Καπιταλιστής; Σοσιαλιστής;  Μήπως ήρθε η ώρα να εγκαταλείψουμε αυτές τις ταμπέλες; αναρωτιέται  ο Μπεν Χου στην εφημερίδα Ιντιπεντεντ.
Είναι η Γαλλία σοσιαλιστική επειδή έχει δημόσια επιχείρηση ηλεκτρισμού;  Είναι η Γερμανία σοσιαλιστική επειδή επιβάλει έλεγχο των ενοικίων;
Η Τερίζα Μέι υπερασπίζεται τις ελεύθερες αγορές του καπιταλισμού και ο Τζέρεμι Κόρμπιν τον νέο σοσιαλισμό του 21ου αιώνα.
Τι σημαίνουν όμως αυτές οι έννοιες στην πραγματικότητα;
Ποιες οικονομικές πολιτικές σηματοδοτούν και τι είδους κοινωνίες περιγράφουν;
Ο καπιταλισμός εμφανίζεται ουσιαστικά ως έννοια την εποχή της Βιομηχανικής Επανάστασης όταν  έκαναν την εμφάνιση τους  πλούσιοι επιχειρηματίες που κατείχαν ένα νέο είδος κεφαλαίου που ήταν προϊόν της τεχνολογικής εξέλιξης .
Το αφεντικό λοιπόν μίας κλωστοϋφαντουργίας ήταν πλέον και ο ιδιοκτήτης της επιχείρησης. Και αυτό τους έδωσε τεράστια οικονομική δύναμη αλλά και μεγάλη εξουσία πάνω στις κοινωνίες γιατί εκείνοι καθόριζαν πια και τους μισθούς και τις συνθήκες εργασίας των εργατών.
Ποιος κατέχει σήμερα αυτό το δυναμικό κεφάλαιο; Οι μεγάλοι οργανισμοί στους οποίους εργάζονται πάρα πολλοί άνθρωποι  δεν διοικούνται πια από ανθρώπους. Εκατομμύρια πολίτες όμως επενδύουν σε αυτές τις πολυεθνικές  εταιρείες το μέλλον τους μέσω των συνταξιοδοτικών ταμείων τους.
Αυτό τους κάνει αυτόματα “καπιταλιστές” όπως ήταν οι μικροί ιδιοκτήτες μύλων τον 19ο αιώνα; Σε καμία περίπτωση .
Η οικονομική δύναμη δεν είναι πλέον  μόνο στα χέρια των παραδοσιακών επιχειρηματιών που τους ανήκουν τα εργοστάσια τους , οι εταιρείες τους.
Αυτό φυσικά δεν σημαίνει ότι ο πλούτος σήμερα βρίσκεται στα χέρια των πολλών. Συμβαίνει όμως το εξής παράδοξο και οι  εταιρείες με τη μεγαλύτερη δυναμική  όπως είναι η Google , Amazon και Uber έχουν στην πραγματικότητα πολύ μικρά κεφάλαια με την παραδοσιακή έννοια του όρου .
Η αξία αυτών των εταιρειών δεν πηγάζει από τον τεχνολογικό εξοπλισμό τους ή από τα κτίρια που τους ανήκουν αλλά από την πνευματική τους ανωτερότητα , τους εργαζόμενους τους με τις ιδιαίτερες δεξιότητες , τη δικτύωση τους και το όνομα τους.
Και ο Σοσιαλισμός είναι όμως μία εξίσου προβληματική ‘ταμπέλα” που έχει τις ρίζες της στο παρελθόν όταν τα πρωτοεμφανιζόμενα συνδικάτα των εργατών άρχιζαν σκληρούς αγώνες εναντίον των οικονομικών ελίτ .
Και πράγματι οι εργαζόμενοι κέρδισαν πολλούς από αυτούς τους αγώνες. Απέκτησαν δικαιώματα στο χώρο εργασίας τους , ανθρώπινα ωράρια , γονικές άδειες, καθολικά δικαιώματα ψήφου ,  συστήματα κοινωνικής πρόνοιας.
