Η κυβέρνηση, επί υπουργίας του κ. Βαρουφάκη, ακολούθησε πιστά την πολιτική εξόδου από το ευρώ ως διαπραγματευτικό χαρτί. Μέχρι τη στιγμή που βρέθηκε ενώπιον της πραγματικότητας που παρήγαγε η τακτική της, οπότε και αναγκάσθηκε σε πολιτική αναστροφή μπροστά στο φάσμα της πτώχευσης και του οικονομικού και κοινωνικού καταποντισμού που θα προκαλούσε. Όπως θα δούμε στη συνέχεια, αυτή η πολιτική εκτίμηση στηρίζεται σε δεδομένα που αποδεικνύουν την ενεργητική και όχι παθητική προώθηση της εξόδου από το ευρώ, ενώ οι συνέπειες θετικής και αποθετικής ζημίας καλούν σε καταλογισμό πολιτικών και ποινικών ευθυνών. Ο υφιστάμενος-καταγγελλόμενος και αενάως προς τροποποίηση νόμος περί ευθύνης υπουργών θα τους προστατεύσει. Ωστόσο, με δεδομένη τη πρόταση Σόιμπλε για την πενταετή (!) έξοδο της χώρας από το ευρώ και τη μεταρρυθμιστική αδράνεια της κυβέρνησης που την τροφοδοτεί, το ερώτημα παραμένει. Αποτελεί η δραχμή επιθυμία και ιδεολογικό προσδιορισμό της κυβέρνησης; Είναι η δραχμή ο τελικός στόχος και ο Σόιμπλε το άλλοθι; Τα θέματα αυτά θα προσπαθήσουμε να προσεγγίσουμε στη συνέχεια μέσα από την εξέταση ειδικότερων ερωτημάτων.
Ήταν ή δεν ήταν η δραχμή μια στρατηγική που υιοθετήθηκε είτε ως μέσο πίεσης στην ΕΕ ώστε να ενδώσει στις ελληνικές απαιτήσεις υπό το φόβο διάλυσης του ευρώ (Τσίπρας, Βαρουφάκης κλπ), ή ακόμα και ως μέσο καθεστωτικής αλλαγής (Λαφαζάνης κλπ);
Από την πρώτη μέρα διακυβέρνησης από τους ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ η διαπραγματευτική τακτική της χώρας άλλαξε. Προσδιορίστηκε από μια συγκρουσιακή λογική που εδραζόταν στην εκτίμηση ότι η αντισυμβαλλόμενη πλευρά δεν θα άντεχε την πίεση των διεθνών αγορών που θα προκαλούσε η αποτυχία της διαπραγμάτευσης και της εξόδου της χώρας από το ευρώ. Αυτή η στρατηγική της διαπραγμάτευσης αναλύεται από τα ίδια τα γραπτά του υπεύθυνου της διαπραγμάτευσης υπουργού οικονομικών κου Βαρουφάκη στις προτάσεις του για τον τρόπο που θα έπρεπε να χειριστεί την αντίστοιχη κρίση η κυβέρνηση της Κύπρου. Ειδικότερα στο βιβλίο «Η Γένεση της Μνημονιακής Ελλάδας εκδόσεις Gutenberg 2014. σελ 368, 369. (Πηγή Protagon.gr) Πρωτότυπος Τίτλος «Άλλο Κύπρος, άλλο Ελλάδα», 24 Μαϊου 2013? αναφέρει για το θέμα.
«..Με άλλα λόγια, το ΑΚΕΛ, αλλά και τα υπόλοιπα κόμματα, έχουν την υποχρέωση να πουν στον κυπριακό λαό πως:
Α. το Plan B (δηλαδή η προετοιμασία νέου νομίσματος) είναι απαραίτητο ώστε να ενισχυθεί η διαπραγματευτική θέση της Κύπρου απέναντι στην Ευρώπη (και εν πάση περιπτώσει, να αποφευχθεί η μόνιμη, μακροπρόθεσμη ύφεση που εξασφαλίζει το συμφωνημένο ήδη Μνημόνιο).
Β. Η αύξηση της διαπραγματευτικής εξουσίας της Κύπρου θα προκύψει μόνο αν οι Κύπριοι είναι διατεθειμένοι να ενεργοποιήσουν αυτό το Plan B, γνωρίζοντας ότι μια τέτοια ενεργοποίηση θα έχει μεσοπρόθεσμα μεγάλο κόστος.
