Η υπόθεση της συνεργασίας της Kεντροαριστεράς ξεκίνησε στραβά. Βάλαμε το κάρο μπροστά από το άλογο. Είπαμε να μαζευτούμε πρώτα όλοι μαζί, να φτιάξουμε έναν φορέα που να μας χωρά όλους και μετά να συμφωνήσουμε για το πρόγραμμα και τον αρχηγό. Θα πείτε: έτσι κάνουν οι λογικοί άνθρωποι. Κι αλήθεια στην αρχή δημιουργήθηκαν μεγάλες προσδοκίες. Στην πολιτική όμως ισχύουν άλλοι κανόνες. Και το εγχείρημα καρκινοβατεί, με τους πρωταγωνιστές να ακολουθούν ο καθένας τον δικό του δρόμο – ακριβώς γιατί έχουν τις δικές τους επιδιώξεις.
Hρθε η ώρα να το πάρουμε αλλιώς. Αν πρόκειται η Κεντροαριστερά να υπάρξει, θα υπάρξει γιατί θα τη στηρίξουν οι πολίτες. Και οι πολίτες θα τη στηρίξουν αν έχει κάτι να τους πει – η ενότητα για την ενότητα δεν αφορά κανέναν! Να πάμε λοιπόν στους πολίτες. Που πάει να πει ότι όσοι συμφωνούμε -κυρίως δηλαδή εμείς της Ελιάς και του ΠΑΣΟΚ αλλά όχι μόνο- πρέπει να πάμε με το πολιτικό μας πρόγραμμα στην κοινωνία και να διεκδικήσουμε τη στήριξή της.
Μπορούμε να πετύχουμε; Ναι, υπό προϋποθέσεις. Πρώτον τα πρόσωπα. Είναι άγονο, διχαστικό αλλά και επικίνδυνο για την πολιτική σταθερότητα της χώρας να μπαίνει σήμερα θέμα αλλαγής ηγεσίας στο ΠΑΣΟΚ. Είναι όμως λογικό και επιβεβλημένο να βγουν νέα πρόσωπα μπροστά για να στηρίξουν την υπόθεση της Κεντροαριστεράς. Aλλωστε αυτό έγινε με το ψηφοδέλτιο των ευρωεκλογών – δεν θα πρέπει ανάλογη ανανέωση να υπάρξει παντού;
Η δεύτερη προϋπόθεση είναι οι θέσεις. Είναι φανερό ότι η χώρα μπαίνει σε ένα μεταβατικό στάδιο. Βγαίνουμε σιγά σιγά από την ύφεση, τα προβλήματα ωστόσο παραμένουν και είναι πολλά. Χρειάζεται να αντιμετωπιστούν μια σειρά από «κοινωνικές αδικίες» κατά την τρέχουσα ορολογία. Την ίδια στιγμή ωστόσο πρέπει με ακόμα μεγαλύτερη ορμή να προχωρήσουν οι μεταρρυθμίσεις στο κράτος και στην οικονομία ώστε να αντιμετωπιστεί το ζήτημα της ανάπτυξης και της ανεργίας.
Πρόκειται για μια δύσκολη ισορροπία. Και είναι πολύ εύκολο για την κυβέρνηση, κάτω και από την πίεση ενδεχόμενων εκλογών, να μπει σε μια λογική στείρας παροχολογίας και υποχωρήσεων μπροστά σε οργανωμένα συμφέροντα. Το έχουμε δει κατ? επανάληψη τα τελευταία χρόνια με υπουργούς να υπονομεύουν ουσιαστικά τις μεταρρυθμίσεις που οι ίδιοι ψήφιζαν. Κι ο τελευταίος ανασχηματισμός δημιουργεί βάσιμες υποψίες ότι το φαινόμενο μπορεί να πάρει πολύ μεγαλύτερες διαστάσεις.
Η μόνη απάντηση σε αυτόν τον κίνδυνο είναι ένα σαφές και ιεραρχημένο πρόγραμμα δράσης για τα συγκεκριμένα προβλήματα της συγκυρίας. Eνα πρόγραμμα που δεν θα επιτρέπει στον κάθε υπουργό να κάνει τις ρυθμίσεις που τον βολεύουν, αλλά θα βάζει το πλαίσιο, τους στόχους και τα μέτρα που θα πρέπει να ληφθούν με πλήρη κοστολόγηση και καθορισμό των πόρων από όπου θα χρηματοδοτηθούν. Το ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα μέτρου που δεν εντάσσεται σε μια λογική προεκλογικών παροχών, αλλά συνιστά ουσιαστική μεταρρύθμιση της κοινωνικής πολιτικής. Με δυο λόγια ένα πρόγραμμα δράσης, που θα θέτει και τους όρους της Κεντροαριστεράς για τη συμμετοχή της σε μια κυβέρνηση συνεργασίας. Είτε τη σημερινή, είτε μια μελλοντική, ανάλογα με τους συσχετισμούς που θα προκύψουν.