Ολες οι αποτιμήσεις και όλοι οι σχεδιασμοί, από δω και πέρα, έχουν ορίζοντα το τέλος του πρώτου εξαμήνου του 2013. Υπάρχουν τρία κρίσιμα γεγονότα. Η ελληνική Προεδρία, το τέλος του δανειακού προγράμματος και οι ευρωεκλογές, σε συνδυασμό με τις εκλογές για την Τοπική Αυτοδιοίκηση. Υπό ορισμένες δε προϋποθέσεις, δεν αποκλείονται και εθνικές εκλογές… Αρα προσεγγίζουμε το τέλος μιας περιόδου και την αρχή μιας άλλης.
Στο «χέρι» η κυβέρνηση «κρατάει» μετά από 4 χρόνια μνημονιακής πολιτικής μία βασική «επιτυχία»: Την εξάλειψη των πρωτογενών ελλειμμάτων. Τον ισοσκελισμό εσόδων – εξόδων, μ? ένα μικρό πλεόνασμα (λογιστικοποιημένο κάπως και ασταθές). Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι είναι «διαπραγματευτικό ατού», ιδίως δε όταν έχει τεθεί από τους δανειστές μας ως προϋπόθεση οποιασδήποτε επανεξέτασης του ελληνικού προβλήματος.
Το «πληρώσαμε» βέβαια πανάκριβα, από οικονομικής και κοινωνικής πλευράς. Μας επεβλήθη μια «δολοφονική δόση λιτότητας» (κατά τη διατύπωση Στάινμπρουκ), που υπερέβαινε τα όρια μιας αναγκαίας δημοσιονομικής προσαρμογής, ενώ ταυτόχρονα παραμελήθηκε η αναπτυξιακή πλευρά του σχεδίου… Χάθηκαν οι ισορροπίες, με αποτέλεσμα καταστροφικής έκτασης ύφεση και ανεργία. Το παζλ συμπληρώνεται αφενός από τη διόγκωση του χρέους σε όρια μη βιωσιμότητας, σε σημείο μάλιστα τέτοιο που να δημιουργεί «country risk» που συνιστά εμπόδιο σε οποιαδήποτε αναπτυξιακή προοπτική, και αφετέρου με την παντελή έλλειψη «ρευστότητας».
Καταστράφηκαν τομείς της οικονομίας, χωρίς «στάδιο μετάβασης» σ? ένα διαφορετικό παραγωγικό μοντέλο. Με δυο λόγια χρειάζεται επειγόντως αλλαγή «υποδείγματος» διάσωσης με μετακύλιση του βάρους από τη «δημοσιονομική προσαρμογή» στην ανάπτυξη. Αλλά αυτό σημαίνει άμεσα δύσκολες «διορθώσεις» αντί για τα παρηγορητικά κυβερνητικά σενάρια υπεραισιοδοξίας.
Από τα μέσα του 2014, που λήγει το πρόγραμμα δανειοδότησης, μέχρι το 2020 η Ελλάδα θα χρειαστεί κοντά στα 77 δισ. (κατά τους Γερμανούς σοσιαλδημοκράτες) για να μπορέσει να πληρώσει τις δανειακές υποχρεώσεις της. Υποτίθεται με το σχέδιο της τρόικας ότι αυτά θα προέλθουν από τα πρωτογενή πλεονάσματα και από τις αποκρατικοποιήσεις, όπου όμως υπολογίζονται εξωπραγματικά έσοδα και πλεονάσματα.
Αρα πρέπει να βρεθούν χρήματα από άλλες πηγές. ?Η να βγούμε λ.χ. και να δανειστούμε στις αγορές, πράγμα μάλλον δύσκολο. ?Η να μας δανείσουν πάλι οι εταίροι – δανειστές μας, έναντι φυσικά κάποιου μνημονίου. ?Η να γίνει μια γενναία εμπροσθοβαρής αναδιάρθρωση του χρέους, με οριστικό τέλος σε νέες «μνημονιακές δεσμεύσεις» (τεχνικοί τρόποι υπάρχουν πολλοί).
Ο απεγκλωβισμός από τα «μνημόνια» με βάση το πλεόνασμα, την αναδιάρθρωση του χρέους και την έμφαση σε αναπτυξιακού χαρακτήρα μεταβιβάσεις πόρων, ή μια συνέχιση της πολιτικής των δανείων με μνημονιακές δεσμεύσεις στο πλαίσιο μιας παρόμοιας «συνταγής» με τη σημερινή, θα είναι το πολιτικό στοίχημα και διακύβευμα του 2014. Αρα μπαίνουμε σε περίοδο πολιτικών ανατοποθετήσεων, με βάση τα νέα οικονομικά δεδομένα, την οριακή κατάσταση μεγάλων τμημάτων της ελληνικής κοινωνίας, σε συνάρτηση με τα «αποτελέσματα» ενός «προγράμματος προσαρμογών» που λήγει το 2014. Ολα δείχνουν ότι το ενδεχόμενο τριπλών εκλογών (ευρωεκλογές, αυτοδιοικητικές και εθνικές) ίσως να μην είναι απίθανο σενάριο, με βάση τις εξελίξεις και τα νέα διλήμματα…