Γ. Αν επιτευχθεί αυτή η ενίσχυση της διαπραγματευτικής θέσης της Λευκωσίας, τότε μόνο θα είναι εφικτή η διαπραγμάτευση μιας νέας συμφωνίας που θα δίνει ελπίδες σταθεροποίησης και μελλοντικής ανάπτυξης στην Κύπρο εντός της Ευρωζώνης.
Το ερώτημα λοιπόν για τους Κύπριους και τις Κύπριες είναι απλό… έχει ο κυπριακός λαός τη διάθεση να συγκρουστεί, με μεγάλο μεσοπρόθεσμο κόστος, με την ευρωπαϊκή ηγεσία ώστε να αποφευχθεί η μακροπρόθεσμη, δίχως τέλος, συρρίκνωση της κυπριακής κοινωνικής οικονομίας; Αυτό είναι το ερώτημα που πρέπει να θέσει το ΑΚΕΛ, αλλά και τα άλλα κόμματα στην κυπριακή κοινωνία. Ούτε η σημερινή κατάσταση αποτελεί λύση, ούτε και η έξοδος από το ευρώ θα λύσει τα προβλήματα ανέξοδα.»
Επιπλέον σε απόσπασμα από το ίδιο βιβλίο, στα προλεγόμενα στις σελίδες 17 και 18 καταγράφει την πρότασή του για την ανακοίνωση στην οποία θα έπρεπε να προβεί ο Γ. Παπανδρέου προς το γερμανικό λαό: «…Ως πρωθυπουργός της Ελλάδας αναλαμβάνω την ευθύνη για την πτώχευση της χώρας μου… κλπ κλπ … Κλείνω με μία δήλωση: Δεν θα δεχθώ χρήματα από εσάς που δεν μπορώ να εγγυηθώ ότι θα σας επιστρέψω. Το μόνο που ζητώ, εκ μέρους της χώρας μου, είναι να μην συγκαλυφθεί η πτώχευση με νέα δανεικά, τα οποία θα τη… μονιμοποιήσουν.» σελ 17-18 Προλεγόμενα Η Γένεση της Μνημονιακής Ελλάδας εκδόσεις Gutenberg 2014.
Κατά την εκτίμηση του πρώην υπουργού αυτή η ανακοίνωση θα είχε ως αποτέλεσμα «...η διαπραγματευτική του δύναμη (του κ Παπανδρέου) θα εκτοξευόταν στα ουράνια και η κα Μέρκελ θα υποχωρούσε (ούσα πολιτικό ον που γνωρίζει τα όρια ισχύος της)» σελ 17.
Από το παραπάνω ευθέως συνάγεται ο εκ των προτέρων σχεδιασμός για την έκδοση παράλληλου νομίσματος και εν τέλει καταφυγής σε εθνικό νόμισμα ως διαπραγματευτικό όπλο για την εν ευθέτω χρόνο, τελική επανάκαμψη και παραμονή της χώρας στο ευρώ. Ουσιαστικά, η πρόταση αυτή ταυτίζεται με την πρόταση Σόιμπλε για την πενταετή έξοδο από το ευρώ. Όμως, αξίζει να επισημάνουμε ότι η τελευταία εμπεριέχει επιπλέον πρόβλεψη για την υποστήριξη της συναλλαγματικής ισοτιμίας της δραχμής -αντί της ελεύθερης πτώσης που εγγυάται το σύστημα Βαρουφάκη- τη ρύθμιση του χρέους και την ενίσχυση της χώρας ώστε να αντιπαρέλθει την πραγματική ανθρωπιστική κρίση που θα ξεσπάσει. Επιπλέον, από τα ως άνω συνάγεται η πρόθεση της σύγκρουσης όπως αυτή εκφράστηκε από την άρνηση να δεχθεί η ελληνική κυβέρνηση τη δόση των 7 δισ. από το πακέτο βοήθειας στις 30.01.2015, στις πρώτες κιόλας μέρες της ανάληψης της διακυβέρνησης από τους ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ. Όπως επίσης αποδεικνύεται μη τυχαίο γεγονός η μη πληρωμή της δόσης στο ΔΝΤ στις 30.06.2015 που επέσυρε το φάσμα της πτώχευσης. Αντίθετα, ήταν η υλοποίηση της πρότασης που εκτόξευσε τη «διαπραγματευτική δύναμη στα ουράνια» χωρίς δυστυχώς να κάνει τη κα Μέρκελ να υποχωρήσει…
