Μια νέα περίοδος πρέπει να αρχίσει για την Ελλάδα. Τα διακόσια χρόνια από την Εθνική Επανάσταση του 1821 είναι μια εύλογη αφορμή για σκέψεις, αναλύσεις και προτάσεις για το μέλλον.

Η Ελληνική Δημοκρατία όπως λειτουργεί σήμερα δεν εγγυάται την βιώσιμη ευημερία του ελληνικού λαού, ούτε την επιβίωση και την απαραίτητη ισχυροποίηση του ελληνισμού.

Λίγα από τα κύρια ζητήματα που απασχολούν την χώρα είναι ενδεικτικά της κατάστασης.

– Η αναθεώρηση του Συντάγματος κατέληξε σε φιάσκο και το μόνο ζήτημα που ουσιαστικά αποκλείστηκε, με συμφωνία όλων των κομμάτων, ήταν η δυνατότητα αλλαγής του Πολιτεύματος (η εκλογή Προέδρου της Δημοκρατίας) με λαϊκή ετυμηγορία. Κι όμως είναι ένα από τα κύρια θέματα, αν θέλουμε να περιοριστεί με δημοκρατικό τρόπο, ο αρχέγονος, καταστροφικός, άκρατος κομματισμός.

– Το σημαντικότατο δημογραφικό ζήτημα  δεν απασχολεί το κράτος, τα πολιτικά κόμματα και τη διοίκηση. Τα στοιχεία ωστόσο είναι άκρως ανησυχητικά και χρειάζεται επειγόντως σύγχρονη εθνική πολιτική. Ποιος θα μελετήσει, ποιος θα προτείνει, ποιος θα πείσει τη νεολαία; Και δεν είναι φυσικά θέμα μόνο επιδομάτων, όπως επιμένει η κατεστημένη παραφιλολογία.

– Η εθνική μας οικονομία είναι υποθηκευμένη με τρομερές εγγυήσεις για πολλές δεκαετίες. Τα ελλείμματα και το χρέος, δημόσιο και ιδιωτικό, φανερό και κρυφό, δεν διασφαλίζουν την βιωσιμότητα των δράσεων, την συνοχή των πολιτικών, την εθνική παραγωγή.

– Τα Μνημόνια, είτε από άγνοια, είτε από λάθος σχεδιασμό, είτε ηθελημένα, δεν ασχολήθηκαν με το κύριο πρόβλημα: τον τρόπο λειτουργίας του κράτους. Συνεπώς δεν προβλέπουν παρά μόνον τα απαραίτητα για τα τρέχοντα και τους δανειστές. Δέκα χαμένα χρόνια με τρομερές θυσίες και υποθήκευση ακόμα και των αρχαίων μνημείων.

– Η πολιτική κουλτούρα έφτασε στο έσχατο σημείο. Ο εμφύλιος πόλεμος δυστυχώς συνεχίζεται, τα κόμματα αλληλοεξοντώνονται για το θεαθήναι και την καρέκλα. Ο πολίτης μένει απόμακρος, απογοητευμένος, εθισμένος και συχνά αναγκασμένος στη διεκδίκηση, χωρίς ισορροπία δικαιωμάτων και υποχρεώσεων.

– Η παραοικονομία οργιάζει, η επιχείρηση τιμωρείται. Η μεγάλη αντίφαση είναι ακριβώς αυτή, η σύγχρονη ζωή θέτει την επιχείρηση στο κέντρο της οικονομίας και της κοινωνίας, αλλά εδώ η επιχείρηση παγιδεύεται με φόρους, πρόστιμα, ελέγχους και απειλές.

– Και η νεολαία, η μόνη του έθνους ελπίς, κατά Καποδίστρια; Μεταναστεύει για άλλη μια φορά, μη έχουσα εμπιστοσύνη στην εδώ ηγεσία, στις εξελίξεις. Είναι ωστόσο η μόνη ικανή δύναμη ανατροπής του συστήματος. Το ισχύον πολιτικό σύστημα την φοβάται, δεν την εμπιστεύεται και κυρίως της αποκρύπτει την αλήθεια, δηλαδή της στερεί την ελεύθερη παιδεία και την αίσθηση της ευθύνης.

Ζητείται επειγόντως νέος Καποδίστριας.

Η ιστορία δεν επαναλαμβάνεται, αλλά είναι συνήθως αμείλικτη. Εσωτερικά και εξωτερικά θέματα συνθέτουν σήμερα ένα απρόβλεπτο, επικίνδυνο τοπίο, σε μια χώρα χωρίς ηγεσία, χωρίς σχέδιο ανασυγκρότησης, χωρίς πρωτογενή παραγωγή, με εγκαταλειμμένη την ενδοχώρα, χωρίς θεσμούς που να εμπνέουν αξιοπρέπεια και εμπιστοσύνη. Πώς να μην σκεφτεί κανείς την προσφορά, την ανιδιοτέλεια, την φιλοπατρία, την εργατικότητα του πρώτου Κυβερνήτη, του Ιωάννου Καποδίστρια;

