Πρόκειται για σχέση που χρειάζεται διαύγαση, καθώς έχει ξεκινήσει ο πολιτικός διάλογος των κεντροαριστερών δυνάμεων, που στόχο τους έχουν να βοηθήσουν τη χώρα μας να βγει συντεταγμένα από την οικονομική κρίση, ώστε η χρεοκοπία του κράτους να μην μετατραπεί σε χρεοκοπία ολόκληρης της κοινωνίας.

.

Δεν διαφωνεί κανείς ότι απαραίτητη προϋπόθεση είναι η πολιτική εκπροσώπηση της κεντροαριστεράς στο ελληνικό κοινοβούλιο, στα ευρωπαϊκά πολιτικά όργανα, στην Τοπική Αυτοδιοίκηση. Αντικείμενο διαλόγου είναι το πώς μπορεί αυτό να επιτευχθεί. Το πεδίο του προβληματισμού περιλαμβάνει δύο βασικές αντιλήψεις που δεν αλληλοαποκλείονται, αλλά συνιστούν διαφορετικές προσεγγίσεις. Η μία άποψη δίνει ιδιαίτερη σημασία στα οργανωτικά, στα επικοινωνιακά και στα συμβολικά χαρακτηριστικά που πρέπει να εκπέμψει μία κεντροαριστερή συμμαχία, για να επιτύχει εκλογικά. Η άλλη θεωρεί ότι ο ρεαλισμός και η ειλικρίνεια του κεντροαριστερού λόγου, είναι από μόνα τους στοιχεία που αρκούν για να δώσει η κεντροαριστερά τη μάχη της εκλογικής εκπροσώπησης.

.

Σύμφωνα με την πρώτη, προϋπόθεση της συγκρότησης της κεντροαριστερής συμμαχίας πρέπει να είναι η συμμετοχή του ΠΑΣΟΚ και της ΔΗΜΑΡ, ως κόμματα που πολιτεύονται εκφράζοντας τον χώρο μεταξύ της Ν.Δ. και του ΣΥΡΙΖΑ, σε όλα τα επόμενα βήματα οργανωτικής και προγραμματικής συγκρότησης.

.

Σύμφωνα με τη δεύτερη, η δυναμική της κεντροαριστεράς βρίσκεται στον προγραμματικό της λόγο, που θα πρέπει το ταχύτερο να εκφραστεί και να δοκιμαστεί μέσα στην κοινωνία και το ΠΑΣΟΚ και η ΔΗΜΑΡ να αποφασίσουν ως αυτόνομοι πολιτικοί οργανισμοί αν θα συνταχθούν οργανωτικά με το εγχείρημα, ή αν θα πορευθούν σε παράλληλους και δυνητικά «συμμαχικούς» δρόμους.

.

Νομίζω ότι οι δύο αυτές απόψεις προσλαμβάνονται από την κοινή γνώμη ως εσωτερική αντίθεση (κάτι σαν ιδεολογικός καυγάς) του συνολικού κεντροαριστερού χώρου, ενώ θα έπρεπε να μεταφέρονται από τους φορείς τους ως διαδικασία σύνθεσης απόψεων, που κάθε μία κομίζει στο χώρο χρήσιμη, αν και διαφορετική οπτική και προβληματισμό, για την κοινή επιδίωξη επιτυχίας του.

.

Προσωπικά θεωρώ ότι πρέπει να επιταχυνθεί η συγκροτημένη παρουσία ενός κεντροαριστερού χώρου με σαφή προγραμματικό λόγο, με ολοκληρωμένη πρόταση εξόδου από την κρίση και πιστεύω ότι αυτή θα βοηθήσει και τα δύο κόμματα να ξεκαθαρίσουν τις διαφορετικές απόψεις που υπάρχουν στο εσωτερικό τους, να δουν αν μπορούν πλέον να συνυπάρξουν μέσα τους οι δύο τάσεις, που πριν ακόμα ξεσπάσει η κρίση είχαν αρχίσει να συγκρούονται. Η φιλελεύθερη/εκσυγχρονιστική και η αριστερή/κρατικίστικη.

.

Οι ίδιες αυτές τάσεις υπάρχουν και στον εκτός κομμάτων κεντροαριστερό χώρο, με τη διαφορά ότι εδώ εκδηλώνονται ως εποικοδομητικός διάλογος, ενώ στους κομματικούς χώρους τείνουν να πάρουν το χαρακτήρα εμφύλιας διαμάχης, που ενώ φαίνεται να  στοιχίζεται γύρω από ιδεολογικά προτάγματα, στην ουσία πρόκειται για σύγκρουση μεταξύ κομματικών μηχανισμών και συντεχνιών που παραδοσιακά θρέφονται από κρατικούς πόρους και κομματική «βάση» που βιώνει την κρίση απομακρυσμένη από τα θέλγητρα των κρατικών ταμείων. Αυτό δείχνουν οι α λα Τζάκρη επαναλαμβανόμενες αποχωρήσεις στελεχών του ΠΑΣΟΚ σε όλη τη διάρκεια της δημοσιονομικής κατάρρευσης, το ίδιο δείχνουν και  οι μαζικές διαφοροποιήσεις στελεχών της ΔΗΜΑΡ από τις κεντρικές επιλογές της ηγεσίας της. Το μετέωρο βήμα της κεντροαριστερής συγκρότησης φαίνεται μεταξύ άλλων να ενέχει και το ενδεχόμενο διαπήδησης αυτής της σύγκρουσης και στον μη κομματικό κεντροαριστερό χώρο, μεταξύ «κομματικών» και μη. Έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον να φωτιστεί στα πλαίσια του διαλόγου αυτή η αντίθεση στο εσωτερικό των κομμάτων ΠΑΣΟΚ και ΔΗΜΑΡ.