Εάν σε όλα αυτά προσθέσουμε και τις απόψεις Λαφαζάνη, Λαπαβίτσα και άλλων κορυφαίων υπουργών και στελεχών περί αναγκαιότητας μετάπτωσης στη δραχμή ως ακρογωνιαίο λίθο μιας καθεστωτικής αλλαγής με κρατικιστικά χαρακτηριστικά, τότε σαφώς προκύπτει η αποδοχή της τακτικής-στρατηγικής της δραχμής από μια ευρύτητα συνιστωσών και υπουργών του ΣΥΡΙΖΑ, υπό την πλήρη κάλυψη του πρωθυπουργού. Εξάλλου στην ομιλία του κου Τσίπρα στην ΚΕ του ΣΥΡΙΖΑ στις 29.7.2015 αναφέρθηκε σαφώς στην υιοθέτηση των προτάσεων διεθνώς γνωστών οικονομολόγων για την διαπραγμάτευση (εννοεί τον κο Βαρουφάκη και την παρέα του), αλλά ακόμα και τη χρήση του «υπερόπλου», όπως το χαρακτήρισε, που αφορά στη μη πληρωμή της δόσης στο ΔΝΤ. Χρήση που πιστοποιεί ενεργητική διαχείριση της τακτικής μετάπτωσης στη δραχμή και πλήρη αποδοχή των ως άνω σχεδιασμών και ουδόλως μια παθητική αντίδραση έναντι των σχεδίων κύκλων της ΕΕ.
Πόσο νόμιμη ήταν η διαχείριση αυτών των σχεδιασμών;
Η διαχείριση των σχεδιασμών για την άσκηση ενεργητικής πολιτικής μετάπτωσης στη δραχμή ήταν σαφώς εκτός του πεδίου νομιμότητας και σε πλήρη αδιαφάνεια ανεξαρτήτως του «βαρουφακικού» ή «λαφαζανικού» ιδεολογικού υπόβαθρου. Για το λόγο αυτό εξάλλου η προσπάθεια του κου Τσίπρα αφορά στη μετάθεση των σχεδιασμών στο πλαίσιο μιας παθητικήςπολιτικής για την αντιμετώπιση αδιεξόδων που θα επέφεραν οι επιλογές των «κακών» ξένων. Ωστόσο, στη συνέντευξη του κου Βαρουφάκη στους εκπροσώπους των hedge funds και το σχετικό ηχητικό ντοκουμέντο που διέρρευσε στον τύπο, σαφώς αναφέρεται στην πρόθεση γενίκευσης της χρήσης του νοητού νομίσματος που θα κυκλοφορούσε μέσω του TAXIS μεταξύ ιδιωτών, πέραν των ορίων των συναλλαγών των ιδιωτών με το δημόσιο. Συνεπώς, αντικειμενικά προκύπτει ότι πρόκειται για άλλο παράλληλο νόμισμα.
Ο νόμος περί ευθύνης υπουργών αρκεί για να καλύψει και μέχρι πότε τους υπεύθυνους για τις δημοσιονομικές, επιχειρηματικές και ατομικές ζημίες που προξένησαν;
Οι ζημίες που προκάλεσε η αδιαφανής υιοθέτηση της διαπραγματευτικής τακτικής εξόδου από το ευρώ που ουδέποτε εγκρίθηκε από τη Βουλή απέτυχε παταγωδώς και προκάλεσε τεράστιες θετικές, ειδικές και αποθετικές ζημίες τόσο σε δημοσιονομικό επίπεδο όσο και σε επιχειρηματικό ή ατομικό. Είτε ως αποτέλεσμα αμέλειας ανάγνωσης των οικονομικών δεδομένων, είτε ως αποτέλεσμα δόλου που ενεργοποιούσε η πρόθεση να αποτελέσει η δραχμική μετάπτωση τη θρυαλλίδα για την αλλαγή του καθεστώτος. Η χώρα βρέθηκε σε ύφεση, με αυξημένο δημοσιονομικό έλλειμμα, επιπλέον χρηματοδοτικές ανάγκες, ενώ επιβαρύνθηκε με επιπλέον τόκους υπερημερίας επί των δόσεων αποπληρωμής του δανείου από το ΔΝΤ που αναιτίως δεν κατέβαλλε. Επιπλέον, επήλθε το κλείσιμο των τραπεζών επιβαρύνοντας τους μετόχους αλλά κυρίως την πραγματική οικονομία. Επιχειρήσεις βρέθηκαν σε μοναδική στενότητα χρηματοδότησης με αποτέλεσμα να αδυνατούν να αντεπεξέλθουν στην κανονική ροή των εργασιών τους και να χάνουν μερίδια αγοράς, ιδιαίτερα στο εξωτερικό. Περιουσιακά στοιχεία (ακίνητα κλπ) απώλεσαν την αξία τους πέραν της απώλειας που είχαν υποστεί μέχρι το 2014. Είναι χαρακτηριστικό ότι η αποκατάσταση της απώλειας του ΑΕΠ που επιτελέσθηκε το 2015 με βάση τις εκτιμήσεις του ΔΝΤ απαιτεί προσπάθειες τριών ετών.
