Μπορεί να ακούγεται ως πρόκληση, προς τον πολίτη που υποφέρει, η επωδός ότι η κρίση μπορεί να αποτελεί και μια ευκαιρία. Ωστόσο η επίκληση αυτή, παρά την αντίφασή της, έχει μια πλευρά που δεν στερείται λογικής. Γιατί όσο κι αν η προσπάθεια εξόδου από την κρίση αποτελεί πρωταρχική ευθύνη των πολιτικών δυνάμεων, δεν μπορεί να αγνοηθεί η έμμεση μεν, αλλά ουσιαστική συνεισφορά των κοινωνικών δυνάμεων στην αναγκαία αλλαγή του παραγωγικού μοντέλου της χώρας. Η ανασυγκρότηση της χώρας μπορεί να έχει ως αφετηρία πολιτικές πρωτοβουλίες και αποφάσεις, αλλά προϋποθέτει αναγκαστικά και την αλλαγή ευρύτερων – και βαθιά εδραιωμένων – κοινωνικών αντιλήψεων και συμπεριφορών, που έχουν τη δική τους, καθόλου αμελητέα, συμβολή στη διόγκωση της κρίσης. Είτε μας βολεύει είτε όχι, η διαδικασία εξόδου από το τούνελ στο οποίο βρισκόμαστε δεν μπορεί να εξαντλείται μόνο σε οικονομικά μέτρα ή πολιτικές αποφάσεις. Πρέπει παράλληλα να υπάρξει μια σύγκλιση, σε κοινούς στόχους τόσο των πολιτικών όσο και των παραγωγικών δυνάμεων της κοινωνίας, η οποία θα αφήνει πίσω της πρακτικές και αντιλήψεις που μας οδήγησαν ως εδώ.
Η εύκολη λύση είναι να αναθεματίζουμε τους πολιτικούς, οι οποίοι προφανώς φέρουν τις βαρύτερες ευθύνες, και να περιμένουμε την εξ ύψους βοήθεια για τη σωτηρία μας. Ή, ακόμη χειρότερα, να συνεχίζουμε να δουλεύουμε, όσοι δουλεύουμε, με τις ίδιες μεθόδους, να διατηρούμε τις ίδιες νοοτροπίες και να θεωρούμε ότι με τα ίδια φτηνά κόλπα, με τα οποία επιβιώσαμε για χρόνια, θα τα καταφέρουμε και πάλι. Δεν εννοούμε μόνο το εθνικό μας σπορ, τη φοροδιαφυγή, που ζει και βασιλεύει από τις Αρχάνες ως την Αλεξανδρούπολη, από τις συναυλίες λαϊκών αοιδών ως το τελευταίο θερινό παραλιακό πολιτιστικό προπύργιο. Υποτίθεται ότι περιμέναμε την αύξηση του τουρισμού, ως σανίδα σωτηρίας, για να πάρουμε μια ανάσα από την ασφυξία στην οποία βρισκόμαστε. Και μόλις είδαμε φως, από τη γενναία, πράγματι, αύξηση των ξένων επισκεπτών, αρχίσαμε να σκεφτόμαστε ότι είναι ευκαιρία για να βγάλουμε τα σπασμένα… Να απαιτούμε για παράδειγμα ενοίκιο 80 ευρώ την ημέρα για ένα αυτοκίνητο ή να πουλάμε τον καφέ 6 ευρώ με θέα την κίνηση της Πανεπιστημίου… Λες και δεν άλλαξε τίποτε, λες και οι… κουτόφραγκοι δεν καταλαβαίνουν τι πληρώνουν ή θα το θεωρήσουν ασήμαντο αφού απολαμβάνουν τον ήλιο και τις παραλίες μας. Κατά τ? άλλα θέλουμε να αποκτήσουμε τη χαμένη μας ανταγωνιστικότητα…
Προφανώς υπάρχουν και πολλοί σωστοί επαγγελματίες που σέβονται και τη δουλειά τους και τους πελάτες τους. Ωστόσο αρκούν ακόμη και λίγοι για να αμαυρώσουν μια εικόνα που με κόπο και θυσίες προσπαθούμε να δημιουργήσουμε. Και το θέμα είναι ποιος θα απομονώσει και ποιος μπορεί να ελέγξει τους κάθε λογής ασυνείδητους που μας ξαναγυρίζουν στο παλιό αμαρτωλό παρελθόν. Το κράτος δυστυχώς ούτε μπορεί, όπως φαίνεται, ούτε φτάνει για να αντιμετωπίσει αυτά τα φαινόμενα. Το ερώτημα και το στοίχημα είναι αν η κοινωνία μπορεί να συμβάλει στο να μπουν οριστικά στο χρονοντούλαπο της Ιστορίας αυτές οι πρακτικές, αυτές οι νοοτροπίες…