Δεν είναι δύσκολο να φανταστούμε μια γελοιογραφία που θα απεικονίζει έναν άγιο, ο οποίος στα χέρια του κρατάει κλάδους ελιάς και περιστέρια ειρήνης, ενώ το μυαλό του μοιάζει με σφιγμένη γροθιά.
Θα μπορούσαμε μοιρολατρικά να πούμε ότι έτσι είναι ο άνθρωπος. Ακόμη κι όταν ονειρεύεται την ένωση, την ειρήνη και τη δημιουργία, στο μυαλό του έχει πάντα κάμποσο πόλεμο έτοιμο να τον ξεσπάσει στους αντιπάλους του.
Δεν φιλοδοξούμε να προτείνουμε την αλλαγή της φύσης τού είδους μας, αλλά τα μεγέθη στη ζωή δεν είναι άσπρα ή μαύρα. Είναι μάλλον «περισσότερο η λιγότερο» σε ποιότητα και σε ποσότητα. Τα περιθώρια να βελτιώσουμε την πλευρά που προτείνει αντί να καταγγέλλει, που λέει επιχειρήματα αντί για υβριστικά συνθήματα, που μιλάει όταν ξεθυμώσει και δεν απαντάει στο θυμό, είναι μεγάλα και στη ζωή και στην πολιτική, καθώς και αλληλένδετα.
Στο δια ταύτα κι ενώ έχει ανοίξει η συζήτηση για την ενότητα του προοδευτικού χώρου από την πρωτοβουλία των 58, πέρα ή πριν από την ουσία των απόψεων, ένα σημαντικό ρόλο θα παίξει ο τρόπος με τον οποίο θα ανταλλαχθούν ιδέες και προτάσεις. Κανένας, νομίζουμε, δεν είναι περήφανος σ’ αυτή τη χώρα για το μέσο πολιτισμό συνεννόησης κατ’ επέκταση ούτε και για τον πολιτικό πολιτισμό μας. Στην προκειμένη περίπτωση όμως, ζητείται η υπέρβαση. Ζητείται ο πολιτικός λόγος και χειρισμός που σέβεται ακόμη κι αυτούς που δεν σέβονται και παραδίδει μαθήματα ανοχής τού διαφορετικού, όσο κι αν πιστεύει ότι οι άλλοι κάνουν λάθος, στην ταμπακιέρα ή στον τρόπο που την παρουσιάζουν. Και κυρίως, δεν απαντάει σε ύβρεις αλλά μόνο σε απόψεις.
Δεν προβλέπεται, μέσα σε λίγους μήνες, όλα τα συγγενή κόμματα, οργανώσεις, ομάδες και πρόσωπα, να παραιτηθούν εντελώς από την λογιστική τού εγώ τους, είτε είναι ουσιαστική και προτάσσουν το κατά τη γνώμη τους λαϊκό συμφέρον, είτε είναι «δημιουργική» και ασχολούνται πρωτίστως με τον εαυτό τους.
Δεν προβλέπεται επίσης να κατέβουν από τον Άρη άγιοι πολιτικοί που δεν έχουν κάνει ποτέ, κανένα λάθος, οι οποίοι θα αντικαταστήσουν τους σημερινούς πρωταγωνιστές. Οι καλύτεροι απ’ αυτούς που διαθέτουμε μπορούν να γίνουν η μαγιά για άλλον προσανατολισμό και άλλο ήθος. Αν θελήσουμε να κρίνουμε τον καθένα από τα λάθη του και μόνο, τότε θα πετάξουμε τους πάντες στα σκουπίδια και μαζί τους και τον εαυτό μας και το όραμα της αναγέννησης τής χώρας.
