Κάθε φορά που τίθεται το ερώτημα για το μέλλον της Ελληνικής κεντροαριστεράς, οι περισσότεροι εκ των εκφραζομένων ξεκινούν από μια “αυτονόητη” αφετηρία που εδράζεται σ’αυτό που ονομάστηκε κομματικός πατριωτισμός. Ότι η υπαρκτή κεντροαριστερά είναι το σπίτι μας. Επομένως η οποιαδήποτε ανάμειξη οικοδομικών υλικών για την αναστήλωση, προϋποθέτει την ύπαρξη ενός πυρήνα, μιας εστίας, που στην προκειμένη περίπτωση δεν είναι άλλος από το ΠΑΣΟΚ. Προς αυτόν τον πυρήνα εξάλλου συγκλίνουν και οι περιφερόμενες “προσωπικότητες” από τον ΓΑΚ του ΚΙΔΗΣΟ μέχρι τον Θεοχαρόπουλο της ΔΗΜΑΡ, κι από τον Ραγκούση του Πίσω-Μπρος και τον Ευάγγελο του Μέσα -Έξω ώς τις μονοπρόσωπες συλλογικότητες. Όλοι στο τέλος συμφωνούν ότι δεν είχαν άλλωστε και μεγάλες διαφωνίες, και ότι θα συστρατευθούν στην πορεία για την αναγέννηση κτλ. δηλ. λίγο πριν από τις εκλογές. Ασφαλώς κάναμε λάθη θα πουν, αλλά τώρα κοιτάμε μπροστά. Όλοι μαζί. Όπως και πριν. Η αυτοκριτική και η ανάλυση που ζητά ο Α.Τριφύλλης[1] δεν θα γίνει ποτέ. Διότι ο πυρήνας περιλαμβάνει ακριβώς αυτούς που πρωταγωνίστησαν στην κρίση και δια της αυτοκαταστροφικής εσωστρέφειας στην αποσάθρωση της εγχώριας σοσιαλδημοκρατίας. Το ζήτημα βέβαια δεν είναι να εξαιρεθούν αυτοί (πολλοί εκ των οποίων συνεχίζουν να υποκρίνονται) και να έρθουν οι “άλλοι”, οι άφθαρτοι, που προφανώς δεν υπάρχουν. Ούτε και να αλλάξει απλώς ο αρχηγός. Το ζήτημα είναι ότι το υπάρχον ΠΑΣΟΚ μαζί με τον περίγυρό του συμπεριφέρεται όπως κάθε μικροσχηματισμός που χάνει τα ερείσματά του στην κοινωνία – όπως λέγαμε παλιότερα – και προσπαθεί να αυτοσυντηρηθεί δια του αποκλεισμού όλων εκείνων που θα απειλούσαν την έστω και σαθρή του αυτάρκεια/αυταρέσκεια. Εκείνων δηλαδή που θα έθεταν τα ενοχλητικά ερωτήματα για τις βαθύτερες αιτίες της πορείας προς την εκπτώχευση, της διάλυσης του κράτους, της απώλειας της Ευρωπαϊκής μας ταυτότητας, της κατάρρευσης της αυτοδιοίκησης, της δυσφήμησης της οικολογίας και της επικράτησης του οριζόντιου λαϊκισμού (που δεν είναι αποκλειστικό προνόμιο του ΣΥΡΙΖΑ). Αν έχει κάτι να επιδείξει αυτός ο χώρος, είναι αυτό που μονίμως εξορίζεται από τους μέχρι σήμερα εκπροσώπους του, ακριβώς γιατί δεν μπορούν να το εξυπηρετήσουν, ή καλύτερα επειδή φοβούνται ότι σε ένα τέτοιο πεδίο – γνώσης, ικανότητας και αξιών – δεν θα μπορούν να πρωταγωνιστήσουν. Είναι η ουσία της οικοδόμησης Ευρωπαϊκής υπόθεσης (το Ευρωπαϊκό κεκτημένο) απ την οποία απουσίασε το ευρωφοβικό ΠΑΣΟΚ, είναι η διαρκής σοσιαλδημοκρατική μεταρρύθμιση που σε μεγάλο βαθμό χτίστηκε μαζί με τους Πράσινους και τους Χριστιανοδημοκράτες, είναι η κουλτούρα της νέας επιχειρηματικότητας με τις τριμερείς συμπράξεις (κράτος, ιδιώτες, συνεταιρισμοί), είναι η φορολογική μετατόπιση (αυτοτελής φορολογία από τους ΟΤΑ), είναι η κοινή Ευρωπαϊκή νομοθεσία την οποία στην Ελλάδα την πετάξαμε στα σκουπίδια, είναι όλα εκείνα τα οποία μας χωρίζουν από την Ευρώπη ενώ θα έπρεπε να μας καθοδηγούν και να αποτελούν μέρος και της δικής μας, της σοσιαλδημοκρατικής ταυτότητας. Εξαιτίας αυτής της ανεπάρκειας ή μιας γενετικής μειονεξίας, η ανασυγκρότηση του χώρου μεταφράζεται και πάλι σε “ζήτημα