Πόσες φορές στον δημόσιο λόγο δεν έχει χρησιμοποιηθεί η λέξη «ώσμωση» για να περιγράψει, φερ' ειπείν, τις αλληλεπιδράσεις που αναπτύσσονται μεταξύ συγγενών πολιτικών χώρων; Πόσες φορές δεν έχει επισημανθεί η «εντροπία» ενός πολιτικού συστήματος, ως το μέτρο της αταξίας του, που το οδηγεί σε αποδιοργάνωση; Πόσες, αντίστοιχες φορές, η «μετάλλαξη», η «φυσική επιλογή», ο «νόμος δράσης - αντίδρασης» κ.ο.κ.
Επιχειρεί, άραγε ο συγγραφέας ή ο ομιλητής που χρησιμοποιεί αυτούς τους επιστημονικούς όρους, να παραδώσει μαθήματα χημείας, φυσικής, βιολογίας ενώ δεν είναι χημικός, φυσικός ή βιολόγος;
Αστεία πράγματα. Αν επιχειρεί κάτι, είναι μια μεταφορά, στην οποία χρησιμοποιεί μια δάνεια έννοια, προκειμένου να καταστήσει τον συλλογισμό του σαφέστερο, γλαφυρότερο, ή πειστικότερο.
Μήπως, είναι εύλογη η ανησυχία, ότι στο ενδεχόμενο παρανοήσεων ή διαστρεβλώσεων των επιστημονικών εννοιών, πρέπει να απαγορεύεται ρητά, η αξιοποίησή τους, εκτός της πειθαρχίας στην οποία επινοήθηκαν, προκειμένου η πειθαρχία αυτή να προστατεύεται από κακοποιήσεις;
Ακόμη πιο αστεία πράγματα. Μια επιστημονική έννοια μπορεί όντως να παρανοηθεί ή και να χρησιμοποιηθεί αδόκιμα σε μια μεταφορά, ακόμη και από κάποιον που διαθέτει τα εφόδια να την κατανοεί. Το γεγονός όμως ότι «αποδρά» από ένα στενό επιστημονικό πεδίο για να χρησιμοποιηθεί ως εργαλείο σε έναν ευρύτερο χώρο, αποτελεί απόδειξη διεισδυτικότητας και ερμηνευτικού σφρίγους της επιστήμης που τη γέννησε, ώστε κάθε ανησυχία για την ακεραιότητα της επιστήμης αυτής, να είναι ανόητη.
Γιατί λοιπόν τα γράφω όλα αυτά; Διότι τις προάλλες ένας καλός φίλος, ο Ιωάννη Σαΐνηs επιχείρησε σε άρθρο του με τίτλο: «Κβαντική Φυσική και Αριστερή σκέψη και πράξη» να κάνει μια αναλογία ανάμεσα στη «Γάτα του Σρέντιγκερ» και σε ένα από τα τόσα - ένθεν κι ένθεν - ιστορικά επιβεβαιωμένα εγκλήματα, κατά τη διάρκεια του Εμφυλίου.
Προσωπικά βρήκα την αναλογία αυτή ευφυή, εύστοχη ως μεταφορά, και εύλογη από ιστορική άποψη. Αυτή όμως είναι η δική μου γνώμη. Στον τοίχο στον οποίο κοινοποιήθηκε το άρθρο, ο Γιάννης δέχτηκε έναν καταιγισμό πυρών, ανάμεσα στα οποία ύβρεις (τσαρλατάνος, κομπλεξικός κ.ά), αλλά και συστάσεις προς την Πολιτεία για την απομάκρυνσή του από το Πανεπιστήμιο, το οποίο πλήττει ηθικά και πνευματικά!
Τα περισσότερα από τα πυρά που δέχτηκε αφορούσαν στο περιορισμένο δικαίωμα του Γιάννη - είναι Μοριακός βιολόγος - να επιστρατεύει, όχι να διδάσκει ή να επεξηγεί, το νοητικό πείραμα του Σρέντιγκερ.
Κανένα όμως δεν καταδέχτηκε να απαντήσει στο επίδικο: Τι ακριβώς συνέβη με τους 180 στρατιώτες του 611 Τάγματος Πεζικού, που συνελήφθησαν από τον Δ.Σ. τον Μάρτιο του 48 στη Μουργκάνα; Ή έστω να δείξει ότι ο παραλληλισμός, ανάμεσα στη νεκροζώντανη γάτα του Σρέντιγκερ, και στους 180 αγνοούμενους της Μουργκάνας, είναι άστοχος, τραβηγμένος ή αβάσιμος.
Εννοείται, πως ο Γιάννης θα μπορούσε πολύ απλά να γράψει: Οι σκελετοί που βρέθηκαν το 1971 σε χαράδρα, κοντά στο χωριό Τσαμαντά - δεμένοι με συρματόσχοινο και με μια τρύπα στο κρανίο - είναι η απόδειξη ενός στυγερού εγκλήματος που διεπράχθη κατά τη διάρκεια του Εμφυλίου από τον Δ.Σ.
Όμως δεν το έγραψε έτσι. Κι ο Τολστόι - κατά Μ. Καραγάτση - θα μπορούσε απλά να πει: Μια γυναίκα παράτησε τον άντρα της για έναν νεαρό εραστή. Όταν ο εραστής την παράτησε, κι εκείνη γύρισε συντετριμμένη για να ζητήσει συγγνώμη από τον σύζυγό της, αυτός την έδιωξε και της απαγόρευσε να βλέπει το παιδί της. Αλλά δεν έκανε αυτό...