Ωστόσο, με βάση το αενάως καταγγελλόμενο και ουδέποτε τροποποιηθέντα νόμο περί ευθύνης υπουργών ούτε ο κος Τσίπρας ή ο κος Βαρουφάκης ή όποιος άλλος πολιτικός προϊστάμενος θα βρεθεί ενώπιον του δικαστηρίου. Και αυτό καθώς η τακτική δικαιοσύνη είναι αδύναμη να ασκήσει διώξεις για ποινικές ευθύνες υπουργών. Αντιθέτως, η άσκηση τέτοιων διώξεων αποτελεί αρμοδιότητα της Βουλής που μπορεί να ασκήσει μέχρι το πέρας της δεύτερης τακτικής συνόδου της βουλευτικής περιόδου που αρχίζει μετά την τέλεση του αδικήματος. Με άλλα λόγια χρειάζεται απόλυτη πλειοψηφία των βουλευτών για να ασκηθεί δίωξη, και ενώ μπορεί (υπό προϋποθέσεις) να παραγραφεί η ποινική ευθύνη ακόμα και μέσα σε λιγότερο από ένα χρόνο από την τέλεση του αδικήματος. Όμως, όσοι υπηρεσιακοί ενεπλάκησαν θα βρεθούν αντιμέτωποι με τη δικαιοσύνη, ιδιαίτερα όταν και εάν γίνει αποδεκτό ότι το σχέδιο της δραχμής αποτελούσε ενεργητική και όχι παθητική πολιτική. Μένει βέβαια να δούμε μήπως η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ τροποποιήσει κατά τις εξαγγελίες της το νόμο περί ευθύνης υπουργών (το αναφέρω προς χάριν αστειότητας).
Παραμένει ή δεν παραμένει η δραχμή στις προθέσεις των κυβερνώντων ασχέτως των δεδομένων που εμποδίζουν αυτή την προοπτική;
Στη συζήτηση στη Βουλή στην ώρα του Πρωθυπουργού σε σχετικό ερώτημα από το ΠΑΣΟΚ στις 30.7.2015, ο κος Τσίπρας ευθαρσώς ανέφερε ότι δεν βγήκαμε από το ευρώ γιατί «δεν μπορούσαμε». Παραμένει λοιπόν το ερώτημα για το τι θέλαμε και κυρίως τι θέλουμε. Πολύ περισσότερο το ερώτημα αυτό καθίσταται επίκαιρο και σημαντικό, καθώς το θέμα της εξόδου της χώρας από το ευρώ παραμένει στο τραπέζι μέσω της πρότασης Σόιμπλε, και ενισχύεται καθημερινά από τη μεταρρυθμιστική αδράνεια της κυβέρνησης. Με άλλα λόγια, θα συνεχίσουν η κυβέρνηση και τα στελέχη της να παραμένουν σε συνειδητή μεταρρυθμιστική αδράνεια προετοιμάζοντας την έλευση της κατά Σόιμπλε δραχμής, με το άλλοθι της ρητορικής διαφωνίας τους; Ή θα αποδοθούν σε γνήσιο μεταρρυθμιστικό έργο ακυρώνοντας τη διεισδυτικότητα της πρότασης Σόιμπλε και μεταθέτοντας το GREXIT στο απόλυτο παρελθόν.