Η θητεία της κυβέρνησης Γιώργου Παπανδρέου θα κριθεί από την Ιστορία, παρότι τα βασικά συμπεράσματα έχουν εξαχθεί ήδη. Ωστόσο ο «χείμαρρος Παπανδρέου» παρέσυρε και διέσυρε κάθε έννοια μεταρρύθμισης. Οι σκόρπιες καλές ιδέες που είχε ο τέως πρωθυπουργός χάθηκαν μέσα στο ποτάμι της οικονομικής και πολιτικής κρίσης αλλά και της αναποτελεσματικότητας της κυβέρνησής του.

Η εξέλιξη αυτή έχει πολλές συνέπειες – και ένα από τα καθοριστικά αποτελέσματά της είναι οι δυνάμεις της λογικής και των μεταρρυθμιστικών αλλαγών στη χώρα μας να βρίσκονται σε υποχώρηση. Κάθε έννοια αλλαγής είναι σήμερα παρεξηγήσιμη και, στη δημόσια συζήτηση, πολύ εύκολα διαβάλλεται ταυτιζόμενη με τον νεοφιλελευθερισμό, την τρόικα, τα συμφέροντα. Κανένας δεν τολμά να μιλήσει ανοιχτά και με σαφήνεια για τις αυτονόητες αλλαγές, για τις μεταρρυθμίσεις που πρέπει να γίνουν, που τις χρειάζεται η ελληνική κοινωνία. Θα τον περιλάβουν τα ποτάμια του λαϊκισμού και της έντεχνης «αγανάκτησης», αλλά και ΜΜΕ που διψούν για «αίμα, δάκρυα και μιζέρια» και θα τον ξεβγάλουν.

Τα παραπάνω είχαν πολλές συνέπειες. Σοβαρή ανάμεσά τους είναι και το ότι στην πολιτική σκακιέρα δεν διεξάγεται καμία επί της ουσίας συζήτηση για το πώς θα βγούμε από την κρίση, για το ποιες αλλαγές πρέπει να γίνουν, για το πώς ο κοινωνικός ιστός δεν θα διαρραγεί πλήρως. Εξαντλούμαστε σε μια ακατάπαυστη «μετρολογία» ή, όπως ιδιαίτερα εύστοχα συνόψισε (στα «ΝΕΑ», 30/12/2011) ο καθηγητής Γιάννης Βούλγαρης, «ο κυρίαρχος δημόσιος λόγος έχει γίνει αυτοκαταστροφικός. Στην ουσία λέει: το Μνημόνιο απέτυχε, μας έδωσαν λάθος φάρμακο, αλλά τώρα πρέπει να πιούμε το ίδιο φάρμακο ή σχεδόν το ίδιο».

Αλλά αυτή η νοοτροπία οδηγεί τη χώρα στην καταστροφή, υπονομεύοντας και τις στοιχειώδεις κατακτήσεις της καθημερινότητας των πολιτών και το επίπεδο της ζωής μας, αλλά φυσικά και κάθε έννοια αλληλεγγύης, την ίδια την κοινωνική συνοχή.

Η πορεία προς τον γκρεμό, ωστόσο, δεν μπορεί να συνεχιστεί. Οι πολιτικές και κοινωνικές δυνάμεις που ενδιαφέρονται για την ευρωπαϊκή προοπτική της χώρας και τη μετατροπή της Ελλάδας σε ένα σύγχρονο ευρωπαϊκό κράτος, οι δυνάμεις εκείνες που έχουν συγκεκριμένες κοινωνικές αναφορές, δεν μπορεί να μένουν απαθείς στην κατρακύλα, στην οπισθοδρόμηση και στην εξαθλίωση μεγάλων κοινωνικών στρωμάτων. Το κενό δεν μπορεί να καλυφθεί ούτε από τον διαφαινόμενο (και πάντως πιθανό) «λευκό γάμο» του Αντώνη Σαμαρά με τον Γιώργο Καρατζαφέρη (τον «γάμο της δεξιάς πολυκατοικίας»), ούτε από τη συνέχεια του Γιώργου Παπανδρέου που ακούει στο όνομα Ευάγγελος Βενιζέλος, ούτε από τις «οριζόντιες συναντήσεις» που θέλουν να καταργήσουν κάθε έννοια Αριστεράς και Δεξιάς, ούτε βεβαίως από τις δυνάμεις και τα συνονθυλεύματα που προσβλέπουν στη δραχμή και γοητεύονται με την ιδέα της χρεοκοπίας της χώρας – προφανώς για προσωπικά οφέλη.

Οι προοδευτικές, δημοκρατικές, αριστερές και μεταρρυθμιστικές δυνάμεις οφείλουν, το λιγότερο, να συζητήσουν. Να εργαστούν για να οικοδομήσουν το πρόσφορο έδαφος της συνεννόησης προκειμένου να οδηγήσουν τις εξελίξεις και τη χώρα σε προοδευτική κατεύθυνση.

Η Δημοκρατική Αριστερά διεκδικεί να βγει ενισχυμένη στις επικείμενες εκλογές προκειμένου να έχει τη δύναμη να αναλάβει τις αντίστοιχες πρωτοβουλίες. Πολιτικές πρωτοβουλίες προς την κατεύθυνση της ανάκαμψης της χώρας, μιας χώρας που σύντομα έχει ανάγκη να μπει στον δρόμο της ανάπτυξης και, φυσικά, μιας χώρας που πρέπει να παραμείνει στη ζώνη του ευρώ. Η Δημοκρατική Αριστερά χρειάζεται να ενισχυθεί ως μια σύγχρονη δύναμη της ευρωπαϊκής Αριστεράς και του δημοκρατικού σοσιαλισμού προκειμένου, για να χρησιμοποιήσω πάλι τις διατυπώσεις του Γιάννη Βούλγαρη, «η Ελλάδα […] να μείνει όρθια και να εξασφαλίσει την παραμονή της στο ευρώ, αντικρούοντας τη νέα «μαγική λύση» της δραχμής που προτείνουν η «λαϊκή» Δεξιά, η συντηρητική Αριστερά, μεγάλα κανάλια και μερικές τράπεζες».

Είναι βέβαιο ότι πολλά, αν όχι τα πάντα, θα παιχτούν την επομένη των εκλογών. Και δεν πρέπει να απομακρυνθεί η προοδευτική διέξοδος για τη χώρα. Διότι είναι προφανές και πολιτικά βέβαιο ότι το ενδεχόμενο κυβερνητικής συνεργασίας Σαμαρά – Καρατζαφέρη, πέρα από τη διαφαινόμενη αποτυχία του, δεν θα μπορέσει να αντέξει στον χρόνο.