Με αφορμή το αναπάντεχο και τραγικό τέλος ζωής τού τραγουδιστή Κρίς Κορνέλ (Chris Cornell) (20/7/1964-18/5/2017) στα 52 του χρόνια, καθώς και του Γκρεγκ Όλμαν (Gregg Allman) (8/12/1947-27/5/2017) στα 69 του χρόνια, αξίζει τον κόπο να δούμε βαθύτερα τις αιτίες των πρόωρων θανάτων στο χώρο των ροκ τραγουδιστών, τραγουδοποιών, μουσικών, ιδιαίτερα της γενιάς του ’60 και του ’70. Ας θυμηθούμε πρόχειρα μερικά ονόματα διάσημων πρωταγωνιστών τής ροκ σκηνής που «αναχώρησαν» πρόωρα: Kurt Donald Cobain, Janis Lyn Joplin, Jimi Hendrix, Robert Leroy Johnson, James «Jim» Douglas Morrison, Kristen Pfaff, Ronald Charles McKernan «Pigpen», Mia Zapata, Brian Jones, Pete Ham, Richey James Edwards, Jeremy Michael Ward, Chris Bell, David Alexander, John Simon Ritchie, Amy Jade Winehouse και άλλοι πολλοί…
Πάντα ήταν ένα βαθύ ερώτημα το τέλος τέτοιων προσωπικοτήτων με παγκόσμια αναγνώριση, δημοτικότητα και πλούτο…

Ο πρόωρος θάνατος ή η αναχώρηση για το επέκεινα νωρίτερα από το προσδόκιμο ζωής των πρωταγωνιστών, δεν είναι πλέον εξαίρεση αλλά τείνει να γίνει κανόνας! Να φταίει γι’ αυτό ο «τρόπος ζωής»; Να είναι η προς έναν άλλον νοητό κόσμο πιο «ξέγνοιαστο», μέσω ουσιών και αλκοόλ; Να είναι η συνειδητοποίηση πως η φανταχτερή πραγματικότητα, της οποίας αποτελούν μέρος, ζουν και βιώνουν καθημερινά, είναι μια κατάσταση αναντίστοιχη με αυτό που θα επιθυμούσαν; Να είναι η τεράστια πίεση, που συνήθως υφίστανται, από το σκληρό star system με τους μάνατζερ, τα γραφεία παραγωγής και προβολής; Πολλά μπορεί να σκεφτεί κανείς σχετικά μ’ έναν «παράλληλο φαντασιακό κόσμο», όπου επιδιώκουν να βρεθούν οι stars έστω για κάποιες ώρες ή και μέρες… Το όλο σύστημα, μέσα στον κόσμο τής εκμετάλλευσης του τρελού marketing της ροκ σκηνής, είναι πολύ σκληρό και, σε πολλές περιπτώσεις, αβάσταχτο, αγχωτικό, ψυχοφθόρο… Στις περισσότερες των περιπτώσεων οι μάνατζερ, οι παραγωγοί, οι σύμβουλοι, οι χορηγοί, οι δισκογραφικές βιομηχανίες, τα διαφημιστικά γραφεία, οι προετοιμασίες των συναυλιών, οι εξαντλητικές περιοδείες, για μια μπίζνα με ξέφρενους ρυθμούς, το αδηφάγο κοινό και οι «δημοσιογραφικές» κλειδαρότρυπες, χρειάζεται… γερό συκώτι από τον πρωταγωνιστή και την ομάδα του. Δίχως ίχνος χιούμορ, υποστηρίζω πως είναι ένα επάγγελμα που ανήκει στα… βαριά ανθυγιεινά και όποιος θεωρεί πως υπερβάλλω, απλώς βρίσκεται μακριά από την επίγνωση και την κατανόηση μιας τέτοιας καλλιτεχνικής πραγματικότητας, ειδικά σε αυτές τις ροκ διαστάσεις (και τα παράγωγά τους).

