Τα φώτα τράβηξε η εκλογή Γιούνκερ, με το προδιαγεγραμμένο, από μια στιγμή και πέρα, αποτέλεσμα. Τα κρίσιμα όμως για την Ευρώπη αρχίζουν αμέσως μετά, ή μάλλον άρχισαν ήδη. Γιατί η επίσημη εκλογή, βέβαιη μετά το ξεμπλοκάρισμα στο Συμβούλιο και την πανωλεθρία του Κάμερον, αργεί λίγο -η ψηφοφορία στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο θα λάβει χώρα στις 16 Ιουλίου-, όμως οι μεγάλες πολιτικές μανούβρες για τη νέα σελίδα της Ευρώπης ξεκίνησαν μαζί με την ιταλική προεδρία.
Μανούβρες και Ιταλία πάνε πάντα μαζί, όμως αυτή τη φορά μπορεί να είναι για καλό. Αποτελεί ευχάριστη σύμπτωση το γεγονός ότι στο τιμόνι της άλλης Ευρώπης που βγήκε από τις κάλπες του Μαΐου –μιας Ευρώπης πιο διχασμένης από ποτέ αλλά και με μεγαλύτερη από ποτέ συνείδηση ότι αν δεν αλλάξει χάνεται- θα βρίσκονται τους πρώτους μήνες μια χώρα κι ένας πολιτικός με διάθεση αλλά και όπλα για αλλαγή. Αλλά ακριβώς αυτή η υπερχειλίζουσα διάθεση, καθώς και τα βασικά της στηρίγματα –η μεγάλη σε έκταση και συμβολισμό νίκη στις ευρωεκλογές και η ακόμα μεγαλύτερη προσωπική δημοφιλία του Ρέντσι- μπορεί να δημιουργήσουν περισσότερες προσδοκίες από όσες είναι σε θέση να εκπληρώσουν.
Ας κάνω εδώ μια παρένθεση για τον Ιταλό Πρωθυπουργό. Παρά το αναμφισβήτητο κατόρθωμα να αναζωογονήσει δυο ημιθανείς πολιτικές σκηνές –την ιταλική και την ευρωπαϊκή- ο πολιτικός και το πρόσωπο συνεχίζουν να με ιντριγκάρουν (για να το πω κομψά και ιταλοπρεπώς). Υπερβολική, για τα γούστα μου, καταφυγή σε σλόγκαν κάθε είδους (τώρα, μετά την διόλου πρωτότυπη «αλλαγή», ήρθε η ακόμα πιο αναμασημένη «ελπίδα»), υποψία ότι πίσω από την καλογυαλισμένη επιφάνεια δεν βρίσκεται ούτε μεγάλη συγκρότηση ούτε πολλή ουσία, αδιάκοπη χρήση της δημοσιότητας κι όχι μόνο στις ευγενείς μορφές της (ως προς αυτό μοιάζει πολύ περισσότερο με Σαρκοζί παρά με Ζοσπέν), φλου αρτιστίκ στις ιδέες και στα μέτρα. Το να είναι το πρόσωπο της Ιταλίας το καταλαβαίνω, για πολλούς και ιδιαίτερους λόγους. Το να διεκδικεί να εκφράσει την Αριστερά δεν το δέχομαι –τουλάχιστον μέχρις αποδείξεως του εναντίου.
Ήδη στη χτεσινή εναρκτήρια ομιλία του ενώπιον του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, ο Ρέντσι, εκτός από την ελπίδα, μίλησε για βαθιές θεσμικές αλλαγές, για αναθεώρηση των Συνθηκών μέσω Συνέλευσης και με ορίζοντα το 2019. Τολμηρή και ωραία ιδέα, αν προετοιμαστεί σωστά. Το ότι έσπευσαν όμως να τη στηρίξουν, από το πρώτο δευτερόλεπτο, τόσο ο Κάμερον όσο και η Μέρκελ μυρίζει έντονα Δούρειο Ίππο (ας υποθέσουμε, για να μη χαλάσουμε τη μεταφορά, ότι κάπως μύριζε το αρχαίο ξύλο). Ο Βρετανός Πρωθυπουργός εννοεί την αναθεώρηση στην κατεύθυνση μεγέθυνσης της εθνικής επιρροής και συρρίκνωσης της ενοποιητικής δυναμικής. Η Γερμανίδα Καγκελάριος θέλει να τη χρησιμοποιήσει για να «συνταγματοποιήσει» το δόγμα λιτότητας που, μόνη πια εναντίον όλων, συνεχίζει να θεωρεί κατάλληλο για την Ευρώπη -χωρίς να παραδέχεται ότι αυτή η «καταλληλότητα» οφείλεται σχεδόν αποκλειστικά στο ότι υπηρετεί το συμφέρον της Γερμανίας. Οι δυο αντιφατικές μεταξύ τους επιδιώξεις, αν συνδεθούν και με την εξαιρετική πολυπλοκότητα του αναθεωρητικού εγχειρήματος και την εγγενή επικινδυνότητα της επικύρωσης του από 28 χώρες με διαφορετικές ατζέντες και εθνικούς αντικατοπτρισμούς, ενέχουν τον κίνδυνο εξουδετέρωσης των καλών προθέσεων και μετατροπής μιας νόστιμης μακαρονάδας σε δύσπεπτο παστίτσιο.
Ο Ρέντσι επιδιώκει να εμφανιστεί ως ο ηγέτης του στρατοπέδου της «αντι-λιτότητας» και να βάλει με την ιταλική προεδρία τα θεμέλια για αυτή την αλλαγή κατεύθυνσης. Θα χρειαστεί ιδιότητες εμπνευσμένες από τον Οδυσσέα για να τα καταφέρει. Οι ευχές, μαζί με τη δυσπιστία μας, τον συνοδεύουν.