Και είναι αναμενόμενο τα πυρά να τα δεχτεί η «πρωτοβουλία» που προσκαλεί σε διάλογο, από «φίλους» και αντιπάλους, ενίοτε καθόλου επί της ουσίας, αλλά με προσωπικές επιθέσεις. Αναγνωρίζουμε ασφαλώς το βαθμό δυσκολίας να αποφύγει τα αντίποινα, αλλά είναι υποχρεωμένη από τη φύση τού εγχειρήματος που ανέλαβε, να διδάξει πολιτικό πολιτισμό και να διδαχτεί, ταυτόχρονα. Να βάλει και τον εαυτό της και τους οπαδούς της και τους ενδιαφερόμενους συνομιλητές της, ενώπιον μιάς διαχρονικά ζητούμενης ευθύνης στο πολιτικό μας στερέωμα. Να πετύχει μια συνεννόηση που θα αναδεικνύει αυτά που μας ενώνουν και όχι αυτά που μας χωρίζουν. Αυτό που είναι το ζητούμενο πολιτικά, είναι ταυτόσημο και με το μέσον. Και δεν εννοούμε φυσικά στραβά μάτια έναντι των διάφορων διαφορών, αλλά σεβασμό στην άλλη άποψη, καθώς και στα πρόσωπα που την διατυπώνουν.
Ο Μπρεχτ έλεγε ότι όταν πας σε μια χώρα εθνικιστών, γίνεσαι χωρίς να το καταλάβεις κι εσύ εθνικιστής. Κι όταν σου επιτίθενται – να το αναλογίσουμε – γίνεσαι κι εσύ επιθετικός. Το στοίχημα όμως είναι, αντί να μετρήσουμε το εγωιστικό μας ανάστημα, να μετρήσουμε την ιδέα και την πρόταση που φέρνουμε. Όλοι ακούνε. Απόλυτα στεγανά δεν υπάρχουν. Τα ξεσπάσματα μισαλλοδοξίας τα υποστήκαμε ήδη και θα υποστούμε κι άλλα.
Ένα πρόσφατο άρθρο του Λ. Καστανά είναι απολύτως κατατοπιστικό για την υποδοχή που έτυχε από πολλούς και διάφορους η έκκληση των 58 (http://www.metarithmisi.gr/el/readText.asp?textID=23809), αλλά θα προτιμήσουμε να μεταφέρουμε εδώ το υστερόγραφο τού συντάκτη:
«ΥΓ. Ώρες – ώρες μου ?ρχεται να βάλω τα κλάματα όταν αναλογίζομαι κάποιους από αυτούς στους οποίους απευθύνεται η πρόσκληση. Αλλά το ξεπερνάω.»
Πρόκειται για γενναιότητα που την χρειαζόμαστε όλοι και την αναμένουμε απ΄ όλους όσοι βάζουν πάνω από τον εαυτό τους το όραμα της αποκατάστασης και της άλλης πορείας της χώρας και το εννοούν. Δεν είναι στις προθέσεις μας να μπούμε σ’ αυτό το άρθρο σε ανάλυση της πολιτικής πρόσκλησης των 58, αλλά μόνο να τονίσουμε ότι πρέπει να αναδειχτεί ένας νέος πολιτικός πολιτισμός για να στηρίξει την επιτυχία.
Θα σημειώσουμε μόνο ότι κι εμείς που είχαμε την άποψη να ξεκινήσει η απόπειρα, όχι ως άνευ προαπαιτούμενου πρόσκληση διαλόγου, αλλά με καθαρά διατυπωμένες πολιτικές προτάσεις καθώς και με την σκιαγράφηση ενός νέου μοντέλου κόμματος, δεν θα προτάξουμε την διαφωνία μας, αλλά τη συμφωνία μας με τον απώτερο σκοπό. Ο θεός Άρης δεν λείπει από το εικονοστάσι κανενός μας σ’ αυτή τη χώρα, αλλά η μυθολογία μας περιλαμβάνει και μια θεά μοναδική παγκοσμίως, η οποία είναι παραμελημένη από μας, ίσως όσο από κανέναν άλλο λαό. Την Πειθώ. Ενώπιόν της, είναι πράξη γενναιότητας να ασπαστούμε ανένδοτα τον διάλογο των επιχειρημάτων και μόνο, για να εξαντλήσουμε τις πιθανότητες που θα μας οδηγήσουν στην ενότητα ή έστω για να κρατήσουμε αναμμένα τα κάρβουνα ενός πολιτικού ήθους, που λείπει από τότε που ιδρύθηκε το ελληνικό κράτος.