Παρακολουθώντας διαχρονικά το εγχώριο πολιτικό σκηνικό, το καίριο συμπέρασμα που προκύπτει είναι ότι η περίοδος εκδήλωσης της κρίσης συνοδεύτηκε από την κυριαρχία του λαϊκισμού και του ανορθολογισμού. Αντιθέτως, η υποχώρησή της σηματοδοτείται από την επικράτηση των δυνάμεων του πραγματισμού και της μετριοπάθειας. Οι μεταβολές είναι εύλογες και εξηγήσιμες.
Η αβεβαιότητα, η ανασφάλεια και ο φόβος που προκάλεσε η χρεοκοπία έθρεψαν τον καταγγελτικό λόγο, τις ακρότητες, την εχθροπάθεια, τη μισαλλοδοξία. Και το κυριότερο, έδωσαν πολιτική υπόσταση σε κομματικούς σχηματισμούς, διευρύνοντας την απήχηση και την εμβέλειά τους.
Τώρα που η πρωτοφανής περιπέτεια κλείνει σταδιακά τον κύκλο της, δημιουργείται ένα νέο οικονομικό, κοινωνικό και πολιτικό περιβάλλον. Το τοξικό κλίμα έχει σχεδόν εκλείψει. Ο παροξυσμός, η ένταση, η οξύτητα, αλλά και τα φαινόμενα κανιβαλισμού, φαίνεται να συνιστούν παρελθόν. Αναμφίβολα, το κομματικό σύστημα δεν αφομοίωσε πλήρως μια κουλτούρα ουσιαστικού και γόνιμου διαλόγου. Τα υπολείμματα της παθογένειας που βιώσαμε είναι ακόμη εμφανή.
Οι δύο πρωταγωνιστές, Κυριάκος Μητσοτάκης και Αλέξης Τσίπρας, υπηρετώντας διαφορετικούς ρόλους, κρίνονται και αξιολογούνται από τη δυνατότητά τους να ανταποκριθούν στις νέες ανάγκες και απαιτήσεις. Επιπροσθέτως, θα δοκιμαστούν από την ικανότητά τους να ακολουθήσουν εμπροσθοβαρή στρατηγική. Ο πρωθυπουργός, υλοποιώντας τις δεσμεύσεις του για πραγματικές τομές και μεταρρυθμίσεις στη διοίκηση, στο κράτος και στην οικονομία. Ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης, αξιοποιώντας το πολιτικό του κεφάλαιο και προτάσσοντας πολιτικές για το μέλλον.
Ο Κυριάκος Μητσοτάκης, αντιλαμβανόμενος τις υπόγειες διεργασίες που συντελέστηκαν στον κοινωνικό σχηματισμό και τις διαμορφούμενες τάσεις, επέδειξε την απαιτούμενη προσαρμοστικότητα. Έτσι ερμηνεύεται, άλλωστε, και η επιτυχία του. Υιοθετώντας μεταρρυθμιστική ατζέντα και επενδύοντας σε ένα κεντρώο προφίλ, βρέθηκε σε αρμονία με την πλειονότητα της κοινής γνώμης που ήθελε αλλαγή σελίδας. Οι πρώτες εκατό μέρες καταγράφονται θετικά.
Ωστόσο, η αναμέτρησή του με τα μικρά και μεγάλα προβλήματα της χώρας και της ελληνικής κοινωνίας κάθε άλλο παρά εύκολη θα είναι. Βασικό κίνδυνο συνιστά η νόθευση των πολιτικών του. Είτε γιατί οι σειρήνες της ψηφοθηρίας παραμένουν πάντα ελκυστικές. Είτε διότι το κόμμα του οποίου ηγείται είναι εμποτισμένο από συντηρητικές αντιλήψεις και λογικές μέσου όρου.
Ο συγκερασμός, αν δεν συνοδεύεται από καθαρές σχέσεις και επιλογές, ευνοεί τις δυνάμεις της αδράνειας και της αναβλητικότητας. Η επιδιωκόμενη συναίνεση σε καίρια ζητήματα δεν πρέπει να αναιρεί το αποτέλεσμα της κάλπης. Η εκλογική αναμέτρηση ανέδειξε νικητές και ηττημένους. Το ποιες πολιτικές ηττήθηκαν και το ποιες επικράτησαν δεν νοείται να αποτελεί αντικείμενο διαπραγμάτευσης.
Εξίσου σημαντικές είναι και οι προκλήσεις με τις οποίες βρίσκεται αντιμέτωπος ο Αλέξης Τσίπρας. Οι πρωθυπουργικές του επιδόσεις αναμφισβήτητα θα τον συνοδεύουν. Ανεξαρτήτως από το αν αποτιμώνται θετικά ή αρνητικά. Παρά την εκλογική του ήττα, το πολιτικό του κεφάλαιο εξακολουθεί να είναι ισχυρό. Το πλεονέκτημά του έγκειται στο ότι έκανε κατάληψη στον κεντροαριστερό χώρο. Η οικειοποίηση της κοινωνικής και εκλογικής βάσης του ΠΑΣΟΚ τον αναδεικνύει σε εκφραστή της Κεντροαριστεράς.
Την αναγκαιότητα προσαρμογής του στα νέα δεδομένα δείχνει να εξυπηρετεί και η αποκαλούμενη «σοσιαλδημοκρατικοποίηση» που επιχειρεί. Εγχείρημα εκ των πραγμάτων δύσκολο. Και τούτο διότι δεν περιορίζεται στην αλλαγή ταμπέλας και ταυτότητας. Πρωτίστως, συνδέεται με τις πολιτικές τόσο του Τσίπρα όσο και του ΣΥΡΙΖΑ. Η απόστασή τους από τις προοδευτικές ιδέες μιας σύγχρονης σοσιαλδημοκρατίας αποδεικνύεται μεγάλη. Η μόνη συγγένειά τους προς το παρόν τουλάχιστον μπορεί να είναι με τον Κόρμπιν, ο οποίος επέστρεψε τους Εργατικούς στον ιδεολογικοπολιτικό εξοπλισμό του προηγούμενου αιώνα.
Πάντως, η ανασύσταση της χώρας είναι συνυφασμένη με την εξυγίανση και τον εκσυγχρονισμό της πολιτικής ζωής της. Οι δύο πρωταγωνιστές επωμίζονται την ευθύνη και το βάρος να συνδράμουν στην προσαρμογή της στη νέα εποχή.