Για διάφορους λόγους (οικονομικούς, κοινωνικούς, ιστορικούς), στην Ελλάδα –όπως και αλλού στη Νότια Ευρώπη– δεν ήταν δυνατόν να υπάρξει σοσιαλδημοκρατικό κόμμα βορειοευρωπαϊκού τύπου. Με την εξαίρεση μικρών κινήσεων και ομάδων, μέχρι τη δεκαετία του ’70 στην Ελλάδα, στην Ισπανία και στην Πορτογαλία δεν υπάρχει καν σοσιαλιστικό κόμμα άξιο λόγου. Επιπλέον, όταν τελικά εμφανίζεται, έχει «μαξιμαλιστικό» αντί για «ρεφορμιστικό» προσανατολισμό. Βέβαια, ενώ το PSOE του Φελίπε Γκονζάλεθ γρήγορα (και μόνιμα) μετατρέπεται σε κλασικό σοσιαλδημοκρατικό κόμμα, το αντίστοιχο εγχείρημα του Κώστα Σημίτη δεν έχει ούτε βάθος ούτε διάρκεια.

Η παρακμή του ΠΑΣΟΚ εγείρει το ερώτημα για το μέλλον της κεντροαριστεράς στην Ελλάδα. Ποια θα είναι η πολιτική έκφραση του αχανούς χώρου που εκτείνεται από την κεντροδεξιά έως τη (μετα)κομμουνιστική αριστερά; Θα έλεγα ότι η τύχη του χώρου εξαρτάται από τις τύχες της χώρας. Εάν παραμείνουμε στην ευρωζώνη (και στην ΕΕ), τότε ίσως καταφέρουμε να εκσυγχρονίσουμε την οικονομία, το κράτος και τους θεσμούς. Αυτό το έδαφος ευνοεί –αλλά δεν εξασφαλίζει– την οικοδόμηση ενός κεντροαριστερού κόμματος που να συνδυάζει τον πολιτικό φιλελευθερισμό με τη μεικτή οικονομία και το κοινωνικό κράτος.

Εάν αντίθετα οδηγηθούμε εκτός Ευρώπης, θα έχουμε κάνει ένα αποφασιστικό βήμα προς μια οικονομία και ένα πολιτικό σύστημα βαλκανικού-μεσανατολικού τύπου. Προσωπικά δεν έχω την παραμικρή αμφιβολία ότι σε ένα τέτοιο έδαφος η κεντροαριστερά θα είναι εθνικιστική και λαϊκιστική (όπως και οι αντίπαλοί της). Ας μην ξεχνάμε ότι και ο Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς και ο Σαντάμ Χουσεΐν (ηγέτες που απολάμβαναν την υποστήριξη του 95% του ελληνικού λαού, σύμφωνα με τις σχετικές δημοσκοπήσεις), εκτός από χασάπηδες ήταν και (κεντρο)αριστεροί.

Ο Μ.Μ. διδάσκει Κοινωνική Πολιτική και Δημόσια Οικονομική στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, ενώ είναι υποψήφιος βουλευτής της ΔΗΜΑΡ στην Α΄ Αθηνών.