Πάει καιρός που η Μεταπολίτευση πνέει τα λοίσθια. Μας οδήγησε στην Ευρώπη αλλά και στη χρεοκοπία, στον πολυκομματισμό αλλά και στη διαπλοκή, στην ευημερία αλλά και στην εκμηδένιση της παραγωγικής οικονομίας. Η πτώση της δεν οφείλεται –φευ- σε αυτογνωσία ή αυτοκριτική: αυτό που σκοτώνει το σύστημα (όπου πλούτο και πολιτική ισχύ παρήγαγαν κυρίως η διαφθορά, η παραοικονομία, η μαφιακή οικονομία, η λεηλασία του περιβάλλοντος, η αργομισθία) είναι πως δεν μπορεί πια να αναπαραχθεί. Το κόστος της στασιμότητας ξεπερνάει ολοένα και πιο πολύ εκείνο της αλλαγής.
Η κατάρρευση έγινε αισθητή ως χρεοκοπία εντός του ευρωπαϊκού πλαισίου: έτσι φαίνεται πως απετράπησαν ο πόλεμος, η δικτατορία, η επανάσταση. Προκλήθηκε μόνο πολιτική πόλωση και ρευστοποίηση του πολιτικού σκηνικού. Παράλληλα κερδήθηκε πολύς χρόνος, που όμως αξιοποιήθηκε από τους κερδισμένους της Μεταπολίτευσης προκειμένου να επιχειρήσουν τη διαιώνιση του status quo. Τα εμπεδωμένα συμφέροντα οχυρώθηκαν πίσω από τα κόμματά τους (ΠΑΣΟΚ και ΝΔ), τα κανάλια τους και τους υπόλοιπους «κατασκευαστές συναίνεσης» (τις ΠΑΕ, τη Νύχτα). Πολλά άλλαξαν στην Ελλάδα από το 2009, αλλά το καθεστωτικό πλαίσιο άντεξε: η διαφθορά και η αργομισθία μπορεί να έχασαν έδαφος, αλλά η παραοικονομία και –κυρίως- η μαφιακή οικονομία ενισχύθηκαν. Κανείς φυσικά δε νοιάστηκε για τους «χαμένους της μεταπολίτευσης» (τα δηλωμένα εισοδήματα, τις γυναίκες και τα παιδιά, τους νέους, τα δημόσια αγαθά και το περιβάλλον), που ισοπεδώθηκαν χωρίς δεύτερη σκέψη.
Αλλά και οι δυνάμεις που παριστάνουν τις αντικαθεστωτικές δε βάζουν «τον δάκτυλον εις τον τύπον των ήλων»: από ιδιοτέλεια ή από ιδιωτεία, στρέφουν την κριτική τους σε άλλα αντ’ άλλων: στο Μνημόνιο, στον Καπιταλισμό, στο Ευρώ και την ΕΕ, στη Μετανάστευση. Η κριτική τους όμως έτσι λαθεύει και σπαταλιούνται δυνάμεις που δεν υπάρχουν. Η μόνη αλλαγή που έχει νόημα στη σημερινή Ελλάδα είναι η «λευτεριά από τη Μεταπολίτευση»: η ανατροπή των πολιτικών, ιδεολογικών, κοινωνικών ισορροπιών των τελευταίων 40 ετών, με περαιτέρω εμπέδωση της δημοκρατίας και του ευρωπαϊκού προσανατολισμού. Όλα τα άλλα δεν είναι παρά κωδικές ονομασίες για τη διαιώνιση του Ancien Regime.
Η Αλλαγή, αν προκύψει, θα προέρθει από το Κέντρο. Η Νέα Μεταπολίτευση αφορά τις μεσαίες τάξεις. Η Δεξιά και η Αριστερά διαθέτουν μεν χρήσιμες εκδοχές, αλλά σε συνθήκες κρίσης οι ακρότητες αντηχούν περισσότερο. Δεν είναι τυχαίο που ο ΣΥΡΙΖΑ του 25% αναμασάει τους αταβισμούς του 3%, ούτε πως ο πρωθυπουργός δεν όρισε σε κανένα Μπαλτάκο να κάνει μασάζ σε φίλιους Κεντρώους.
Ταυτόχρονα όμως, ο ενδιάμεσος χώρος είναι το κατεξοχήν ενδιαίτημα των καθεστωτικών δυνάμεων. ΠΑΣΟΚ, Ελιά, ΔΗΜΑΡ είναι γέννημα-θρέμμα της καθεστηκυίας τάξεως: επικαλούνται τη σταθερότητα μπας και πετύχουν τη στασιμότητα. Αυτό το Κέντρο αυτοαποκαλείται, καθόλου τυχαία, «κεντροαριστερά»: επί Μεταπολίτευσης, η αριστεροσύνη είναι ότι ήταν μεταπολεμικά η εθνικοφροσύνη.
Εδώ και πολλά χρόνια, το επίδικο είναι ένα διαφορετικό Κέντρο: μια ριζοσπαστική δύναμη που θα εκφράζει μια ρηξικέλευθη πολιτική αφήγηση (τη Νέα Μεταπολίτευση). Μια σειρά από πολιτικές δυνάμεις διαισθάνθηκαν αυτό το κενό, αλλά καμία δεν κατόρθωσε να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις του ρόλου. Η μεταπολιτευτική μανιέρα τις κατάπιε, άλλες ευκολότερα, άλλες δυσκολότερα. Το Ποτάμι φαίνεται να μπορεί να τα καταφέρει καλύτερα. Το κλειδί είναι να περιγραφεί ως πολιτικό εγχείρημα αυτό που εμείς έχουμε αποκαλέσει «ανατροπή με ομαλότητα» -και που ο Σταύρος Θεοδωράκης το λέει «να τα αλλάξουμε όλα στη χώρα χωρίς να γκρεμίσουμε τη χώρα».
Η δύναμη αυτή δεν μπορεί να παραβλέπει την αντικαθεστωτική της αποστολή, ούτε όμως να αφίσταται των ευθυνών που της επιμερίζει η λαϊκή ψήφος. Οφείλει να σκίσει χωρίς δεύτερη σκέψη τις προσκλήσεις για διάλογο και κεντροαριστερές καντρίλιες στα καθεστωτικά σαλόνια. Εδώ είναι η γραμμή μας εναντίον της γραμμής τους. Δεν υπάρχει χώρος για win-win. Αυτό ταυτόχρονα σημαίνει πως θα συγκυβερνά «και με τον διάβολο» εφόσον προωθείται η ευρωπαϊκή μας υπόσταση και η βαθιά πολιτική αλλαγή που χρειαζόμαστε. Η ισορροπία είναι δύσκολη και η σχοινοβασία χωρίς προστατευτικό δίχτυ. Αλλά ποιος είπε ποτέ πως η ζωή είναι εύκολη;