«Καλόν θα ήτο…»

Κώστας Κούρκουλος 11 Μαρ 2021

Τελευταία παρακολουθούμε ένα παράδοξο φαινόμενο: όσοι γοητεύονται με την αυτοανακήρυξη του Κουφοντίνα σε υπέρτατο νομοθέτη με την εξουσία να ορίζει «ποιος πρέπει να κατοικεί σ αυτόν τον πλανήτη και ποιος όχι», σε υπέρτατο δικαστή που καταδικάζει σε θάνατο τους ανεπιθύμητους και σε υπέρτατο δήμιο που εκτελεί τους καταδικασμένους από τον ίδιο,  διακηρύσσουν ταυτόχρονα ότι είναι «αντιδημοκρατικό» να συνεχίζει το κοινοβούλιο να ψηφίζει νόμους μέσα στην πανδημία.

Και για να αντιμετωπίσουν αυτήν την «αντιδημοκρατική εκτροπή», όπως αποκαλούν την υποχρέωση του Κοινοβουλίου, καλούν τον «λαό» - δηλαδή τους οπαδούς τους - σε συγκεντρώσεις διαμαρτυρίας, με την εξής παράδοξη θέση: Ότι αποδέχονται μεν τον κίνδυνο διασποράς του κορωνοϊού, αλλά όχι και να έχουν ευθύνες γι? αυτό! Διότι η ευθύνη ανήκει στην κυβέρνηση που δεν σταματάει την λειτουργία του Κοινοβουλίου…

Το υπόρρητο μεν αλλά σαφές μήνυμα που εκλύεται από αυτήν την στάση, είναι ότι το Κοινοβούλιο δεν εκπροσωπεί τη "φωνή του λαού". Οπότε «καλόν θα ήτο» - κατά την μνημειώδη έκφραση του αρχηγού της αξιωματικής αντιπολίτευσης – «η Βουλή να μην ψηφίζει νόμους» σε περίοδο που ο «λαός», δηλαδή οι ίδιοι όπως αυτοαποκαλούνται, διαφωνεί. (Αν ζούσε ο αγαπημένος Μανώλης Αναγνωστάκης, ως οπαδός του κοινοβουλευτισμού, θα συμπλήρωνε προς απάντησιν το «η Βουλή να ψηφίζει νόμους», στο ποίημά του «Προσχέδιο δοκιμίου πολιτικής αγωγής»).

Το τι πραγματικά εκφράζουν με αυτές τις παραδοξότητες, μας το εξήγησε ο Umberto Eco στο δοκίμιό του "Ο αιώνιος φασισμός":

«Κάθε φορά που κάποιος σκορπίζει αμφιβολίες ως προς τη νομιμότητα του Κοινοβουλίου, επειδή δεν εκπροσωπεί πια τη "φωνή του λαού", μπορούμε να νιώσουμε τη μυρωδιά του αιώνιου φασισμού». 

Και επειδή δεν υπάρχει μία «φωνή του λαού», αφού οι άνθρωποι ζουν μέσα στην διαφορετικότητα, όσοι μιλούν εν ονόματι του «λαού», είναι προφανές γιατί το κάνουν: για να αυτοπροσδιοριστούν αυθαίρετα ως ηγέτες του και εκφραστές του.   (Σε “leader” αναφέρεται ο Umberto Eco στο ίδιο κείμενο).

Με εξαιρετική όμως καθαρότητα τους έβγαλε στο φως προηγουμένως η Χάννα Άρεντ. Πρόκειται για όσους παραμένουν προσκολλημένοι σ εκείνον τον  «παράξενο ισχυρισμό» των σοβιετικών καθεστώτων ότι «…αντιπροσωπεύουν την “πραγματική δημοκρατία”, απέναντι στην συνταγματική και περιορισμένη κυβέρνηση του δυτικού κόσμου». Γι αυτό δεν χάνουν ευκαιρία για να στραφούν κατά των θεσμών της τελευταίας.

Πράγμα που εξηγεί απολύτως την διακήρυξη του αρχηγού της αξιωματικής αντιπολίτευσης ότι οι θεσμοί της δημοκρατίας, με πρώτη την δικαιοσύνη, είναι «θεσμικό εμπόδιο». Αφού μπροστά στο πρότυπό τους, δηλαδή στη μεγαλειώδη «πραγματική δημοκρατία» των σοβιετικών, η ταπεινή συνταγματική δημοκρατία δεν έχει τίποτε να δώσει.

Μονάχα λίγα «τυπικά δικαιώματα», όπως περιφρονητικά τα αποκαλούν. Έστω και αν δεν σταμάτησε ποτέ  ο Καστοριάδης να τονίζει ότι δεν είναι καθόλου τυπικά, αλλά βαθύτατα ουσιαστικά. Αφού πρόκειται για τα δικαιώματα που επιτρέπουν στους πολίτες να ζουν σε μεγάλο βαθμό τη ζωή τους και να τη διαθέτουν κατά την κρίση τους. Να μην κόβουν επίσης τα χέρια αυτού που έκλεψε, να μην ακρωτηριάζουν τους παραβάτες, να μην θεωρείται η γυναίκα κατώτερο είδος, ούτε κτήμα του άνδρα, να μην ακρωτηριάζονται οι γυναίκες με την αποκοπή της κλειτορίδας και να μην εκτελούνται σε περίπτωση «μοιχείας», να μην εκτελούνται οι ομοφυλόφιλοι  κ.ο.κ. Και να μην αλλάζουν οι κυβερνήσεις μετά από αιματοχυσία, θα προσθέταμε.

Πρόκειται δηλαδή για τα δικαιώματα που γέννησαν τα δημοκρατικά κινήματα, έτσι ώστε ο  πολίτης να είναι υπεύθυνος για την ιστορία του. Με συνέπεια, ανατρέποντας  την θρησκευτική παράσταση του κόσμου, να δημιουργείται μία κοινωνία που έχει την ικανότητα να αμφισβητεί τους δικούς της θεσμούς, επειδή συνειδητοποιεί ότι δημιουργός τους δεν είναι κάποιος απεσταλμένος του θεού, αλλά η ίδια.

Επειδή λοιπόν όσοι υπόσχονται τα «αγαθά» της “πραγματικής δημοκρατίας”, θέλουν να καταργήσουν αυτά τα «τυπικά δικαιώματα» ως θεσμικά εμπόδια στον δρόμο για τα «πραγματικά» τα οποία μας «υπόσχονται», «καλόν θα ήτο» να μην ξεχνάμε την προειδοποίηση της Χάννα Άρεντ: Ότι και μετά την ήττα του ολοκληρωτισμού, ο πειρασμός για ολοκληρωτικές λύσεις παραμένει και περιμένει.


Πηγή: www.tanea.gr