Ήταν 8 Φεβρουαρίου 2015 όταν ο νεοεκλεγείς τότε πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας δήλωνε από το βήμα της Βουλής: «είμαστε κάθε λέξη από το Σύνταγμα αυτής της χώρας». Για μερικούς τότε, το άσκουσμα αυτής της φράσης προκάλεσε μια ανατριχίλα. Ποτέ άλλοτε κυβέρνηση, πρωθυπουργός δεν είχαν αυτήν την περίσσεια (σε βαθμό αλαζονείας) αυτοπεποίθηση να δηλώνουν ότι το Σύνταγμα είναι οι ίδιοι και μόνο.
Πλέον, ακόμη και οι πιο ανυποψίαστοι και εξαπατημένοι, πιθανόν και αυταπατημένοι μαζί με τον Πρωθυπουργό, πολίτες (τουλάχιστον οι περισσότεροι) αντελήφθησαν το νόημα αυτής τη φράσης.
Η πορεία της διακυβέρνησης των Σύριζα-ΑΝΕλ δείχνει μάλλον το αντίθετο αυτού του ισχυρισμού, καθώς στα δύο αυτά χρόνια η κυβέρνηση έλαβε δύο ηχηρότατα χαστούκια:
Με την απόφαση του Στε (27 Οκτωβρίου 2016), ο διαβόητος πλέον νόμος Παππά κρίθηκε αντισυνταγματικός. Ένας νόμος που η κυβέρνηση είχε κάνει σημαία ως το τελειωτικό χτύπημα στο «κατεστημένο των διαπλεκόμενων καναλαρχών». Λόγω αντισυνταγματικότητας ακυρώθηκε η απόφαση του υπουργού Επικρατείας για τη μεταβίβαση των αρμοδιοτήτων σε αυτόν ως προς τη χορήγηση τηλεοπτικών αδειών, καθώς προσκρούει στο άρθρο 15 του Συντάγματος που ορίζει το ΕΣΡ ως μόνο αρμόδιο όργανο για τη χορήγηση των τηλεοπτικών αδειών.
Πριν λίγες ημέρες, ο Άρειος Πάγος αποφάσισε τη μη έκδοση στην Τουρκία των οχτώ Τούρκων αξιωματικών που διέφυγαν στην Ελλάδα την επομένη του πραξικοπήματος εναντίον του Ερντογάν. Τι δήλωνε μέχρι χτες η κυβέρνηση; Ο Αναπληρωτής Υπουργός Εθνικής Άμυνας Δημήτρης Βίτσας ουσιαστικά προανήγγειλε τον Ιούλιο του 2016 την έκδοση των οχτώ λέγοντας «πρέπει να πω ότι το επιχείρημα έκδοσης από την πλευρά της Τουρκίας είναι αρκετά ισχυρό. Θα έλεγα πολύ ισχυρό. Το γεγονός ότι παραβιάστηκε η συνταγματική νομιμότητα και υπήρξε απόπειρα κατάλυσης της δημοκρατίας είναι ένα ισχυρό επιχείρημα». Ο ίδιος ο πρωθυπουργός ανέφερε στον Τούρκο πρόεδρο Ερντογάν (21 Σεπτεμβρίου 2016) πως «πραξικοπηματίες δεν είναι ευπρόσδεκτοι στην Ελλάδα». Σε δημοσίευμα των Financial Times (9 Ιανουαρίου 2017) διαβάζαμε «σε δίλημμα ο Τσίπρας για την έκδοση των 8 Τούρκων αξιωματικών».
Ποιανού Συντάγματος λοιπόν αποτελούν κάθε λέξη; Αυτού εναντίον του οποίου έχουν ήδη κινηθεί τουλάχιστον δύο φορές; Αυτού, το οποίο είτε αγνοούν είτε το βλέπουν ως εμπόδιο στην πολιτική και ιδεολογική τους κυριαρχία και προσπαθούν να το ελέγξουν;
Ας μην γελιόμαστε. Ο Σύριζα (και από κοντά το alter ego τους Ανέλ) λόγω των ιδεολογικών τους καταβολών έχουν άλλη ιδέα περί Συντάγματος και Δημοκρατίας. Ήταν καλοκαίρι του 2011 που η πλατεία Συντάγματος (οποία ειρωνεία) αποπειράθηκε να καταλύσει την Δημοκρατία εισβάλλοντας στη Βουλή, στο όνομα πάντα (!!) της προστασίας της Δημοκρατίας από τους «εχθρούς». Μια πρωτοφανής πολιτική και, κυρίως, κοινωνική ρήξη γεννιόταν.
