Για το ότι η ΕΕ βρίσκεται σε κρίση, όλοι συμφωνούν. Η δυσκολία για τη λήψη των αναγκαίων αποφάσεων αποδίδεται συνήθως στην ανεπάρκεια της ηγεσίας της και της ηγεσίας των κρατών-μελών, ιδιαίτερα των μεγάλων και ισχυρών, στους εθνικούς εγωισμούς και στις αντίστοιχες αγκυλώσεις.
Υπάρχει όμως και ένας πολύ βαθύτερος λόγος: πρόκειται για το ότι η σημερινή ευρωπαϊκή κρίση είναι υπαρξιακή, είναι κρίση ταυτότητας. Η ΕΕ καλείται να αποφασίσει αν θα συνεχίσει τον δρόμο της με το σημερινό θεσμικό σύστημα, ή αν θα περάσει σε πλέον ομοσπονδιακή κατεύθυνση. Μετά τη διεύρυνση, τίθεται επιτακτικά το ζήτημα της εμβάθυνσης και η εμβάθυνση αυτή δεν μπορεί να είναι παρά η πρόοδος της πολιτικής ενοποίησης.
Δεν υπάρχει, προς το παρόν, ούτε εμφανές σχέδιο, ούτε στοιχειώδης, έστω, συναίνεση μεταξύ κρατών αλλά και πολιτικών δυνάμεων μέσα στα ίδια τα εθνικά κράτη. Σαφής εικονογράφηση της κατάστασης αυτής είναι και τα όσα υποστηρίζονται στην Ελλάδα, ειδικότερα από όσους ευαγγελίζονται την έκδοση ευρωομολόγων χωρίς παραχώρηση μηδέ σπιθαμής εθνικής κυριαρχίας, πράγμα αντιφατικό και αδύνατο να συμβεί, γιατί κανείς δεν πρόκειται -και δικαίως- να θέσει το συνολικό χρέος των κρατών-μελών υπό κοινή διαχείριση χωρίς αποτελεσματικό κεντρικό και προληπτικό έλεγχο των εθνικών προϋπολογισμών.
Κοντολογίς, δεν υπάρχει ακόμα συνείδηση του προβλήματος και του τρόπου λύσης του, ούτε από το πολιτικό προσωπικό, αλλά ούτε και από τους πολίτες. Στις περιπτώσεις αυτές, όπως διδάσκει το παρελθόν της ΕΕ, τα αναγκαία βήματα γίνονται μέσα από περίπλοκες ατραπούς, που φαίνεται τουλάχιστον ότι δεν αλλάζουν άρδην τα δεδομένα.
Τέτοιοι δρόμοι είναι και τα σημερινά μνημόνια δημοσιονομικής προσαρμογής με έντονο ελεγκτικό χαρακτήρα για τους δανειζόμενους και αντίστοιχη χρηματική ενίσχυση από τους δανειστές κλπ. Πρέπει να το πάρουμε απόφαση ότι θα πορευτούμε μέσα από αυτούς τους περίπλοκους δρόμους, μέχρι τη στιγμή που μια συνθήκη επανίδρυσης της ΕΕ θα υιοθετήσει το ομοσπονδιακό μοντέλο. Και στη νέα αυτή ομοσπονδιακή Ευρώπη τα κράτη-μέλη θα ανακτήσουν την κυριαρχία που θα της έχουν εκχωρήσει προκειμένου να υπάρξει. Γιατί, ας το συνειδητοποιήσουμε και αυτό, σε αντίθετη περίπτωση, η ΕΕ θα παρακμάσει και θα διαλυθεί. Το ότι όμως κανένας Ευρωπαίος δεν το εύχεται, αποτελεί εγγύηση υπέρβασης της κρίσης.Τουλάχιστον, αυτό ελπίζω.