«Αφτιαχτο κι αστόλιστο του Χάρου δεν σε δίνω»
Κωστής Παλαμάς
Εδώ και κάποια χρόνια, προετοιμάζεται στα εργαστήρια το Διαδίκτυο 2.0. Μια προσπάθεια που θα καταστήσει δυνατή την εξερεύνηση της παγκόσμιας γνώσης. Αυτή η εξέλιξη θα βασιστεί σε δύο πυλώνες. Στη διακίνηση μεγαλύτερης ποσότητας πληροφοριών ώστε να μπορούν να μεταφερθούν δεδομένα, αποθηκευμένα στα πανεπιστήμια που δεν μπορούν να μεταφερθούν στο Διαδίκτυο λόγω όγκου, στους κρατικούς οργανισμούς και στα ερευνητικά κέντρα. Ο δεύτερος πυλώνας αφορά τον ευκολότερο εντοπισμό της πληροφορίας. Σήμερα, με μια λέξη ή με μια φράση, εμφανίζονται στη μηχανή αναζήτησης χιλιάδες επιλογές. Με το νέο σύστημα, η επιλογή θα γίνεται με την αναζήτηση δύο ή περισσότερων παραμέτρων. Ηδη μπορεί κανείς να παρακολουθήσει στην πράξη τη νέα μέθοδο σε ορισμένες πειραματικές προσπάθειες.
Μία από αυτές είναι η ιστοσελίδα gapminder.org. Εδώ, ο ενδιαφερόμενος συνδυαστικά αποκτά σε χρόνο μηδέν τις πληροφορίες που τον ενδιαφέρουν. Βρίσκουμε, π.χ., την εξέλιξη στον χρόνο του προσδόκιμου ζωής σε μια χώρα, σε συνάρτηση με τη μεταβολή του ΑΕΠ. Ψάξαμε την Ελλάδα από τις αρχές του 1900 ώς σήμερα. Το αποτέλεσμα ήταν εντυπωσιακό. Μελέτη που με τα σημερινά δεδομένα απαιτεί κάποιες ημέρες έρευνας εμφανίζεται στην οθόνη σε δευτερόλεπτα. Αλλά και το αποτέλεσμα ήταν εντυπωσιακό. Ο μέσος όρος επιβίωσης, σύμφωνα με τα στοιχεία που ανασύρει από το Διαδίκτυο η εφαρμογή, ήταν ενδεικτικά τα 40 χρόνια το 1900, τα 45 το 1922, τα 65 το 1950 και τα 79 το 2011. Τα χρόνια μετά την πτώχευση απεικονίζεται η γνωστή πτώση του ΑΕΠ, ενώ το προσδόκιμο καθηλώνεται. Αν συσχετίσει κανείς τις μεταβολές των παραμέτρων με τα γεγονότα της εποχής, μπορεί να «διαβάσει» την ιστορία.
Σε σχέση με το προσδόκιμο ζωής, δημοσιεύτηκε πρόσφατα ένα ρεπορτάζ στους «New York Times», με τον γαργαλιστικό τίτλο «Το νησί που οι άνδρες ξεχνούν να πεθάνουν». Η δημοσιογράφος που το υπογράφει αναφέρεται στην περίπτωση της Ικαρίας. Ερευνητές έχουν καταλήξει να θεωρούν το όμορφο νησί μας την πιο φερέγγυα περίπτωση μακροβιότητας ανδρών – αντίστοιχη περίπτωση για τις γυναίκες αποτελεί το ιαπωνικό νησί Οκινάουα.
Οι λόγοι της μακροβιότητας των κατοίκων της Ικαρίας αποδίδονται κατά κύριο λόγο στη διατροφή, την κίνηση και τις κοινωνικές σχέσεις. Αλλά και στην έλλειψη άγχους που εντοπίζεται στη χαλαρότητα του ωραρίου εργασίας: φασκόμηλο, μέλι, φλησκούνι, θυμάρι, τάβλι, βεγγέρες και χαλαρή πρωινή έγερση, σκάλισμα του κήπου… Είναι γνωστό, επίσης, ότι τα μαγαζιά ανοίγουν αργά το πρωί και κλείνουν αργά το βράδυ. Και ένας γιατρός λέει πως το ιατρείο του το ανοίγει μετά τις 11, γιατί νωρίτερα δεν έρχεται πελάτης.
Είναι προφανές ότι η πτώχευση της χώρας μας, που δεν έχει επέλθει ακόμη σε όλο της το μεγαλείο λόγω της εξωτερικής βοήθειας, προκαλεί και θα προκαλέσει τραγική ανατροπή στις συνθήκες ψυχικής και σωματικής υγείας των κατοίκων. Και στο μέτρο που οι περισσότεροι από εμάς δεν έχουμε τη δυνατότητα ή τη σοφία των κατοίκων της Ικαρίας, θα έχουμε συντομότερο τέλος της προσφιλούς μας ζωής, δυστυχώς και της ζωής των παιδιών μας, έτσι όπως κατακρημνίζεται το ΑΕΠ. Τα πράγματα θα εξελιχθούν χειρότερα αν οι εταίροι μάς εγκαταλείψουν ή αν εμείς αποφασίσουμε να απομονωθούμε από τη διεθνή κοινότητα, όπως ευαγγελίζονται οι οπαδοί της «εθνικής υπερηφάνειας», της κοινωνικής ανατροπής ή της άποψης ότι δεν θα μας εκδιώξουν ό,τι και να κάνουμε.
Ας φροντίσουν λοιπόν οι πολιτικές μας δυνάμεις να συμφωνήσουν να επανέλθει άμεσα η χώρα σε αναπτυξιακή πορεία, στο πλαίσιο της στρυφνής υπαρκτής πραγματικότητας και όχι της γλυκιάς αλλά ανύπαρκτης ιδεοληψίας. Ταυτόχρονα, να αφήσουν ήσυχους τους κατοίκους της Ικαρίας να διατηρήσουν και στα επόμενα χρόνια την παγκόσμια πρωτιά τους. Η προσέλκυση νέων επενδύσεων, η πολιτική σταθερότητα, η συνέχιση της μείωσης του βάρους του χρέους, η βελτίωση των πανεπιστημιακών σπουδών και όλα τα σχετικά μέτρα πρέπει να προχωρήσουν ταχύτατα, ώστε να μειωθεί η φορολόγηση προσώπων και επιχειρήσεων, να βελτιωθούν η ανταγωνιστικότητά μας και το ΑΕΠ και μαζί με αυτό το προσδόκιμο ζωής της νέας γενιάς.
Οι υπόλοιποι, μια και όλα αυτά θέλουν χρόνο τον οποίο εμείς οι παλιότεροι δεν διαθέτουμε, ας μιμηθούμε, όσο και όσοι μπορούμε, τις συνθήκες της Ικαρίας, που δεν έχουν κόστος και, αντίθετα, μειώνουν το κόστος διαβίωσης που συνηθίσαμε τα χρόνια της φούσκας. Σε απλά ελληνικά, ας επιλέξουμε τα ελληνικά αφεψήματα αντί για εσπρέσο, τη διατροφή με φυτικές ίνες και όσπρια αντί της εξευρωπαϊσμένης κουζίνας των λιπαρών και τη συναναστροφή αντί για την απομόνωση της καταθλιπτικής μας φάσης. Λύσεις όπως αυτές που διαισθανόμαστε ότι προτείνουν κάποιες πολιτικές δυνάμεις θα μας βλάψουν – και εμάς και τα παιδιά μας.