Τι σημαίνει όμως Σοσιαλισμός στις μέρες μας ;  Σημαίνει έναν κεντρικό σχεδιασμό στα πρότυπα της Σοβιετικής Ένωσης με κατάργηση της ιδιωτικής περιουσίας; Σημαίνει έλεγχο των τιμών στα πρότυπα της Βενεζουέλας ; ή καταστολή των πολιτικών  ελευθεριών  όπως έκανε η Κούβα του Φιντέλ ;
Ή μήπως σημαίνει απλά την κρατική ιδιοκτησία ορισμένων επιχειρήσεων-μονοπωλίων κοινής ωφέλειας;
Αυτό πάντως χρησιμοποιεί  στο μανιφέστο του το Εργατικό Κόμμα της Βρετανίας για να δικαιολογήσει τον όρο “σοσιαλισμός του 21ου αιώνα!
Αλλά αν χρησιμοποιήσουμε το σκεπτικό του Τζέρεμι Κόρμπιν τότε  θα λέγαμε και  την Ολλανδία σοσιαλιστική χώρα επειδή το σιδηροδρομικό της δίκτυο είναι δημόσιο ; Είναι η Γαλλία σοσιαλιστική επειδή διαθέτει μια δημόσια   εταιρεία ηλεκτρισμού ; Είναι η Γερμανία σοσιαλιστική επειδή ελέγχει  τα μισθώματα ;
Στην πραγματικότητα όλες αυτές οι χώρες αλλά και η Βρετανία , η Ιαπωνία , οι Σκανδιναβικές χώρες ακόμα και η Αμερική είναι πρακτικά Σοσιαλδημοκρατίες γιατί οι οικονομίες  τους  είναι ένα μείγμα ελεύθερων αγορών με κρατικό έλεγχο και έναν περιορισμένο αριθμό δημόσιων εταιρειών.
Μα αν παρακολουθήσει κανείς ,  γράφει ο Χου στον Ιντεπέντεντ , ακόμα και αυτά που λέει η Μέι και ο Κόρμπιν θα βρει ελάχιστες ουσιαστικές διαφορές . Και η βρετανίδα πρωθυπουργός μιλάει για τα δικαιώματα των εργατών και ζητά να έχουν πιο ενεργό ρόλο στα διοικητικά συμβούλια των εταιρειών και ο αρχηγός της αντιπολίτευσης , όσο και αν κάποιοι τον περιγράφουν ως έξαλλο επαναστάτη , δεν ζητάει την κρατικοποίηση ούτε των σούπερ μάρκετ ούτε των αυτοκινητοβιομηχανιών.
Οι άνθρωποι έχουν λίγο χρόνο στη διάθεση τους και  οι ταμπέλες συνήθως μας βοηθούν να καταλάβουμε γρήγορα  και εν συντομία τι υπάρχει πίσω τους .
Μόνο που αυτές οι συγκεκριμένες ταμπέλες “καπιταλισμός “ και “σοσιαλισμός” δεν βοηθούν κανέναν πια να κατανοήσει τίποτα , αντίθετα μας μπερδεύουν , μας γυρνούν στο παρελθόν και μας αναγκάζουν να σκεφτόμαστε τη ζωή μας με τους όρους μίας κοινωνίας που δεν υπάρχει πια.
Ενώ θα έπρεπε να μας ενθαρρύνουν να σκεφτούμε σοβαρά τρόπους για να καλυτερεύσουμε το επίπεδο ζωής μας μέσα στις νέες οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες που έχουν διαμορφωθεί .
Η συμβουλή που δίνει λοιπόν ο Χου είναι να εξαφανίσουμε τα τέρατα του παρελθόντος , να αγνοήσουμε τις ταμπέλες και να επικεντρωθούμε σε  νέες αξίες και   πολιτικές.