αναζήτησης προσώπων” και όχι αναζήτησης και παραγωγής πολιτικών. Αυτό βέβαια, η απουσία διακριτών και εξειδικευμένων πολιτικών, αποτελεί μόνιμη παθογένεια του γενικότερου κομματικού συστήματος, αλλά το ΠΑΣΟΚ και οι συμπράτουσες ομάδες δεν έχουν καμιά δικαιολογία ως κληρονόμοι της τεράστιας παράδοσης της Ευρωπαϊκής, Αμερικάνικης, Καναδέζικης κτλ. σοσιαλδημοκρατίας που άλλαξε πραγματικά την εικόνα του κόσμου τα 50-60 προηγούμενα χρόνια. Δεν άλλαξε μόνο την εικόνα αλλά και την πραγματικότητα. Ας πάρουμε το παράδειγμα των πόλεων. Αυτό που ονομάζουμε δημοκρατική, ανοιχτή, οικολογική, φιλική στον πολίτη και παραγωγική πόλη, στην Ευρώπη, στην Αμερική και σε όλες τις αναπτυσσόμενες φιλελεύθερες οικονομίες, είναι ήδη μια πραγματικότητα, με θεαματικά επιτεύγματα στην διαμόρφωση ενός νέου αστικού περιβάλλοντος και μιας νέας αστικής κουλτούρας. Αυτό δεν επιτυγχάνεται ξεθάβοντας πεθαμένους θεσμούς όπως “η παγκόσμια πρωτεύουσα βιβλίου”, αντιγράφοντας άχρηστες εθιμοτυπίες του “συντηρητικού” παρελθόντος, κακοποιώντας κατ εξακολούθηση την πλατεία Ομονοίας και μετατρέποντας το Σύνταγμα σε λούνα παρκ, αλλά καινοτομώντας στην πράξη – κάτι που έκαναν για παράδειγμα επιτυχώς τα ιδρύματα Ωνάση και Νιάρχου στο τομέα του πολιτισμού – με έργα στον τομέα της κινητικότητας (των μετακινήσεων), της μείωσης του θορύβου, της αξιοπρεπούς συλλογής και διαχείρισης των σκουπιδιών, της ανάδειξης του κτιριακού αποθέματος, την ενθάρρυνση/αναγέννηση της αστικής επιχειρηματικότητας, της δημιουργίας συμμαχιών (όχι τύποις) με τα δίκτυα των πόλεων για την έξυπνη ανάπτυξη.
Δεν υποτιμώ βεβαίως τον ρόλο των προσώπων, ειδικά σε κάποιες κρίσιμες στιγμές. Όμως όμως η νέα ανακύκλωση είναι ένας κενός περιεχομένου φορμαλισμός. Η επιλογή Αλιβιζάτου, χρησιμοποιημένη κατά κόρον στο παρελθόν σε ανάλογα αδιέξοδα, είναι καταδικασμένη, όπως και όλα τα πυροτεχνήματα. Αν η ΔΗΣΥ ήθελε πράγματι να αξιοποιήσει τον σημαντικό καθηγητή (και φίλο) ας υιοθετούσε χωρίς περιστροφές το βιβλίο του για τα πανεπιστήμια (“Πέρα Από το Άρθρο 16”) κι ας το έκανε σημαία της νέας εκπαιδευτικής πολιτικής, και όχι μόνο. Το βιβλίο, αν και παλιό, συνοψίζει σε μεγάλο βαθμό τα σύγχρονα διλήμματα που ακόμη περιμένουν τις κεντροαριστερές απαντήσεις: δημόσιο εναντίον ιδιωτικού, κυβερνητισμός εναντίον εθνικής στρατηγικής, κομματισμός/συντεχνιασμός εναντίον αξιοκρατίας/ αριστείας, εσωστρέφεια εναντίον ανοικτών συνόρων, κηδεμόνευση εναντίον αυτοτέλειας. Με το ίδιο πνεύμα να δουν και τον νόμο Διαμαντοπούλου όσοι τον ελοιδόρησαν ή τον άφησαν έκθετο στην αντεπίθεση που ήταν βέβαιο ότι θα ακολουθούσε. Μια σημαία λοιπόν και ένα σχέδιο, πιλοτικό, για την παιδεία. Να δούμε το διαφορετικό και να το συγκρίνουμε: με το λαϊκισμό και τις αβύσσους. Κια πάνω σ’αυτό να οικοδομήσουμε μια νέα θεωρία (ας πούμε φιλελεύθερος σοσιαλισμός) και ένα νέο κοινωνικό και οικονομικό παράδειγμα (αυτό που δεν μπορούν να κάνουν οι άλλοι). Αλιώς ας μείνουμε για λίγο στη σκιά της ιστορίας. Το κενό θα είναι μικρότερο απ’ όσο νομίζουμε.
[1] Αντώνης Τριφύλλης: Οι τρεις προϋποθέσεις για την επιτυχία του κεντροαριστερού εγχειρήματος, Μεταρρύθμιση 15/7/17