Μια πρώτη ανάγνωση του αποτελέσματος των χθεσινών εκλογών δείχνει ότι οι έλληνες πολίτες δεν πίστεψαν πως τα κόμματα που κυβέρνησαν τη χώρα όλη τη μεταπολιτευτική περίοδο μπορούν να τη βγάλουν από την κρίση εφαρμόζοντας το Μνημόνιο. Δεν πίστεψαν επίσης πως η παραμονή της χώρας στο ευρώ, την οποία εγκρίνουν οκτώ στους δέκα Ελληνες, εξαρτάται από την παραμονή στην εξουσία του ΠΑΣΟΚ και της Νέας Δημοκρατίας.
Χθες όμως συγκρούστηκε η οργή με το συμφέρον και νίκησαν κατά κράτος η οργή και η άρνηση των πολιτικών του Μνημονίου. Γιατί ούτε το 8% των πολιτών αυτής της χώρας έγιναν ξαφνικά φασίστες ούτε το υπόλοιπο 1/3 των πολιτών έγιναν οπαδοί του Ντζερζίνσκι (υπουργός Ασφάλειας της Ρωσίας μετά την ανατροπή του τσάρου). Επίσης, πρέπει να απορριφθούν και οι συναισθηματικές αντιδράσεις που αθροίζουν τα ποσοστά της άκρας Δεξιάς με αυτά του ΣΥΡΙΖΑ και μιλούν για φαιοκόκκινο συνασπισμό εξουσίας.
Μια δεύτερη όμως και πιο ψύχραιμη ανάγνωση του χθεσινού αποτελέσματος θα δείξει πως αν και τα δύο μεγάλα κόμματα έγιναν πλέον ένα σχετικά μεγάλο, πως αν και η ριζοσπαστική Αριστερά δείχνει να είναι ο αναμφισβήτητος νικητής, στο βάθος του εκλογικού ουρανού άλλος είναι ο νικητής.
Αυτός ο νικητής είναι το υλικό που συγκρότησε τον δικομματισμό και τώρα τον εγκαταλείπει. Και για να μην κρατώ άλλο σε αγωνία τους αναγνώστες, δηλώνω ότι χθες, ακόμη και αν συνετρίβη ο δικομματισμός, τα παιδιά αυτού, ο λαϊκισμός δηλαδή και οι πελατειακές σχέσεις που εξέθρεψε, κατήγαγαν «περιφανή» νίκη. Αυτά τα δύο παιδιά του δικομματισμού με αρχηγό τους τον κρατισμό έπεισαν τη μεγάλη πλειοψηφία των πολιτών να τους ψηφίσουν. Μαζί με αυτούς νίκησαν και οι δυνάμεις του εθνικού διχασμού και του μίσους κατά του άλλου, του ξένου, του διαφορετικού.
Χθες επίσης θριάμβευσαν τα αριστερά κόμματα, αλλά κατατροπώθηκε εκείνη η αριστερή αντίληψη η οποία θεωρεί πως αριστερό δεν είναι να δίνεις επιδόματα, αλλά να δημιουργείς τις συνθήκες ώστε το κράτος πρόνοιας να παρέχει ασφαλείς, ποιοτικές και δωρεάν υπηρεσίες στους τομείς της υγείας, της παιδείας, της ασφάλειας, των δημόσιων συγκοινωνιών. Νίκησε αυτή η Αριστερά που νομίζει πως το κράτος πρέπει να είναι αυτό ο βιομήχανος που θα παράγει τα δημόσια αγαθά και όχι αυτό που θα τα διανέμει και συνάμα θα λειτουργεί ως ελεγκτής των γενικών όρων παραγωγής.
Νίκησε η Αριστερά που θεωρεί πως το πρόβλημα είναι οι κοινωνικές αδικίες που γεννιούνται από την ανισοκατανομή των επιδομάτων και όχι οι ανισότητες τις οποίες παράγει το στρεβλό παραγωγικό μοντέλο της χώρας. Τέλος, νίκησε αυτή η Αριστερά (εδώ αθροίστε μέρος και του ποσοστού του ΠΑΣΟΚ) που θεωρεί πως η ευρωπαϊκή σοσιαλδημοκρατία δεν ανήκει στην Αριστερά.
Μαζί με τους πολλούς οργισμένους που ψήφισαν την Αριστερά που περιέγραψα παραπάνω, την ψήφισαν και οι εκφραστές της διατήρησης των βαθύτερων συντεχνιακών αιτημάτων και συμφερόντων, οι Γκρούεζες και οι Γιωργάκηδες (οι δύο συνεργάτες του κινηματογραφικού Μαυρογιαλούρου), του δικομματισμού και, κυρίως, του ΠΑΣΟΚ, οι δήθεν κύριοι εκφραστές της «λαϊκής» ψυχής του ΠΑΣΟΚ.
Υπάρχουν όμως και άλλα δύο θέματα που αξίζουν να επισημανθούν. Το ένα αφορά τη Δημοκρατική Αριστερά. Οταν γράφονταν αυτές οι γραμμές, δεν ήταν γνωστό αν θα μπορούσε η ΝΔ, το ΠΑΣΟΚ και, ενδεχομένως, η ΔΗΜΑΡ να σχηματίσουν έστω μια προσωρινή κυβέρνηση παραμονής της χώρας στο ευρώ. Τώρα είναι η ευκαιρία να γνωρίσουμε την Αριστερά της ευθύνης, την Αριστερά του αείμνηστου Μιχάλη Παπαγιαννάκη.
Το δεύτερο ζήτημα αφορά το μέλλον του ΠΑΣΟΚ, του κόμματος που θα μπορούσε από το 1996 να είχε μετατραπεί στο κόμμα της ελληνικής σοσιαλδημοκρατίας. Η προεκλογική του προσπάθεια να συσπειρώσει τους ψηφοφόρους του 2009 απέτυχε, επειδή ακριβώς δεν ζήτησε την υποστήριξη αυτής της κοινωνίας που στενάζει από την κυριαρχία της κοινωνίας των κολλητών, αλλά διεκδίκησε τη στήριξη της κοινωνίας των συντεχνιών. Το ΠΑΣΟΚ έπρεπε να έρθει σε σύγκρουση με τον παλιό εαυτό του – του κόμματος του Δημοσίου. Γιατί τελικά το πρόβλημα δεν ήταν ότι το παλαιό ΠΑΣΟΚ απεμπόλησε τις ιδέες του. Το πρόβλημα ήταν, ακριβώς, ότι στην ουσία ποτέ του δεν τις εγκατέλειψε έγκαιρα, για να σώσει τον εαυτό του και τη χώρα. Καιρός σε αυτό το κόμμα να μιλήσουν για ανανέωση σε πρόσωπα και ιδέες.
Ο Γιώργος Σιακαντάρης είναι διδάκτωρ Κοινωνικών Επιστημών