Η δεύτερη αξιολόγηση έληξε…λίγο πριν ξεκινήσει η τρίτη!
Η Κυβέρνηση αποδέχθηκε την έως πρότινος αντισυνταγματική προνομοθέτηση μέτρων για το 2019 και 2020. Εγκατέλειψε τη «λύση – πακέτο», που ήταν επιδίωξη της με βάσει και τις δηλώσεις του Πρωθυπουργού μετά τη συνάντηση με τον Επίτροπο Μοσκοβισί, δηλαδή μέτρα και μαζί ρύθμιση χρέους και παρέβλεψε την δέσμευση για ούτε 1 ευρώ επιπλέον μέτρα [2].
Η μοναδική ουσιαστική νύξη για το θέμα του χρέους που θα αποφασισθεί μέσα στο καλοκαίρι, είναι η αποπληρωμή του υπολοίπου των υψηλότοκων δανείων του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, από τα χαμηλότοκα ομόλογα του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας ESM.
Με απόφαση του Eurogroup, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο θα αποδεχθεί τον ESM ως εγγύηση για την ομαλή και πλήρη εξόφληση των δανείων που έχει χορηγήσει στην Ελλάδα, μετά το τέλος του Μνημονίου τον Αύγουστο του 2018 και έτσι το ΔΝΤ θα παραμείνει στο πρόγραμμα για έναν ακόμη χρόνο ως ελεγκτής των μεταρρυθμίσεων και ίσως με μια μικρή χρηματοδοτική συμμετοχή.
Στο Eurogroup της 22ας Μαΐου, αναμένεται να υπογραμμιστεί το σχέδιο για το χρέος που θα περιλαμβάνει ως βασικό στοιχείο την εξομάλυνση των περιόδων αποπληρωμής εκ μέρους της Ελλάδος, ώστε να μειωθούν οι ετήσιες δόσεις για τόκους και να μην υπερβαίνουν το 15% του ΑΕΠ.
Μετά τις γερμανικές εκλογές και αναλόγως του συσχετισμού των δυνάμεων στο νέο γερμανικό κοινοβούλιο, θα εξεταστεί το βάθος της διαχείρισης του ελληνικού χρέους σε μακροπρόθεσμο επίπεδο. Άλλωστε όπως δείχνει και το γράφημα 1[3], μετά το 2023 γίνονται πιο απαιτητικές οι αποπληρωμές για την Ελλάδα, με την εξαίρεση του δύσκολου 2019. 
Οι καθυστερήσεις στην εκτέλεση του τρίτου προγράμματος και η μεγάλη αβεβαιότητα που δημιούργησαν, έχουν προκαλέσει σημαντική βλάβη στην οικονομία. Με συνέπεια, η Ελλάδα να έχει ελάχιστες ελπίδες να ολοκληρώσει έναν πλήρη και επιτυχή κύκλο δοκιμαστικής εξόδου στις αγορές χρέους, μέχρι το τέλος του 2017.
Και όταν λέμε «πλήρη κύκλο» εννοούμε να έχει πραγματοποιηθεί έκδοση μιας πλήρους σειράς (τριετές, πενταετές και δεκαετές) νέων ομολόγων Ελληνικού δημοσίου, σε κάποιο σοβαρό ποσό πχ 8-10 δισ και με βιώσιμα επιτόκια.
Η επιλογή της Κυβέρνησης να μην πληρώνει τις υποχρεώσεις προς τους ιδιώτες, να υπερφορολογεί κλπ, δεν συνιστά εχέγγυο ότι η χώρα θα μπει σε ουσιαστική ανάπτυξη και θα κερδίσει την εμπιστοσύνη των αγορών.
Επομένως, από τον Αύγουστο του 2018, υπάρχει πραγματικό και σοβαρό πρόβλημα χρηματοδότησης της χώρας.
Ειδικά το 2019 είναι μία χρονιά με εξαιρετικά μεγάλες υποχρεώσεις αποπληρωμής χρέους και τόκων. Συνολικά φτάνουν τα €20 δις (περίπου €13 δις αποπληρωμές κεφαλαίου και περίπου €7 δις τόκοι). Ακόμη και αν υποθέσουμε ότι έχουν υλοποιηθεί οι υπερβολικά αισιόδοξες εκτιμήσεις της κυβέρνησης για το ΑΕΠ, είναι αδύνατον να βρεθούν όλα τα απαιτούμενα κεφάλαια.
Το 2019 – αν η εκτέλεση του προϋπολογισμού συνεχίσει όπως τώρα – τα δημόσια ταμεία θα έχουν συσσωρεύσει σημαντικά ποσά από τα πρωτογενή πλεονάσματα 2016, 2017 και 2018. Και πάλι όμως, η χώρα θα χρειάζεται κάποια οικονομική στήριξη.
Έτσι, ή θα λάβει από τον ESM. νέο πρόγραμμα χρηματοδότησης, ή θα πάρει την προληπτική γραμμή στήριξης ECCL, [4] με παράλληλη δοκιμή εξόδου στις αγορές, όπως δηλαδή προγραμματιζόταν να γίνει …το 2015!
