Οι αποκαλύψεις του Plan B Βαρουφάκη επιβεβαιώνουν αυτό που πολλοί υποψιάζονταν για ορισμένους μαρξιστές οικονομολόγους του είδους. Οταν φτάνει η ώρα της πραγματικότητας, οι κυβερνητικές τους προτάσεις έχουν μεγαλύτερη συγγένεια με τον Γκράουτσο Μαρξ από ό,τι με τον Καρλ Μαρξ. Ιδίως όταν συναντώνται με τα επί χάρτου πραξικοπήματα των λενινιστών του κ. Λαφαζάνη. Ομως το οπερετικό στοιχείο απλώς προσθέτει ένα επίχρισμα γελοιότητας στην ήδη συντελεσθείσα καταστροφή.
Το κωμικοτραγικό Plan B του Βαρουφάκη ήταν μόνο η ευθεία συνέχεια του εξωπραγματικού του Plan A. Η «στρατηγική» του επενδύθηκε με διεθνή αξιοπιστία χάρη στη στήριξη ορισμένων Αγγλοσαξόνων οικονομολόγων που αγνοούν τα θεσμικά δεδομένα της Ευρωζώνης περισσότερο κι από ό,τι αγνοούν την ελληνική πραγματικότητα.
Η θεωρία ήταν η εξής: έχεις πρωτογενές πλεόνασμα (σημείωση: όχι πια…), το χρέος σου είναι τεράστιο, εάν δεν σου δώσουν αυτά που θέλεις, προχώρα σε μονομερή χρεοκοπία κι άφησέ τους να λύσουν αυτοί το πρόβλημα. Αυτή η θεωρία, την οποία ο Βαρουφάκης είχε αναπτύξει στην περίφημη διάλεξη του υψωμένου μεσαίου δακτύλου προς τους Γερμανούς, είχε μερικά σοβαρά κενά.
Πρώτον, η μονομερής εκβιαστική χρεοκοπία απέναντι σε μια Ευρώπη από την οποία λαμβάνεις καθαρές εισροές (διαρθρωτικά ταμεία, ΚΑΠ, επενδυτικούς πόρους) και από τους θεσμούς της οποίας πλήρως εξαρτάσαι (ΕΚΤ, ενιαία αγορά) αποκλείεται να γίνει με επωφελείς για σένα όρους.
Δεύτερον, η απειλή της εξόδου από το ευρώ εξουδετερώνεται από τη στιγμή που οι εταίροι, οργισμένοι από τη συμπεριφορά σου και βλέποντας μπροστά μια μακρά περίοδο προβληματικής συνύπαρξης και διαρκούς φθοράς, έχουν ήδη κάνει το μεγάλο βήμα όχι απλώς να μη φοβούνται πια ένα Grexit (το οποίο λόγω ESM, ΟΜΤ, ποσοτικής χαλάρωσης της ΕΚΤ κ.λπ. έχουν πλέον τα εργαλεία να αντιμετωπίσουν), αλλά ακόμα και να το επιδιώκουν.
Τρίτον, όταν είσαι το αδύναμο μέρος, ο χρόνος λειτουργεί εις βάρος σου. Ο Γ.Β. οδήγησε τη διαπραγμάτευση σε αδιέξοδο παίζοντας κρυφτούλι, κρύβοντας αριθμούς και στοιχεία, υποβάλλοντας ανύπαρκτες προτάσεις, εξαντλώντας τα χρονικά περιθώρια. Θεωρούσε ότι πλησιάζοντας στην τελική προθεσμία (30/6 ή 20/7), οι πιστωτές θα έσπευδαν πανικόβλητοι να υποχωρήσουν. Στην πραγματικότητα συνέβη το αντίθετο: μέχρι να φτάσουμε στον τερματισμό, οι εταίροι και δανειστές ήσαν πλέον απολύτως έτοιμοι (με χιλίων σελίδων λεπτομερές εγχειρίδιο) να αντιμετωπίσουν πλήρως τις επιπτώσεις ενός Grexit.
