Ένα θέμα το οποίο επιβάλλεται να μας απασχολεί ως καλλιτέχνες, ως πολίτες τής κοινωνίας αυτής, είναι το οριστικό τέλος της ΑΕΠΙ-ΑΕ (Ανώνυμος Εταιρία Πνευματικής Ιδιοκτησίας).
Είναι ένα γεγονός «συμφώνως τω νόμω», του οποίου η βαρύτητα και το μέγεθος, ίσως δεν έχει γίνει ακόμα αντιληπτό και κατανοητό από την μουσική κοινότητα.
Δεν είναι εύκολο. Από το 1930 η «αυτοκρατορία» τής ΑΕΠΙ-ΑΕ, πολλές φορές, καθόριζε και την εξέλιξη των σχέσεων μεταξύ δισκογραφικών εταιριών και δημιουργών (συνθετών-στιχουργών). Αυτό, κοντολογίς, σημαίνει πως επηρέαζε το ίδιο το ελληνικό τραγούδι στην παραγωγή και την προστασία του.
Η πολύχρονη αυτή λειτουργία της ΑΕ, δεν ήταν μια απλή υπόθεση. Τέτοια διάρκεια 88 χρόνων, έχει ως αποτέλεσμα να βγάζει ρίζες, παραφυάδες, να αναπτύσσει επιρροή, να δημιουργεί συμμαχίες και «συμμαχίες», να συνδέεται με πάσης φύσεως συνεργασίες, να πρυτανεύει σε όλο και περισσότερους τομείς και, πολλές φορές, να λαμβάνει αποφάσεις ερήμην των άμεσων ενδιαφερομένων, οι οποίοι είναι οι ίδιοι οι δημιουργοί.
Έτσι γίνεται, τουλάχιστον σε μονοπωλιακές επιχειρήσεις, οι οποίες με τη δύναμη του χρήματος και των επενδύσεών τους, ελέγχουν το… τοπίο.
Η ΑΕΠΙ-ΑΕ βρέθηκε επανειλημμένως σε κρίσεις, με ποικίλα κατά καιρούς σκάνδαλα οικονομικού περιεχομένου. Είχε όμως οργανώσει την «αυτοκρατορία» της πάνω σε ισχυρές βάσεις.
Έφτιαξε μηχανισμό με υπαλλήλους εξειδικευμένους, ο οποίος ήταν και ο μόνος που λειτουργούσε με γνώση και επαγγελματική συνείδηση κι όχι… πρόχειρα, όπως δοκίμασαν άλλοι αυτοδιαχειριζόμενοι εισπρακτικοί Οργανισμοί… Η προσωπική μου εμπειρία, ως μέλους του ΔΣ μαζί με άλλους αξιόλογους συναδέλφους, αποδείχτηκε εμπαιγμός, όπως αποκαλύφθηκε από τους ορκωτούς λογιστές, με κρυφές διαρροές χρήματος και άλλα πολλά τα οποία συνέβαιναν υπόγεια, προς το συμφέρον των μεγαλομετόχων και της οικογένειας Ξανθόπουλου.
Οι συνεργασίες των δημιουργών με την ΑΕΠΙ ήταν αναπόφευκτη, προκειμένου να εισπράττονται τα ποσοστά επί των πωλήσεων, μεταδόσεων και άλλων χρήσεων των έργων τους. Πολλές φορές, η συμμετοχή δημιουργών στα ΔΣ (όπως αποδείχτηκε, για τα μάτια τού κόσμου), γίνονταν από την ανάγκη να συμπαρασταθούν σε έναν εισπρακτικό φορέα ώστε να αποφεύγονται οι… κακοδιαχειρίσεις. Πού να φανταζόμασταν την πραγματικότητα! Η ΑΕΠΙ ήταν η κύρια πηγή είσπραξης πολλών δημιουργών, η οποία λειτούργησε επί χρόνια, παρά τα όσα κυκλοφορούσαν θολά για υπόγειες διαδρομές μεγάλων ποσών. Όσο περνούσε ο καιρός, οι υποψίες, οι καταγγελίες, ήταν πυκνές και έντονες και το… ελληνικό δαιμόνιο ήταν πάντα ετοιμοπόλεμο.