Ο πολιτικός ορίζοντας
Μετά το Eurogroup της Μάλτας, είχαμε προβεί στην εκτίμηση ότι το πρώτο εξάμηνο του 2018 είναι πιθανόν να διεξαχθούν εκλογές. Με βάση τα χρονικά ορόσημα της λήξης του τρίτου Μνημονίου, τον μεταγενέστερο της παρούσας Κυβέρνησης ορίζοντα των μέτρων, κλπ, και κυρίως με βάση την πολιτική λογική που θέλει τις ελληνικές Κυβερνήσεις να μεταθέτουν τα δύσκολα για τον επόμενο.
Όμως, σε αυτή την πολιτική πρόγνωση, υπάρχει μία μεταβλητή που πρέπει να λαμβάνουμε πάντα υπόψιν μας. Η λογική του Σύριζα. Ο Σύριζα δεν συμπεριφέρεται ως ένα κόμμα τακτικού ορθολογισμού. Διαθέτει διαφορετική σκέψη και τακτική προσέγγιση στην εξέλιξη των πολιτικών ζητημάτων. Κυρίως, όταν αυτά αφορούν την εκλογική του τακτική και την κομματική του συσπείρωση ή συνοχή.
Με βάση αυτό το πρίσμα, η εκτίμηση μας είναι ότι ο Σύριζα, μετρώντας τις απώλειες και τις πιθανές ευκαιρίες για μερική ανάκαμψη – πλήρη αδύνατη – θα επιδιώξει να φτάσει ως το καλοκαίρι του 2018 και τη λήξη του τρίτου Μνημονίου, παίζοντας το χαρτί της εξόδου από τα Μνημόνια.
Αν δεν εφαρμοστεί ο δημοσιονομικός κόφτης, επιπλέον προγραμματισμένα δημοσιονομικά μέτρα δεν προβλέπονται. Το μικροπολιτικό σεργιάνι στο δρόμο της πλειοδοσίας για το μοίρασμα του πλεονάσματος που ξεκίνησαν τα κόμματα, βολεύει το Σύριζα που και ξέρει και μπορεί να το κάνει καλύτερα από τα κόμματα της Αντιπολίτευσης, που υποπίπτουν στα ίδια λάθη με το αμαρτωλό τους παρελθόν. Η μονιμοποίηση των 30.000 συμβασιούχων που εξήγγειλε ο Υπουργός Εσωτερικών, οι διορισμοί στον ευρύτερο δημόσιο τομέα, η «προστασία των χαμηλοσυνταξιούχων» και «αντίμετρα» αμφίβολης ωφέλειας, μαζί με μια ατελείωτη σκανδαλολογία με πληθώρα εξεταστικών επιτροπών στη Βουλή, θα αποτελέσουν κάποια από τα εργαλεία για την διατήρησή του Σύριζα στην εξουσία.
Έχουμε τονίσει στο παρελθόν ότι ο αρχηγός της ΝΔ ήθελε τις πρόωρες εκλογές το συντομότερο δυνατόν ώστε να τις κερδίσει και να έχει αρκετό χρόνο για να αναστρέψει την κατάσταση στην οικονομία και να αποφύγει το επόμενο μνημόνιο.
Είναι προφανές ότι ο κ. Τσίπρας δεν έχει πρόθεση – τουλάχιστον το επόμενο διάστημα- και όσο δεν απειλείται η δεύτερη θέση από κάποιο άλλο κόμμα, να προβεί σε πρόωρες εκλογές.
Αντίθετα, η πολιτική στρατηγική του κ. Τσίπρα φαίνεται πως είναι να πάει την επόμενη εκλογική αναμέτρηση όσο πιο κοντά γίνεται στην επόμενη εκλογή Προέδρου της Δημοκρατίας. Με γνώμονα όμως, όχι την ήρεμη ανασύνταξη στην Αντιπολίτευση…αλλά τη δεξιά παρένθεση που θα έρθει με τις εκλογές του χάους της απλής αναλογικής.
Μέσα σε αυτές τις συνθήκες, και μετά τη λήξη του τρίτου Μνημονίου, ο Σύριζα θα επιδιώξει να θέσει ένα ακόμα από τα γνωστά διχαστικά διλήμματα: «με εμάς που τελειώσαμε τα Μνημόνια και κάνουμε τη χώρα μας πάλι ελεύθερη ή με τους άλλους που το σχέδιο τους είναι τα Μνημόνια;»
Η πρόθεση μπορεί να είναι θεμιτή, η διαδρομή όμως ως εκεί αβέβαιη.
[1] http://www.athina984.gr/2017/03/11/lysi-paketo-gia-tin-ellada-vlepi-o-prothypourgos-ton-aprilio/
[2] http://www.efsyn.gr/arthro/apokleistiki-synenteyxi-toy-al-tsipra-stin-efsyn
[3] https://graphics.wsj.com/greece-debt-timeline/
[4] https://www.esm.europa.eu/sites/default/files/esm_guideline_on_precautionary_financial_assistance.pdf