Η πολωνική Βουλή στις 26 Ιανουαρίου, παραμονή της 73ης επετείου απελευθέρωσης του Αουσβιτς και της Διεθνούς Ημέρας Μνήμης των Θυμάτων του Ολοκαυτώματος, ψήφισε νομοσχέδιο που έχει δύο όψεις. Αυτό από τη μια ποινικοποιεί τη χρήση του όρου «πολωνικά στρατόπεδα θανάτου», αλλά ταυτοχρόνως ποινικοποιεί και οποιαδήποτε αναφορά που «αποδίδει στο πολωνικό έθνος ή κράτος ευθύνη ή συνυπευθυνότητα για τα εγκλήματα που διέπραξε το γερμανικό Γ’ Ράιχ».
Θα αρκούσε να πει κανείς ότι το να ονομάζει κάποιος τα ναζιστικά στρατόπεδα πολωνικά προδίδει βαθιά άγνοια και θα τελείωνε εδώ το πράγμα. Η πολωνική κυβέρνηση όμως δεν επιδιώκει κάτι τέτοιο. Ο κύριος σκοπός της αυταρχικής κυβέρνησης είναι η εξαφάνιση ιστορικών γεγονότων, όπως αυτά που ανέδειξε ο πολωνοεβραίος ιστορικός Γιαν Γκρος αλλά και το Πολωνικό Ινστιτούτο Εθνικής Μνήμης. Ο νόμος «εξαγνίζει» την πολωνική ιστορία. Οπως ακριβώς κάνει κάθε εθνικισμός. Τίποτα κακό δεν προέρχεται από το έθνος μου – λέει ο εθνικιστής. Το κακό είναι οι άλλοι. Αλυτρωτιστές είναι οι άλλοι – λένε οι απανταχού εθνικιστές.
Ιστορικοί τεράστιου βεληνεκούς, όπως ο Ρίτσαρντ Εβανς, δεν αφήνουν στο απυρόβλητο λαούς που βοήθησαν τους Ναζί. Για τους Πολωνούς μάλιστα υποστηρίζει ότι μόνο ένα μικρό τμήμα της πολωνικής κοινωνίας βοηθούσε τους Εβραίους, ενώ ούτε η εξόριστη κυβέρνηση ούτε η πολωνική Εκκλησία πήραν σαφή θέση κατά των διώξεων εις βάρος των Πολωνοεβραίων. Αλλά ταυτοχρόνως τονίζει ότι θύματα του ναζισμού ήταν και οι ίδιοι οι Πολωνοί.
Ο δε αξιωματικός του γερμανικού στρατού Βιλμ Χόζενφελντ καταγράφει «πόσο σκληρά, χωρίς έλεος» φέρονταν οι συμπατριώτες του σ’ όλους τους Πολωνούς. Οι Πολωνοί έχουν μεγάλο δίκιο να θίγονται, όταν τα ναζιστικά στρατόπεδα που χτίστηκαν στο έδαφός τους ονομάζονται πολωνικά. Φανταστείτε τι θα γινόταν αν οι Ναζί έχτιζαν στρατόπεδα στην Ελλάδα και αυτά η διεθνής κοινότητα τα αποκαλούσε ελληνικά. Το Μακεδονικό θα ήταν παρανυχίδα. Βεβαίως, είναι άλλο το να αρνείσαι ότι τα στρατόπεδα είναι πολωνικά και όχι ναζιστικά και άλλο να ποινικοποιείς την ιστορική αλήθεια.
Το ζητούμενο δεν είναι να μπει στη ζυγαριά πόσοι Πολωνοί, Ουκρανοί, Λευκορώσοι, Γάλλοι ή ακόμη και Ελληνες (ας δούμε τι γράφει ο Μαζάουερ) συνέβαλαν στο Ολοκαύτωμα. Πολλοί, πάρα πολλοί. Ισως σε μερικά έθνη και η πλειοψηφία. Αλλά τι πραγματικά σημαίνει αυτό; Μια τέτοια προσέγγιση σχετικοποιεί τον ναζισμό. Φορέας του οποίου ήταν η ναζιστική ιδεολογία και εκτελεστής της ο Χίτλερ και τα παλικάρια του. Ολοι οι υπόλοιποι είναι κομμάτια του παζλ, δεν είναι ο δημιουργός του.
Σχετικοποίηση από τη μια και θρησκειοποίηση από την άλλη είναι δύο όψεις του ίδιου νομίσματος: της ασέβειας προς τα θύματα και το ίδιο το Ολοκαύτωμα. Η αμφισβήτηση του ναζισμού ως μοναδικού υπευθύνου για το Ολοκαύτωμα μειώνει το γεγονός. Οι ιθύνοντες του Ισραήλ θα έπρεπε να το ξέρουν αυτό καλύτερα από όλους. Οσον αφορά τον υπερεθνικιστή Κατσίνσκι, το Ολοκαύτωμα δεν είναι για παιχνίδια που παίζουν αυταρχικές κυβερνήσεις. Η Ευρώπη πρέπει να τον σταματήσει.