.

Μία πρώτη παρατήρηση είναι ότι παρόμοια αντίθεση εκδηλώνεται σε όλα τα δημοκρατικά κόμματα της σημερινής Βουλής. Στη Ν.Δ., αυτή έχει τα χαρακτηριστικά διαμάχης κυρίως μεταξύ ευρωπαϊστών/πραγματιστών και εθνοκεντρικών/λαϊκιστών.

.

Στον ΣΥΡΙΖΑ, συγκαλύπτεται μεν αρκετά από την προοπτική ενδεχόμενης πρωτιάς στις επόμενες βουλευτικές, αλλά υπάρχει ως σύγκρουση ενός «αριστερού ριζοσπαστικού ρεαλισμού» και ενός  ιδιότυπου κομμουνιστογενούς εθνολαϊκισμού, ενώ δευτερευόντως εκδηλώνεται και ως διαφορά καθημερινής πολιτικής πρακτικής, ακόμα και αισθητικής (σε κάθε περίπτωση ο κ. Σταθάκης μπορεί δυνητικά να συνυπάρξει με την κεντροαριστερά, ενώ η κ. Κωνσταντοπούλου είναι ήδη άνετη στην υβριδική της συμπόρευση με την κ. Ραχήλ και τη μη φασιστική (;) ακροδεξιά.

.

Στο ΚΚΕ, προς το παρόν σκιάζει τα πάντα η φοβέρα της εσωκομματικής πειθαρχίας και πλακώνει η σκλαβιά της «μνημονιακής Ευρώπης» ως ριζοσπαστική επιλογή, που υποτίθεται ότι θα οδηγήσει στην ανάκτηση κάποιων «αριστερών» ψήφων που αλληθώρισαν το 2012 προς ΣΥΡΙΖΑ και ΑΝΕΛ και έκαναν τα ηγετικά του κλιμάκια να χάσουν τον (κυριολεκτικά και μεταφορικά) ύπνο τους, με το ενδεχόμενο να ενταχθεί πλέον το ΚΚΕ στον χώρο των αμφίβολης δυνατότητας κοινοβουλευτικής εκπροσώπησης κομμάτων.

.

.

ΠΑΣΟΚ και ΔΗΜΑΡ φαίνεται πάντως ότι όλο και περισσότερο το τελευταίο διάστημα κινούνται στη λογική της μετάθεσης των αιτίων της κρίσης σε εξωτερικούς παράγοντες.

.

Αυτό δείχνουν οι ανακοινώσεις, τα δελτία τύπου οι δημόσιες τοποθετήσεις των δύο αρχηγών και πολλών στελεχών τους. Έτσι όμως πλησιάζουν περισσότερο στην αριστερή/κρατικίστικη λογική και απομακρύνονται από τον μεταρρυθμιστικό πυρήνα του μη κομματικού κεντροαριστερού χώρου που βρίσκεται πιο κοντά στη φιλελεύθερη/εκσυγχρονιστική τάση. Ως κόμματα παραδοσιακής αριστερόστροφης ρητορικής έχουν αρκετούς λόγους για την παραπάνω επιλογή: Το μεν ΠΑΣΟΚ, για να συγκαλύψει τις ευθύνες των κυβερνητικών επιλογών του, η δε ΔΗΜΑΡ για να μην απομακρυνθεί «επικίνδυνα» από τις αριστερές ευθύνες διαχρονικής καταγγελίας του καπιταλισμού, του χρηματιστηριακού κυκλώματος και της παγκοσμιοποίησης.

.

Άλλος σημαντικός λόγος και για τα δύο κόμματα είναι για να μην χρειαστεί να αμφισβητήσουν το μέγεθος, την αποτελεσματικότητα και τον ρόλο του κράτους, αφού αυτό θα δημιουργήσει αντιθέσεις με τις μέχρι τώρα επιλογές τους και με τις κρατικοδίαιτες ή πελατειακές δεξαμενές ψηφοφόρων τους, που αλλιώς θα συνεχίσουν να διαρρέουν προς τον ΣΥΡΙΖΑ, που υπόσχεται μία μαγική επιστροφή των κρατικών δαπανών στα προ μνημονίου επίπεδα. Φυσικά, η λογική της απόδοσης ευθυνών για την χρεοκοπία αποκλειστικά σε εξωγενή αίτια, απαλλάσσει εν μέρει τα κόμματα από την κατάθεση συγκεκριμένων προτάσεων για μέτρα, μεταρρυθμίσεις και αλλαγές που χρειάζεται η χώρα μας.

.

Τέτοιες δεσμεύσεις, τέτοιες εξαρτήσεις και ιδεολογικά βαρίδια, δεν έχει ο μη κομματικός κεντροαριστερός χώρος.

.

Αυτός λοιπόν μπορεί να αποτελέσει τον καταλύτη των προοδευτικών εξελίξεων στην πολιτική σκηνή, εξελίξεων που με τη σειρά τους θα θέσουν προ των ευθυνών τους όλα τα κόμματα, αλλά πιο πολύ το ΠΑΣΟΚ και τη ΔΗΜΑΡ, που μπορούν και πρέπει να ενσωματωθούν στην προσπάθεια αναγέννησης όλου του πολιτικού συστήματος.

.

Η κρίση είναι αφ’ εαυτής πρόξενος των εξελίξεων. Δεν είναι υπερβολή να ζητήσουμε από ΠΑΣΟΚ και ΔΗΜΑΡ να γίνουν καταλύτες για το θετικό ξεπέρασμά της, προς όφελος όσων πλήρωσαν τα περισσότερα, ευθυνόμενοι για τα λιγότερα.