Είναι ίσως η στιγμή να καταθέσω μια προσωπική εμπειρία από την δισκογραφική μου διαδρομή. Έχω συνηθίσει να ηχογραφώ το υλικό που αποφασίζω και επιλέγω στιχουργικό υλικό που με εκφράζει και με εκπροσωπεί πνευματικά. Το τήρησα αυτό στην πορεία μου. Όμως, κάποια στιγμή, μου προέκυψε μια αφόρητη πίεση από έναν παραγωγό, ο οποίος επέμενε να μελοποιήσω κάποιους στίχους φιλικού του προσώπου που όμως εμένα δεν μου άρεσαν. Ζύγισα τα πράγματα και δέχτηκα να τα μελοποιήσω. Από τότε (1990) ποτέ δεν άκουσα ξανά αυτά τα τραγούδια. Με το κοντρόλ ρυθμίζω να ακούω μόνο τα κομμάτια που μου αρέσουν και αν κάποιες φορές τα ακούω από τα ραδιόφωνα, νιώθω την ανάγκη να… κρυφτώ από αμηχανία!
Το παράδειγμα έχει σχέση με το θέμα μας, με την έννοια πως οι υποχωρήσεις, οι πιέσεις, οι συμβιβασμοί, οι σκοπιμότητες, οι τακτικισμοί, είναι οδοστρωτήρας που δεν αντέχεται εύκολα από τους, κατεξοχήν ευαίσθητους, δημιουργούς…
Επιστρέφοντας στα φαινόμενα αυτοκαταστροφής σημαντικών μουσικών, πάντα δυσκολευόμαστε να κατανοήσουμε μια τέτοια «παράδοση», ένα τέτοιο θανατικό σύνδρομο, ένα τόσο δραματικό τέλος από ναρκωτικά, αλκοολισμό, αυτοχειρία, αδιευκρίνιστες αιτίες, ακόμα και δολοφονίες, όλα μαζί σε υπερθετικό βαθμό, θαρρείς και στοιχειώνουν τον χώρο τής ροκ παγκόσμιας σκηνής (με τα παράγωγά της). Σ’ αυτά, να προστεθεί και ο χώρος των ηθοποιών, πολλοί από τους οποίους έχουν την ίδια κατάληξη, βάζοντας τέλος στη ζωή τους και στην εποικοδομητική πορεία τους…
Για να κατανοηθεί βαθύτερα το πρόβλημα της αυτοχειρίας, μιας τέτοιας περίπτωσης καλλιτεχνικής συνομοταξίας, ίσως χρειάζεται η συνδρομή τής ψυχαναλυτικής επιστήμης. Δεν την διαθέτω. Προτίμησα να γράψω περί του θέματος από την προσωπική μου εμπειρία, η οποία, ομολογώ, είναι μικρογραφία σε σχέση με το τεράστιο και στενάχωρο αυτό ζήτημα.

Είναι γεγονός πως μέσα από την συμμετοχή σε μια τέτοια αγορά εργασίας στο σύγχρονο καπιταλιστικό τοπίο, όπου πολλοί τραγουδοποιοί εκφράζονται μέσα από τραγούδια, που τις περισσότερες φορές το καταγγέλλουν, παράγεται πολύ χρήμα και δόξα, ακριβώς από αυτόν τον καταγγελτικό λόγο. Ναι, είναι αντιφατικό, αλλά, όπως βλέπουμε, το ίδιο το σύστημα αμείβει ακόμα και τη διαμαρτυρία εναντίον του… Αρκεί να βρίσκεται μέσα στην παραγωγή, στην αγορά και στην παγκόσμια πώληση των προϊόντων. Κάποιοι από τους ροκ σταρ που αυτοκτόνησαν, υπήρξαν παθιασμένοι αντισυστημικοί και κριτικοί ως προς τις μορφές τού καπιταλισμού.
Έτσι, οι ροκ σταρ με τις μπάντες τους, τον ανατρεπτικό τους λόγο, τις εξαιρετικές μελωδίες, τον ιδιοφυή, πολλές φορές και ιδιόμορφο σκηνικό και ρυθμικό χαρακτήρα που εξέπεμπαν, ιδιαίτερα οι Αγγλοσάξονες, άπλωσαν τη φήμη τους και το είδος τού τραγουδιού τους στα τέσσερα σημεία τού ορίζοντα, με μυθικά κέρδη για παραγωγούς, ερμηνευτές και δημιουργούς…
Οι συνέπειες μιας τέτοιας ζωής, ενός τέτοιου επαγγέλματος, ενός τέτοιου κόσμου, ενός τέτοιου περιβάλλοντος, έχουν τεράστιο κόστος για τα όποια ψυχικά αποθέματα. Και, οι συμμετέχοντες στη δημιουργία τής ροκ σκηνής, που αυτοχειριάζονται, απ’ ό,τι έχω καταλάβει νιώθουν… φυλακισμένοι σε κάστρο απροσπέλαστο, που όχι μόνο τους εγκλωβίζει αλλά ορίζει και τη ζωή τους. Ναι, υπάρχουν και εκείνοι που γλυτώνουν τη δοκιμασία και παραμένουν σχετικά αλώβητοι, συνεχίζοντας τη μουσική τους παρουσία, διευρύνοντας ακόμα περισσότερο το ήδη μεγάλο κοινό τους.

Οι αυτόχειρες δεν άντεξαν τον σκληρό ανταγωνισμό, την εσωτερική τους ερημιά και τα ερείπια του συναισθηματικού τους κόσμου, την εκμετάλλευση και το ψέμα τού περίγυρου, τους αμείλικτους, πολλές φορές, διαφημιστικούς κανόνες προβολής και έβαλαν τέλος στη ζωή τους. Στο άγριο περιβάλλον που έζησαν, ένιωσαν πως θα πρέπει να διαλέξουν την κόλαση ή τον παράδεισο, αλλά, τελικά, νομίζω πως και αυτό δεν τους ενδιέφερε…

Αφού χαθήκανε απ’ τη ζωή, καταφύγανε στο θάνατο, πολλές φορές οικειοθελώς, ακολουθώντας το… Κισμέτ των υπαρξιακών αδιεξόδων…