Το 1989, μαζί με μια μικρή ομάδα Ευρωπαίων ειδικών (διπλωματών, εμπειρογνωμόνων) συναντηθήκαμε στο CSIS (CenterforStrategicandInternationalStudies) της Ουάσιγκτων με το τέρας της Αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής τόσο σε επίπεδο πράξης όσο και θεωρίας Χένρυ Κίσσιγκερ. Η συζήτηση μαζί του περιστράφηκε γύρω από το ρόλο της διπλωματίας στη σύγχρονη εποχή. Εάν η διπλωματία μπορεί να προλαμβάνει κρίσεις, συγκρούσεις ή να διαχειρίζεται και να σβήνει κρίσεις. Ο Κίσσιγκερ-που έφυγε από τη ζωή σε ηλικία 100 ετών την περασμένη Τετάρτη με ακμαία διανοητική διαύγεια και σε πλήρη δράση- τόνισε με τον αργό, βαρύ, εμφατικό λόγο του ότι «η κύρια αποστολή και ρόλος της διπλωματίας θα πρέπει να είναι η πρόληψη των κρίσεων αλλά σπανίως τα καταφέρνει σ’ αυτό. Επομένως εστιάζει στην καταστολή, το σβήσιμο των κρίσεων, τον τερματισμό συγκρούσεων και αντιπαραθέσεων. Κύρια αποστολή της ως εκ τούτου γίνεται η επίτευξη σταθερότητας/ stability. «Και για να επιλύσω ένα πρόβλημα, να διασφαλίσω σταθερότητα είμαι πρόθυμος να συνομιλήσω ακόμη και με τον διάβολο» (προφανώς θα μιλούσε και με…. πειρατές).
Η λέξη σταθερότητα είναι ο όρος – κλειδί για να κατανοήσει κάποιος τη σκέψη και δράση του αποκαλούμενου μάγου της ρεαλπολιτίκ. Και είναι και το αντικείμενο του πρώτου σημαντικού θεωρητικού του έργου, της διδακτορικής του διατριβής στο Χάρβαρντ (AWorldRestored: Castlereach, MetternichandtheRestorationofPeace, 1812-1822). Όταν τον ρώτησα με μεγάλη προσοχή εάν είχε ρόλο στις πολιτικές εξελίξεις στην Αν. Μεσόγειο και ειδικότερα στην Ελλάδα και Κύπρο με την ιδιότητά του ως συμβούλου εθνικής ασφάλειας του προέδρου Ρ. Νίξον από το 1968 και αργότερα ως υπουργού Εξωτερικών, η απάντησή του ήταν (περίπου) ότι «ο ρόλος του απέβλεπε στο να διασφαλίσει τη σταθερότητα στην περιοχή που απειλείτο από πρόσωπα και πολιτικές εξελίξεις». «Η διασφάλιση όμως της σταθερότητας» είχε ως συνέπεια την ανατροπή της δημοκρατίας στην Ελλάδα και την Τουρκική στρατιωτική επέμβαση στην Κύπρο. Όπως έχει γραφεί, Νίξον και Κίσσιγκερ «ήταν ερωτευμένοι με τη Χούντα» (Αλ. Παπαχελάς). Ενώ για την Κύπρο φέρεται να έχει πει ότι «δεν υπάρχει κάποιος ισχυρός λόγος για τον οποίο οι ΗΠΑ θα πρέπει να είναι αντίθετες στο να κατέχουν οι Τούρκοι το ένα τρίτο της Κύπρου». Όθεν και η δαιμονοποίηση του Κίσσιγκερ σε Ελλάδα και Κύπρο και ο χαρακτηρισμός του ως «εγκληματία πολέμου». Ενώ σύμφωνα με τυφλές θεωρίες συνωμοσίας, ότι είχε φθάσει μέχρι του σημείου να επιδιώκει τον… πλήρη αφανισμό της Ελλάδας και της Ελληνικής γλώσσας! Η ευαισθησία του Χ. Κίσσιγκερ για τη δημοκρατία και τις φιλελεύθερες, προοδευτικές αξίες δεν ήταν βέβαια ιδιαίτερα υψηλή. Άλλωστε συνέβαλε καθοριστικά και στην ανατροπή το προέδρου Σ. Αλλιέντε στη Χιλή (1973). «Η εξωτερική μας πολιτική συμπεριφορά θα πρέπει να αποβάλει κάθε συναισθηματισμό» έχει γράψει με ωμό κυνισμό.