Αν το Plan A ήταν ο οδικός χάρτης προς την αποτυχία, το Plan B ήταν μια μάταιη (ή δόλια) προσπάθεια διαχείρισης των επιπτώσεων της αποτυχίας αυτής. Ηταν το ισοδύναμο ενός κυβερνητικού προγράμματος που έλεγε: τώρα, για την περίπτωση που αποτύχω (βρεθώ εκτός προθεσμίας, ξεμείνει το σύστημα από ρευστότητα, δεν πληρώσω το ΔΝΤ, πανικοβληθούν οι καταθέτες, κλείσουν οι τράπεζες, επιβληθούν capital controls), έχω κι ένα Σχέδιο Β΄.
Τι είναι αυτό το Σχέδιο Β΄; Πρόκειται για ένα σχέδιο που κερδίζει λίγο χρόνο, ελάχιστες βδομάδες, συμψηφίζοντας οφειλές και απαιτήσεις Δημοσίου και επιχειρήσεων, δημιουργώντας ελάχιστη λογιστική ρευστότητα την ώρα που η οικονομία ψυχορραγεί. Στην πραγματικότητα, το Plan B είχε δύο εναλλακτικές απολήξεις, δύο μοναδικά endgames. Το ένα: η κυβέρνηση, υπό πλήρη χρηματοοικονομική ασφυξία, επιστρέφει πανικόβλητη στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, στη χειρότερη δυνατή θέση, αναγκασμένη να δεχτεί κάθε όρο προκειμένου να εισρεύσει ξανά λίγη ρευστότητα, για να μην καταρρεύσουν οι τράπεζες και ανατιναχθεί η οικονομία.
Αυτό ακριβώς συνέβη παρεμπιπτόντως, διότι το σχέδιο Βαρουφάκη πραγματοποιήθηκε σε προχωρημένο σημείο: ρήξη με τους εταίρους, δημοψήφισμα με απορριπτική εισήγηση της κυβέρνησης, απόλυτος πανικός καταθετών, κλείσιμο τραπεζών, capital controls. Κι έμεναν μόνο τα δύο τελευταία στάδια: παράλληλο τραπεζικό σύστημα / IOUs και έκδοση νέας δραχμής.
Τελευταία στιγμή ο κ. Τσίπρας κατάλαβε ότι, χωρίς πάση θυσία άμεση συμφωνία, η πορεία αυτή οδηγούσε αμετάκλητα στη δραχμή. Γιατί η μοναδική άλλη απόληξη της στρατηγικής Βαρουφάκη ήταν ακριβώς η μετατροπή του «παράλληλου τραπεζικού συστήματος» στη νέα δραχμή. «At the drop of a hat», στιγμιαία, όπως ο Γ.Β. περιέγραφε εμπιστευτικά με παρανοϊκή σχεδόν αυταρέσκεια το μυστικό του κυβερνητικό σχέδιο στους εκπροσώπους του συντηρητικού αντιευρωπαϊσμού και των κερδοσκοπικών funds.
Από τη μια να υμνεί το «μεγαλειώδες δημοψήφισμα». Από την άλλη, να σχεδιάζει υπόγεια, συνωμοτικά, παράνομα, σε ιταμή περιφρόνηση της υπέρ του ευρώ πλειοψηφίας του 75% του λαού, το παράλληλο σύστημα πληρωμών που «θα μπορούσε στιγμιαία να μετατραπεί σε νέα δραχμή». Γιατί βέβαια, όπως ο Βαρουφάκης εξηγεί μυστικά στους συνομιλητές του, η μετάβαση στη δραχμή είναι σαν την υποτίμηση. Δεν τη συζητάς δημόσια, δεν προετοιμάζεις ποτέ τον κόσμο γι’ αυτήν. Την κάνεις αιφνιδιαστικά χωρίς κανείς να την περιμένει. Γιατί ο λαός δεν έχει προφανώς αρμοδιότητα στο κεφαλαιώδες ερώτημα «ευρώ ή δραχμή». Είναι απλώς χρήσιμος για να του υποβάλλεις ψευδεπίγραφα παραπλανητικά δημοψηφίσματα, τα οποία μετά θα ερμηνεύσεις όπως θέλεις προκειμένου να νομιμοποιήσεις τις προειλημμένες σου αποφάσεις. Ομνύοντας βεβαίως στο αξεπέραστο μεγαλείο και στη σοφία του λαού, η εξύμνηση του οποίου ήταν πάντοτε και παντού το ασφαλές καταφύγιο του κάθε δημαγωγού και πολιτικού απατεώνα.