Τα εκλογικά αποτελέσματα των ιταλικών εκλογών θορύβησαν και τις Βρυξέλλες και το Βερολίνο. Προβληματίζουν επίσης γενικότερα, καθώς επιβεβαιώνουν ένα γενικότερο φαινόμενο που έφερε στο προσκήνιο ο τρόπος αντιμετώπισης της ευρωπαϊκής οικονομικής κρίσης από τις κυρίαρχες πολιτικές δυνάμεις της.
Σχεδόν σ? όλο τον Νότο, εμφανίζεται μια άνοδος ενός ετερόκλητου μπλοκ δυνάμεων δύσπιστων ή και εμφανώς εχθρικών προς τη σημερινή «επίσημη» Ευρώπη. Διαταράσσει ή ακόμα τέμνει οριζοντίως τις παραδοσιακές κομματικές – πολιτικές διακρίσεις, με εμφανή ενίσχυση των εθνολαϊκών απόψεων που «ψαρεύουν πολιτικά» στη «θάλασσα της δυσαρέσκειας» πολιτών που χάνουν τις δουλειές τους και την εμπιστοσύνη τους στα παραδοσιακά κόμματα, τα συνδικάτα και τους θεσμούς. Αντίθετα ένας μετριοπαθής μεταρρυθμιστικός ευρωπαϊκός λόγος ακόμα και κριτικός προς την «επίσημη» Ευρώπη, που λαμβάνει υπόψη συσχετισμούς, οικονομικές δυνατότητες και επιδιώκει μια «συντεταγμένη πορεία» μέσω αλλαγών και τροποποιήσεων, δεν πείθει εύκολα, ιδίως όταν έχει απέναντί του τη συντηρητική αδιαλλαξία των ευρωπαϊκών ελίτ που στηρίζει η Γερμανία.
Το «γερμανικό υπόδειγμα» που κυριαρχεί και στηρίζεται σε μια στρατηγική «θεραπείας λιτότητας» για όλη σχεδόν την Ευρωζώνη, προκαλεί ήδη μεγάλες αντιδράσεις, καθώς η οικονομία της ζώνης του ευρώ, για δεύτερη χρονιά βρίσκεται σε ύφεση, ενώ η κρίση πια δεν αφορά μόνο περιφερειακές οικονομίες, αλλά αγγίζει λ.χ. και τη Γαλλία.
Σε αυτό το πλαίσιο πριμοδοτείται αντικειμενικά το ετερόκλητο «εθνολαϊκό μπλοκ» με «ματιές» που ποικίλλουν, καθώς αρχίζουν από την άκρα δεξιά και φτάνουν μέχρι την άκρα αριστερά. Είναι πια σαφές ότι η Ευρώπη χρειάζεται επειγόντως στρατηγικές ανάπτυξης, εκτός των επιλεκτικών και λελογισμένων δημοσιονομικών προσαρμογών, όπου απαιτούνται. Οι «πολιτικοί κραδασμοί» είναι ανησυχητικοί. Ο ευρωπαϊκός Νότος τούς αισθάνεται στο «πετσί του». Η πολιτική σύγχυση και η πολιτική αποσταθεροποίηση, αν δεν υπάρξουν διορθωτικές κινήσεις, είναι «προ των πυλών». Κι αν ανοίξει το «κουτί της Πανδώρας» οι ανεξέλεγκτες καταστάσεις δύσκολα μαζεύονται. Το παράδειγμα των ιταλικών εκλογών είναι χαρακτηριστικό…
Φοβούμαι ότι ανάλογα φαινόμενα θα δούμε και στην Ισπανία και την Πορτογαλία. Στην Ελλάδα, στις εκλογές του Ιουνίου είχαμε μια εξαιρετικά σύνθετη και ενδιαφέρουσα πολιτική αντίδραση του εκλογικού σώματος. Δυστυχώς οι εταίροι – δανειστές μας δεν την έλαβαν σοβαρά υπόψη. Ισως το οικονομικό μέγεθος της Ελλάδας και η λογική ότι πρόκειται για «ειδική περίπτωση» να διευκόλυναν μια τέτοια στάση. Με την Ιταλία, όμως, τα «οικονομικά μεγέθη» (τρίτη οικονομία στην Ευρωζώνη) είναι εντελώς διαφορετικά. Και κάτι ακόμα: Η Ιταλία, ως παραγωγική και εξαγωγική χώρα, έχει υπό όρους και… άλλες «εναλλακτικές λύσεις», που μπορούν να «ταράξουν» την Ευρωζώνη.
Σε κάθε περίπτωση, ο κίνδυνος «ιταλοποίησης» του ευρωπαϊκού Νότου είναι ορατός. Εκ των πραγμάτων, τίθεται πια ως «κομβικό ζήτημα» για την πορεία της Ευρωζώνης το θέμα της χαλάρωσης της λιτότητας που βυθίζει την Ευρώπη σε ύφεση. Το θέμα επίσης της αντιμετώπισης του ευρωπαϊκού χρέους με φεντεραλιστική λογική και του ελέγχου του τραπεζικού συστήματος. Εάν δεν υπάρξουν αναθεωρήσεις, το πρόβλημα θα μετατραπεί τάχιστα σε μείζον πολιτικό ευρωπαϊκό θέμα, με διαλυτικές επιπτώσεις στην Ευρωζώνη. Δεν μπορεί κανένας να αγνοήσει την πραγματικότητα. Υπάρχει ένα όριο στα βάρη που μπορούν να φορτώσουν στις πλάτες του κόσμου τα οικονομικά σχέδια των ευρωπαϊκών ελίτ. Υπάρχουν και άλλες λύσεις… Οι σοβαρές δημοκρατικές, προοδευτικές και μεταρρυθμιστικές δυνάμεις της Ευρώπης -που έχουν σημαντικό κοινωνικό εύρος και πολιτικό βάρος- έχουν χρέος να θέσουν τα ζητήματα αυτά με μεγαλύτερη διαπραγματευτική ένταση. Οι χώρες του Βορρά πρέπει να αντιληφθούν ότι το «καζάνι του Νότου» βράζει…