Οι Σύριζα-Ανέλ είναι οι πρωτεργάτες, ως φαίνεται, ενός νέου είδους λαϊκισμού. Βασικά του χαρακτηριστικά η πλήρης απαξίωση και αδιαφορία ως προς τον ορθολογισμό, η τυφλή πίστη στις ιδεολογικές αρχές και η εμμονή στην κατοχή της μοναδικής αλήθειας. Και αυτά διανθισμένα με ένα νέο είδος εθνικισμού, όπου η αριστερά συναντάει τη δεξιά στη δημιουργία ενός κοινού αφηγήματος περί φαντασιακών εσωτερικών και εξωτερικών εχθρών. Έτσι, προκύπτει η απαξίωση των θεσμών που δεν συμβαβίζουν με τα θέλω και τις επιταγές του κόμματος, της ιδεολογίας και η διαρκής προσπάθεια υποταγής και ελέγχου τους. Το μίσος προς τις οικονομικές και πολιτικές ελίτ, όχι φυσικά στο όνομα της δημοκρατίας, της αξιοκρατίας και προστασίας των δικαιωμάτων αλλά στην προσπάθεια αντικατάστασής τους με άλλες, ελεγχόμενες και φίλα προσκείμενες ελίτ.
Τρανό παράδειγμα η αποστροφή του Πρωθυπουργού στη Βουλή για τον σύμβουλό του κ. Καρανίκα: «Εμένα συνεργάτες μου είναι άνθρωποι του λαού. Μπορεί να μην έχουν βγάλει το Χάρβαρντ, δεν είναι όμως Παπασταύρου, ούτε Χριστοφοράκοι, ούτε αυτοφωράκιδες». Το κορυφαίο ίσως παράδειγμα λαϊκιστικού λόγου σε όλο του το μεγαλείο – που θυμίζει δυστυχώς έντονα την αποστροφή του αρχηγού του φασιστικού κόμματος, ο οποίος προτάσσοντας τα χέρια δήλωνε «αυτά τα χέρια είναι καθαρά». Η εμμονή, σε βαθμό αυτισμού, και η βαθιά ριζωμένη πεποίθηση ότι αυτοί είναι «ο λαός». Η απέχθεια προς κάθε θεσμό που παράγει γνώση υψηλού επιπέδου και προάγει το ανθρώπινο πνεύμα, περισσότερο ίσως λόγω της κρυφής συνειδητοποίησης ότι δεν μπορούν ποτέ να φθάσουν σε αυτό το επίπεδο. Η αρχή της εξίσωσης όλων – ισοπέδωσης προς τα κάτω, όχι προς τα πάνω.
Η μάχη ενάντια σε αυτό το μίγμα αριστερο-δεξιού εθνικολαϊκισμού δεν έχει τελειώσει. Το Brexit, η εκλογή Τραμπ στις ΗΠΑ, η άνοδος εθνικιστικών-λαϊκιστικών κομμάτων σε όλη την Ευρώπη δείχνουν ότι τώρα αρχίζει. Στην Ελλάδα, δυστυχώς, θα ζήσουμε και άλλα επεισόδια ενόψει της συζήτησης που έχει ανοίξει η κυβέρνηση για την αναθεώρηση του Συντάγματος (εφόσον φυσικά προλάβει να την ολοκληρώσει).
Το ζήτημα που τίθεται πλέον είναι αυτό της συνταγματικής αφοσίωσης, της αφοσίωσης στους θεσμούς της πολιτείας, ενός συνταγματικού πατριωτισμού δηλαδή, όπου ενισχύονται μεν οι δυνατότητες λογοδοσίας αλλά και η ατομική και συλλογική ευθύνη μπροστά στο αποτέλεσμα μιας εμπεδωμένης συλλογικής προσπάθειας, του Συντάγματος. Και εδώ είναι που οι προσπάθειες και η εγρήγορση των ενεργών και σκεπτόμενων πολιτών πρέπει να ενταθούν για να οδηγηθούν σε ήττες οι όποιες νέες προσπάθειες απαξίωσης των θεσμών από την κυβέρνηση των Συριζα-Ανέλ.