Η θητεία του ως συμβούλου εθνικής ασφάλειας και υπουργού Εξωτερικών (1968-1977) σημαδεύτηκε από τρία μείζονος σημασίας γεγονότα – επιτεύγματα που επανακαθόρισαν και το παγκόσμιο σύστημα: (α) ο τερματισμός του πολέμου στο Βιετνάμ, (β) η αποκατάσταση των σχέσεων με την Κίνα, (γ) η προώθηση της ύφεσης με τη Σοβιετική Ένωση . Ο τερματισμός του πολέμου στο Βιετνάμ (ParisAccords, 1973) έκλεισε μια μεγάλη πληγή για τις ΗΠΑ που είχε όμως γεννήσει ένα ρωμαλέο φοιτητικό κίνημα και μια ευρεία κοινωνική κινητοποίηση για την ειρήνη και δικαιοσύνη. Στο Χ. Κίσσιγκερ απενεμήθη μαζί με τον Βιετναμέζο ομόλογό του Λε ΝτουκΘω (LeDucTho) το έτος εκείνο το Νόμπελ Ειρήνης. Ο Θώ το αρνήθηκε.Ο Κίσσιγκερ το αποδέχτηκε. «Ένας εγκληματίας πολέμου με Νόμπελ»! έγραψε ο Κρ. Χίτσενς.
Ιδιαίτερα σημαντική στο χρόνο υπήρξε η αποκατάσταση των διπλωματικών σχέσεων με τη Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας (κομμουνιστική Κίνα) που προώθησε ο Χ. Κίσσινγκερ με μυστικές του επισκέψεις στο Πεκίνο και συναντήσεις του με τον Τσου εν Λάι και τον πρόεδρο Μάο που κατέληξαν στην περίφημη επίσκεψη Νίξον στο Πεκίνο το Φεβρουάριο 1972. Υπήρξε μία μη αναμενόμενη ενέργεια από ένα συντηρητικό πολιτικό όπως ήταν ο Νίξον που όμως υπάκουε στη λογική Κίσσιγκερ για παγκόσμια σταθερότητα. Και έκτοτε το σύνδρομο “NixoninChina” έχει αναδειχθεί στο πρότυπο ριζοσπαστικής συμπεριφοράς στην εξωτερική πολιτική από συντηρητικούς ηγέτες.
Η επιδίωξη της ύφεσης με την τότε φαινομενικά πανίσχυρη Σοβιετική Ένωση υπήρξε το τρίτο πεδίο ενδιαφέροντος και δράσης του Χ. Κίσσιγκερ. Στόχος του δεν ήταν η εγκατάλειψη της πολιτικής της ανάσχεσης (containment) αλλά η πιο ασφαλής και ήπια εφαρμογή της σε μια εποχή οξύτατης πυρηνικής απειλής. Αποτυπώθηκε σε σειρά συμφωνιών ελέγχου των εξοπλισμών (ABM, SALT). Και στη διαμόρφωση μιας ιδιαίτερα καλής σχέσης εμπιστοσύνης του Κίσσιγκερ με τη Σοβιετική ηγεσία, σχέση που συνεχίστηκε και με τη νέα Ρωσική ηγεσία (μετά τη διάλυση της ΕΣΣΔ) με συχνές επισκέψεις του στη Μόσχα και συναντήσεις του με τον πρόεδρο Βλ. Πούτιν. Ο τελευταίος αποδίδοντας φόρο τιμής στον εκλιπόντα τον περιέγραψε ως «σοφό Statesman». Φόρο τιμής απένειμε επίσης και η Κινεζική ηγεσία με την οποία επίσης είχε συχνές επαφές μέχρι τις τελευταίες μέρες του.
Ο Χ. Κίσσιγκερ ενσάρκωνε κατά κάποιο τρόπο το «Αμερικανικό όνειρο». Γεννημένος στη Γερμανία το 1923, διέφυγε στις Ην. Πολιτείες το 1938. Φοίτησε στο Χάρβαρντ στο οποίο έγινε στη συνέχεια καθηγητής διεθνών σχέσεων για να αναδειχθεί σε κορυφαίο θεωρητικό της ρεαλιστικής σχολής. Μέχρι τις τελευταίες μέρες του έγραφε βιβλία, άρθρα, έδινε διαλέξεις και συμβουλές στην παγκόσμια ηγεσία πάνω στα μεγάλα γεωπολιτικά ζητήματα, από τον πόλεμο στην Ουκρανία και Γάζα μέχρι την εντεινόμενη αντιπαράθεση με την Κίνα. Και πάνω στις μεγάλες πλανητικές προκλήσεις, από την κλιματική κρίση μέχρι την τεχνητή νοημοσύνη (ΑΙ).
Υπήρξε αναμφίβολα ο πλέον επιδραστικός θεωρητικός και ο πλέον αποτελεσματικός υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Αλλά ταυτόχρονα και ο μεγάλος αμφιλεγόμενος για τις ιδέες του και τις πρακτικές του.
Πηγή: www.tanea.gr