι γνωρίζει πως εάν το κάνει, τότε κινδυνεύει να υπονομεύσει ο ίδιος το μοντέλο της περίφημης ‘αδιαμεσολάβητης’ επαφής που ‘χτίζει’ με τους πολίτες. Το μοντέλο της προβολής εικόνων από την καθημερινότητα του. Άλλωστε, ας μην ξεχνάμε πως στον πυρήνα του ‘Κασσελακισμού,’ συνυπάρχουν η ‘μεσσιανική’ διάσταση της πολιτικής με την καθημερινή, διάσταση που θα μπορούσε να συνοψιστεί ως εξής: ‘Εγώ, ο Τάιλερ και το σκυλάκι μας’. Βλέπε και, Πανταζόπουλος, Ανδρέας., ‘Η «ουσία» του εθνικολαϊκισμού,’ Κείμενο Εργασίας, Κύκλος Ιδεών, 18/02/2017, Η «ουσία» του εθνικολαϊκισμού (ekyklos.gr)
[4] Για την ακρίβεια, όσο και αν το προσπαθήσουν, οι νυν ευρωβουλευτές του ΚΚΕ, δεν θα καταφέρουν να αποκτήσουν την αναγνωρισιμότητα που έχουν ο πρωθυπουργός και ο αρχηγός του κόμματος της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Συν τοις άλλοις, καθίσταται εν τοις πράγμασι δύσκολο για τους δύο κομμουνιστές ευρωβουλευτές να δημοσιεύουν βίντεο με προσωπικές, καθημερινές τους στιγμές, όπως πράττουν οι αρχηγοί της Νέας Δημοκρατίας και του ΣΥΡΙΖΑ, αφενός μεν λόγω της εστίασης που αποδίδουν σε πολιτικοϊδεολογικά ζητήματα, και, αφετέρου δε, θεωρώντας πως η διαμόρφωση ενός τέτοιου καθημερινού προφίλ δεν ‘συνάδει’ με την εικόνα του ‘προσηλωμένου στο στόχο λαϊκού αγωνιστή’, του ‘πάντα έτοιμου για θυσίες κομμουνιστή,’ ο οποίος δεν ‘συγκινείται’ από ΄φθηνά κόλπα’ και ‘επικοινωνιακούς τακτικισμούς’ των πολιτικών που ‘υπηρετούν τα συμφέροντα της αστικής τάξης και επιδιώκουν να εξαπατήσουν τους πολίτες δείχνοντας τους πως τους μοιάζουν’. Και αυτή είναι μία πραγματικότητα που δεν μπορούμε να παραβλέψουμε σε θεωρητικό επίπεδο. Είναι η ίδια η ιδεολογία του κόμματος αυτή που θέτει όρια στη χρήση του μέσου από πλευράς ευρωβουλευτών και υποψήφιων ευρωβουλευτών του ΚΚΕ.
[5] Βλέπε σχετικά, Schlozman, K.L., & Brady, H.E., & Verba, S., ‘Unequal and unpresented: Political inequality and the people’s voice in the new gilded era,’ Princeton, NJ: Princeton University Press, 2018. Βλέπε και, Μόχλα, Βάγια., ‘Τμηματοποίηση των ψηφοφόρων στο πλαίσιο του πολιτικού μάρκετινγκ: ανάλυση των κινήτρων και της συμπεριφοράς τους στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης,’ Διδακτορική Διατριβή, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, 2021, Διαθέσιμη στο: Τμηματοποίηση των ψηφοφόρων στο πλαίσιο του πολιτικού μάρκετινγκ: ανάλυση των κινήτρων και της συμπεριφοράς τους στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης (didaktorika.gr)
[6] Μπορούμε να αναμένουμε χιουμοριστικά βιντεάκια του Γενικού Γραμματέα του ΚΚΕ Δημήτρη Κουτσούμπα στο ‘Tik Tok’; Όχι, διότι ισχύει ό,τι αναφέραμε στην υποσημείωση νούμερο ‘3’. Ίσως μάλιστα ο Γενικός Γραμματέας του ΚΚΕ δεν χρειάζεται να κάνει χρήση του ‘Tik Tok’, από την στιγμή, όπου λόγω της πολύ συχνής προβολής του στο κανάλι ‘Luben,’ έχει καταστεί δημοφιλής, καταφέρνοντας ότι δεν κατάφερε τόσα χρόνια η προκάτοχος του Αλέκα Παπαρήγα: Δηλαδή, να δει τις ατάκες της να γίνονται ‘viral’ και να χρησιμοποιούνται και από άτομα που ψηφίζουν άλλα πολιτικά κόμματα, και από άτομα που δεν προτίθενται με τίποτε να ψηφίσουν το Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδος.
[7] Αν μη τι άλλο, βουλευτές και στελέχη του ΚΚΕ, γνωρίζουν πολύ καλά την σύγχρονη ψηφιακή ‘ιδιόλεκτο’, την οποία μάλιστα δεν ανανοηματοδοτεί.
[8] Βλέπε σχετικά, ‘Η ΚΝΕ κάνει το ντεμπούτο της στο TikTok: «Στις ευρωεκλογές μην το σκέφτεσαι, μόνο ΚΚΕ»…ό.π. Το πρώτο σύνθημα δίνει τον τόνο της και συνιστά ένδειξη του τι ακολουθεί ή μπορεί να ακολουθήσει: «Μόνο ΚΚΕ». Στο ‘Tik Tok,’ το ΚΚΕ και η ΚΝΕ, όπως και ο Στέφανος Κασσελάκης, ξεφεύγουν από τη λογική του διλήμματος. ‘Μην το σκέφτεσαι καν. Δεν υπάρχει και δεν πρέπει να υπάρχει άλλη επιλογή μετά τα όσα έχουν συμβεί. Μόνο ΚΚΕ bro’.