Σ’ αυτό το σημείο, θα πρέπει να πω πως η κυβερνητική παρέμβαση ήταν αποφασιστική και απέδωσε για πρώτη φορά, καρπούς. Η πρωτοβουλία τού ΜΕΤΡΟΝ (πριν τη διάσπασή του, όταν ήταν ακόμα ένα σώμα και κάποιοι δημιουργοί, με επικεφαλής τον Σταύρο Ξαρχάκο, απευθύνθηκαν στην δικαιοσύνη) έριχνε φως στο τοπίο των διαρρηγμένων ήδη σχέσεων της ΑΕΠΙ με τους δημιουργούς μέλη της. Η τοποθέτηση Επιτρόπου μέσα στο κτίριο της ΑΕΠΙ, ήταν η σπίθα που άναψε τη φωτιά για τήν κάθαρση. Η κατάληξη ήταν η αναμενόμενη. Η… βαθιά ΑΕΠΙ, όπως το «βαθύ Κράτος», αποκαλύφθηκε με τα οικονομικά σκάνδαλα και το σωματείο τού ΑΣΜΑ+450 να πρωτοστατεί και να κυριαρχεί με τις συνεχείς καταγγελίες του. Έφτασε το τέλος, έπεσε η αυλαία. Η ΑΕΠΙ ανήκει πλέον στο παρελθόν…
Η περιγραφή μου αυτή, φυσικά και δεν μπορεί να είναι ολοκληρωμένη. Έκανα ένα σύντομο πορτρέτο 88 χρόνων διαδρομής. Οποιεσδήποτε σκέψεις από δω και πέρα αφορούν σε μια πραγματικότητα χωρίς την ΑΕΠΙ. Είναι ίσως η μοναδική ευκαιρία να αναλάβουν οι ίδιοι οι δημιουργοί, στο μέτρο που οι ικανότητές τους μπορούν να λειτουργήσουν ανανεωτικά, ρεαλιστικά και σ υ λ λ ο γ ι κ ά.
Να προστατέψουν από κάθε κακοτοπιά τον νέο εισπρακτικό φορέα που θα δρομολογηθεί. Να αναζητήσουν επαγγελματικά τη συνεργασία με το υπαλληλικό δυναμικό τής πρώην ΑΕΠΙ, το οποίο έχει την απαραίτητη τεχνογνωσία. Να δημιουργήσουν μια νέα κατάσταση πραγμάτων, φερέγγυα για μελλοντικές διαδρομές. Να αποκατασταθεί η… «ειρήνη» με τους χρήστες των μουσικών έργων και να δώσουν βάρος στην λαϊκή ενημέρωση, ώστε να γίνει κατανοητό και συνείδηση πως τα πνευματικά έργα είναι κόπος και υποχρέωση των πολιτών να αμείβονται. Οι καταναλωτές να καταβάλλουν αντίτιμο για το όποιο έργο και όχι να το «κλέβουν» από τα αντίγραφα, τα κατεβάσματα και τα internetικά κόλπα. Να φτιάξουν σοβαρές επιτροπές ελέγχου στις Εταιρίες, στη ραδιοτηλεοπτική μπάντα και σε ό,τι άλλο εκπέμπει έργα δημιουργών.
Η ευκαιρία τής αντικατάστασης της ΑΕΠΙ από φορέα που θα ανήκει στους δημιουργούς, είναι μοναδική και ιστορική. Η προοπτική πως το κράτος θα είναι ο οικονομικός τροφοδότης για την πρώτη περίοδο, ώσπου να στηθεί ο νέος αυτοδιαχειριζόμενος φορέας, είναι ένα σοβαρό ζήτημα και θέλει προσοχή. Ο νέος εισπρακτικός φορέας ελπίζω πως δεν θα καταλήξει να εξελιχθεί σε Δημόσιο…
Άρα! Μπορούμε να ευχηθούμε: Καλή αρχή!
Δεν θα πούμε πως ξεκινάμε από το σημείο 0. Μέσα από την 88χρονη πορεία τής ΑΕΠΙ μπορούμε να κρατήσουμε πολλά στοιχεία και ιδιαίτερα τη συσσωρευμένη εμπειρία των υπαλλήλων της. Να κρατήσουμε μηχανισμούς χρήσιμους και να αποφύγουμε επαναλήψεις λαθών. Να διατηρήσουμε συνεργασίες με ξένους μηχανισμούς και ό,τι άλλο θα είναι πολύτιμο για τη δική μας διαδρομή.
Το νέο αίμα των δημιουργών έχει τον λόγο τώρα. Όπως αποδείχθηκε, έχουν την ικανότητα να σηκώσουν το βάρος των καταγγελιών εναντίων της ΑΕΠΙ, να οδηγήσουν την έρευνα στη δικαιοσύνη, ενώ ακολούθησαν τέτοια στρατηγική με την οποία κατάφεραν να επηρεάσουν τους θεσμούς ως προς την ορθότητα του στόχου, για άμεση αλλαγή τού εισπρακτικού φορέα.
Υποθέτω πως πλέον οι συνθέτες-στιχουργοί θα κινηθούν πιο συλλογικά και περισσότερο συσπειρωμένοι. Αυτή τη στιγμή η κατάσταση είναι προς μια κατεύθυνση, εκείνην της δημιουργίας εισπρακτικού φορέα από τον ΟΠΙ (Οργανισμός Πνευματικής Ιδιοκτησίας) από το ΥΠΠΟ. Οι όποιες αντιθέσεις μεταξύ των δημιουργών, οι οποίοι διασπάστηκαν και έχασαν την ευκαιρία μιας ενωμένης προσπάθειας, δεν βοηθούν στο ζήτημα.
Όλοι οφείλουν να είναι προσεκτικοί και να μην εξαντληθεί η σοβαρότητά τους.
Σε αυτή τη φάση, προηγείται, πάνω απ’ όλα, και πάλι, η α ξ ι ο π ι σ τ ί α μας.
Μετά την πτώση της ΑΕΠΙ, ο δρόμος πλέον είναι ελεύθερος!
Ας τον φωτίσουμε όσο μπορούμε.