Άλλη επιλογή αυτή τη στιγμή δεν έχουμε παρά να ψηφίσουμε Ναι στην Ευρώπη, στην Ευρωπαϊκή Ένωση, στην Ευρωζώνη. Αυτό είναι το ουσιαστικό ερώτημα, αυτό είναι το διακύβευμα του  (άστοχου)  δημοψηφίσματος, μέσα ή έξω από την Ευρώπη. Όχι απλά μέσα ή έξω από την ευρωζώνη, που  ούτως ή άλλως θα ήταν καταστροφή. Αλλά έξοδος και από την ίδια την Ευρωπαϊκή Ένωση γιατί με την έξοδο από την ευρωζώνη η Ελλάδα θα αναγκαζόταν να λάβει τέτοια μέτρα και να υιοθετήσει τέτοιες πολιτικές που με μαθηματική βεβαιότητα θα την έθεταν αργά ή γρήγορα εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η Ελλάδα θα επέστρεφε έτσι στη βαλκανική της απομόνωση και στην κατάσταση του συνδρόμου της ψωροκώσταινας. Οι Έλληνες δεν καλούνται επομένως να ψηφίσουν πάνω σε μια πρόταση των θεσμών. Άλλωστε τέτοια τελική πρόταση δεν υπάρχει. Και οτιδήποτε υπήρχε ως σχέδιο έχει αποσυρθεί. Αλλά κι αν κόμη υπήρχε, πιστεύει κανείς ότι οι ελάχιστες μέρες μέχρι την Κυριακή  θα ήταν αρκετές για να ενημερωθεί επαρκώς ο ελληνικός λαός προκειμένου να  λάβει υπεύθυνες αποφάσεις, όπως θα πρέπει να είναι οι δημοκρατικές αποφάσεις;  Και ακόμη πιστεύει ειλικρινά κανείς ότι τόσο περίπλοκα κείμενα είναι επιδεκτικά εκλαΐκευσης; Παρακολουθώ συστηματικά τη  διαπραγμάτευση και διαβάζω όλα τα σχετικά κείμενα και παρά ταύτα έχω δυσκολίες  να καταλάβω τις συνέπειες και προεκτάσεις χωρίς προηγούμενη σε βάθος συζήτηση και ανάλυση.

Και αυτή η συζήτηση θα έπρεπε να είχε γίνει στον ενδεδειγμένο χώρο της δημοκρατίας, στο Κοινοβούλιο. Αλλά για τους γνωστούς πολιτικούς λόγους η κυβέρνηση απέφυγε το Κοινοβούλιο και θέλησε να περάσει την ευθύνη για την απόφαση στον ελληνικό λαό και μάλιστα όχι προσπαθώντας να εξηγήσει ορθολογικά το (υποτιθέμενο) περιεχόμενο της (υποτιθέμενης) πρότασης αλλά με την προσφυγή σε μια εθνολαϊκιστική ρητορική μεγαλοστομίας και κούφιων λόγων. Επομένως το πραγματικό καθαρό και κατανοητό από τους πολίτες ερώτημα είναι: ναι ή όχι στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Και στο ερώτημα αυτό εναλλακτική απάντηση από το Ναι δεν υπάρχει.

Η Ελλάδα εντάχθηκε στην Ένωση προκειμένου να απαντήσει στο υπαρξιακό ερώτημα «πού ανήκει; στην Ανατολή ή στη Δύση;», να διασφαλίσει τη δημοκρατία, την ανοιχτή κοινωνία, την ασφάλειά της, να προωθήσει την οικονομική και κοινωνική της ευημερία. Πολλά απ’αυτά έγιναν, περισσότερα μπορούν και πρέπει να γίνουν. Άλλη ενδεχόμενη έξοδος από την Ένωση θα σημάνει το τέλος και της ανοιχτής κοινωνίας, της ασφάλειάς μας και οποιασδήποτε προοπτικής οικονομικής και κοινωνικής προόδου. Η Ελλάδα θα καταστεί «αποτυχημένο κράτος» (failed state) στην Ευρώπη. Και αυτό δεν θα πρέπει να γίνει. Επομένως Ναι στην Ευρώπη…