Ιδέες και ηγεσίες

Γιώργος Σιακαντάρης 12 Οκτ 2022

Με αφορμή την παραίτηση του κ. Σωτήρη Σέρμπου, αναπληρωτή Καθηγητή Διεθνούς Πολιτικής στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης σύμβουλου του ΠΑΣΟΚ- ΚΙΝΑΛ σε θέματα εξωτερικής πολιτικής γεννιούνται ή μάλλον ξαναγεννιόνται ορισμένες σκέψεις. Θα ήταν ενδιαφέρον, αν υπήρχαν στατιστικά στοιχεία για τη διάρκεια παραμονής των ανθρώπων της επιστήμης και της διανόησης, στα κομματικά επιτελεία. Αλλά δεν υπάρχουν. Επιστήμονες και διανοούμενοι όπως ο Πιερ Ροζανβαλόν και ο Ζακ Ζυλιάρ που στελέχωσαν τη λεγόμενη Δεύτερη Αριστερά υπό τον Μισέλ Ροκάρ, στην οποία ο ηθικός φιλελευθερισμός προείχε της πολιτικής και της οικονομίας απέναντι στη λεγόμενη Πρώτη Αριστερά του Φρανσουά Μιτεράν, η οποία εκφραζόταν με το τρίπτυχο «προσωποποίηση της εξουσίας, σοσιαλιστικός ρεφορμισμός, προσήλωση στο ευρωπαϊκό όραμα», δεν άντεξαν πολύ καιρό να εργάζονται μέσα στις κομματικές οργανώσεις και τους κομματικούς μηχανισμούς.

Αλλά από πολύ νωρίτερα, το 1910, ο μεγάλος Γερμανός κοινωνιολόγος Ρόμπερτ Μίχελς μελετώντας την κομματική ζωή των σοσιαλιστικών κομμάτων κατέληξε στην ανάπτυξη του περίφημου «σιδηρού νόμου της ολιγαρχίας». Σύμφωνα με τα συμπεράσματά του, σ' όλα τα κόμματα διαμορφώνονται ολιγαρχικές αντιπνευματικές δομές, οι οποίες οδηγούν στη συγκέντρωση εξουσιών σε μικρές μειοψηφίες. Από τότε τα σοσιαλιστικά και σοσιαλδημοκρατικά κόμματα αναζητούσαν μηχανισμούς αντίστασης σ' αυτόν τον νόμο. Η πιο σταθερή αξία που ανακάλυψαν ήταν η λειτουργία εσωκομματικών τάσεων. Άγνωστη λέξη στο δικό μας ΠΑΣΟΚ ever. Η ύπαρξη και λειτουργία τάσεων είναι ο δίαυλος εντός του οποίου κινούνται οι ιδέες και διά του οποίου η συμμετοχή των απλών μελών ενός κόμματος αποκτά νόημα. Μέσα σ’ αυτό το πλαίσιο θα μπορούσε κανείς να ερμηνεύσει τις αντοχές διανοούμενων που παρέμειναν για μεγάλο διάστημα στα κόμματα της Αριστεράς όπως είναι τα σοσιαλδημοκρατικά και σοσιαλιστικά. Οι τάσεις γεννούν και αναζωογονούνται από τις ιδέες. Από τη στιγμή όμως που η Πολιτική την εποχή της παγκοσμιοποίησης εισήλθε σε βαθιά αντιπνευματικά ύδατα, στον αστερισμό των κομμάτων-καρτέλ, κόμματα υποταγμένα στην επικοινωνιακή λογική και όχι στον κύκλο των ιδεών, ο χρόνος παραμονής των διανοούμενων στους κομματικούς μηχανισμούς τείνει να μειώνεται ραγδαία, αφού στα κόμματα-καρτέλ η κίνηση των ιδεών αν δεν είναι έγκλημα καθοσιώσεως, θεωρείται τουλάχιστον πάρεργο ή ενοχλητική δραστηριότητα. Βεβαίως αυτά τα κόμματα γεννούν και τους αντίστοιχους ηγέτες. Ηγέτες με επικοινωνιακό χάρισμα. Ηγέτης που δεν έχει επικοινωνιακό χάρισμα, είναι χαμένος. Αν μάλιστα έχει και άδειες γνωσιακές αποσκευές είναι διπλά χαμένος. Βεβαίως οι διανοούμενοι όταν αποχωρούν από σύμβουλοι πολιτικών, οφείλουν να μη κάνουν θόρυβο γύρω από τον εαυτό τους. Να μη πωλούν για λογαριασμό τους τα ελαττώματα των ηγετών που γνωρίζουν, να υποβάλλουν όμως σε κριτική τους μηχανισμούς και τις κοινωνικές σχέσεις που γεννούν τέτοιους ηγέτες και τέτοια κόμματα, εξάλλου έχουν και αυτοί ευθύνη για την ανάδειξη τέτοιων ηγετών. Δεν χρειάζεται να μειώσουν το ενδιαφέρον τους για την Πολιτική, αλλά να επικεντρωθούν στο να συνομιλούν με την κοινωνία των πολιτών και ακόμη περισσότερο με την πολιτική κοινωνία. Έτσι πιθανόν ν’ αλλάξουν και τα κόμματα-καρτέλ ώστε να μετατραπούν σε κόμματα μελών και ιδεών γι’ ν’ αποκτήσουν εκ νέου σοβαρές ηγεσίες.

Πηγή: www.tanea.gr