Με τη λογοτεχνία, μπορείς να πας οπουδήποτε και να κάνεις τα πάντα

ΣΑΝ ΣΗΜΕΡΑ, στις 15 Φεβρουαρίου 1954, γεννήθηκε στο Dunfermline της Σκωτίας ο συγγραφέας Ίαν Μπανκς. banksΣπούδασε φιλοσοφία και ψυχολογία προτού αφοσιωθεί στη λογοτεχνία, όπως από παιδί ονειρευόταν — είχε αποφασίσει ότι θέλει να γίνει συγγραφέας ήδη στα έντεκα χρόνια του. Πέντε χρόνια αργότερα, στα δεκαέξι του, έγραψε το πρώτο του —ανέκδοτο— μυθιστόρημα, με τίτλο The Hungarian Lift-Jet. Ο ίδιος σε συνέντευξή του το 1994 περιέγραψε το πρώτο του εκείνο πόνημα ως εξής: «Επρόκειτο για σύγχρονο [1970] κατασκοπικό μυθιστόρημα, γεμάτο σεξ και βία — δύο πράγματα για το οποία δεν είχα την παραμικρή ιδέα στα δεκάξι μου».

Ωστόσο, γνώρισε την επιτυχία ήδη με την έκδοση του πρώτου βιβλίου του Εργοστάσιο Σφηκών (1984· στα ελληνικά, από τις εκδόσεις Οξύ, το 2009, σε μτφ. Βασίλη Μπαμπούρη) και του δόθηκε έτσι η ευκαιρία να ασχοληθεί αποκλειστικά με το γράψιμο, ολοκληρώνοντας συνολικά 27 βιβλία μυθοπλασίας —μαζί με το The Quarry, που εκδόθηκε μετά τον πρόωρο θάνατό του— και επιστημονικής φαντασίας. Μεταξύ άλλων, το αστυνομικό μυθιστόρημά του Συνενοχή (στα ελληνικά, από τις εκδόσεις Σέλας, το 1998, σε μτφ. Αλέξη Εμμανουήλ) έγινε ταινία σε σκηνοθεσία Gavin Millar.

Συγγραφέας πολιτικοποιημένος σε όλη τη σύντομη ζωή του, είχε ταχθεί υπέρ της ανεξαρτησίας της Σκωτίας και ενάντια στη βρετανική εισβολή στο Ιράκ. Σε μια συμβολική κίνηση, μάλιστα, είχε σκίσει το διαβατήριό του και είχε ταχυδρομήσει τα κομμάτια του στον τότε πρωθυπουργό Τόνι Μπλερ.

* * *

Πέθανε στις 9 Ιουνίου του 2013, 59 μόλις ετών. Στις 13 Απριλίου της ίδιας χρονιάς, είχε ανακοινώσει ο ίδιος στην προσωπική του ιστοσελίδα ότι πάσχει από μη αναστρέψιμο καρκίνο και ότι το The Quarry —που παρακολουθεί τις τελευταίες εβδομάδες ζωής ενός 40χρονου καρκινοπαθούς— θα ήταν το τελευταίο του μυθιστόρημα (κυκλοφόρησε στις 20/6/2013 στο Ηνωμένο Βασίλειο και στις 25/6/2013 στις ΗΠΑ).

.

tumblr_lkwdaerTJF1qhoc52o1_500

Κατά κάποιον τρόπο, έφυγαν τότε από τη ζωή δύο συγγραφείς: ο Ίαν Μπανκς, συγγραφέας αστυνομικών μυθιστορημάτων (ο ίδιος περιέγραφε το έργο του ως mainstream fiction) και ο Ίαν Μ. Μπανκς, συγγραφέας επιστημονικής φαντασίας. Θα μας λείψουν και οι δύο.

Έναν μήνα πριν από τον θάνατό του, ο συγγραφέας του Wasp Factory και του Crow Road έδωσε μια τελευταία συνέντευξη στο BBC (μετάφραση για το dim/art: Μαργαρίτα Ζαχαριάδου).

Για την ασθένειά του

«Η αντίδρασή μου (όταν το έμαθα) ήταν κάτι του τύπου, “όχι, ρε γαμώτο”. Είναι από τα πράγματα που, κατά κάποιον τρόπο, τα προβάρεις στο μυαλό σου, τα παίζεις, σκέφτεσαι τι θα έκανες αν κάποιος αγαπημένος σου άνθρωπος πέθαινε ή αν άκουγες, εν είδει ετυμηγορίας, μια τέτοια πρόγνωση. Όταν γράφεις για ανθρώπους που έρχονται αντιμέτωποι με το θάνατο, πρέπει αναγκαστικά να το βιώνεις και μάλιστα πολύ σοβαρά.

Εγώ, το εξέλαβα βασικά ως κακοτυχία. Αμέσως σκέφτηκα πως, χα! αν με αφορούσε ο θεός, θα έλεγα, Θεέ μου, γιατί εμένα; Τι κακό έκανα για να μου τύχει αυτό; Σκέφτηκα, λοιπόν, πως τουλάχιστον είχα γλιτώσει από αυτό, τουλάχιστον μπορώ να το αντιμετωπίσω ως κακοτυχία και να πάω παρακάτω».

Διαβάστε τη συνέχεια στο dim/art