Σε λίγο θα γιορτάσουμε τα διακόσια χρόνια από την μεγάλη εθνική Επανάσταση. Με ποιο σχέδιο; Με ποιο στόχο; Δείτε τι έγραφε ο ίδιος ο Καποδίστριας στην αυτοβιογραφία του:

«…Ως Ελλην οφείλω μόνον εκείνη την ελευθερίαν να επιθυμώ, ήν οι έλληνες ήθελον αποκτήσει δια των ιδίων των δυνάμεων και δια της προηγουμένης προόδου των εις τον αληθή πολιτισμόν…»

Ζητείται νέος Καποδίστριας, δηλαδή ηγέτης με πνεύμα αυτοθυσίας. Όχι προφανώς ένας ακόμα κομματικός πρωθυπουργός, αλλά ηγέτης με γνώση της κατάστασης και με αίσθηση της αποστολής του.

Ας σταθούμε στις κύριες αρετές που είχε ο πρώτος Κυβερνήτης της χώρας, χωρίς να επεκταθούμε σε θέματα βιογραφίας. Εννοείται ότι ουδείς αλάνθαστος και αναμάρτητος στον κόσμο τούτο. Με ενδιαφέρουν όμως οι αρετές που είναι απαραίτητες στην πολιτική και που αν συσχετισθούν με τη σημερινή ένδεια δημοσίου λόγου, δείχνουν ευθέως το κυρίαρχο παλλαϊκό αίτημα: μια ηγεσία ικανή να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις των καιρών.

Η κοινωνική κατάσταση της χώρας απαιτεί εθνική προσπάθεια και ηγεσία, πέραν των συνηθισμένων πρακτικών και μεγεθών. Πρώτα η προσπάθεια. Δεν αναφέρομαι μόνο στο απαραίτητο, αυτονόητο επιχειρησιακό σκέλος, (πρόγραμμα, στόχοι, μέσα, φάσεις υλοποίησης, αξιολόγηση), υπάρχουν ικανοί έλληνες τεχνοκράτες γι αυτό, αλλά και στο συμβολικό, στην άδολη προβολή της αρχής της προσπάθειας, της αριστείας και του μόχθου. Για αρχές πρόκειται, η δράση ακολουθεί σε όλους τους τομείς. Ο μύθος του Προμηθέα ήταν αρκετά χρήσιμος για τον δυτικό κόσμο και τα επιτεύγματα είναι γνωστά.

Στη συνέχεια, η ηγεσία. Εχει βεβαίως πάντοτε σημασία το πρόσωπο, αλλά κυρίως αυτό που προέχει είναι το αν το πρόσωπο αυτό θα είναι ικανό να εκφράσει την κοινωνία, την εποχή και τις ελπίδες για ένα καλύτερο μέλλον. Προφανώς και η επίμονη ατομική προσπάθεια του ηγέτη είναι απαραίτητη προϋπόθεση επιτυχίας, αλλά εδώ το ζητούμενο είναι το ήθος, η πίστη σε αρχές και η ικανότητα του ηγείσθαι. Είναι αυτονόητο ότι σε μια σύγχρονη, πολύπλοκη κοινωνία χρειάζεται ικανή ομάδα διοίκησης, δεν αρκεί η μονοπρόσωπη αρχή, αλλά χρειάζεται και διαρκής, επίσημος έλεγχος των ασκούντων την εξουσία. Εξάλλου η Εκκλησία του Δήμου αποφάσιζε, η Βουλή εκτελούσε. «Εδοξε τη Βουλή και τω δήμω…», στην αρχή του κάθε νόμου. Στην άμεση δημοκρατία ο πολίτης δεν είχε εκχωρήσει την εξουσία στον αντιπρόσωπο, η Εκκλησία αποφάσιζε και απαιτούσε από τους άρχοντες «λόγον διδόναι». Ο Κορνήλιος Καστοριάδης ανέλυσε με το απαράμιλλο ταλέντο του τα επιτεύγματα, αλλά και τα διαχρονικά μηνύματα της αρχαίας αθηναϊκής δημοκρατίας.

Σήμερα το θέμα τίθεται διαφορετικά, αλλά η ουσία είναι η ίδια. Η ποιότητα της επιζητούμενης ηγεσίας θα σφραγίσει την νέα εποχή, αν προβάλλει αρχές και εμπνεύσει τους πολίτες, αν θα δείξει υπευθυνότητα, ικανότητα σχεδιασμού, πειθώ.

Η αισθητική της νέας πολιτικής προϋποθέτει λοιπόν ηγεσία και προσπάθεια πέραν των καθιερωμένων. Για να καλύψουμε αφενός τον χαμένο χρόνο, αλλά κυρίως για να φύγουμε από το βαθύ τέλμα που ζούμε. Με την έννοια αυτή όλα χρειάζονται επανεξέταση, θεσμοί, αντίβαρα και στρατηγική. «Το Εθνος πρέπει να μάθει να θεωρεί εθνικό ό,τι είναι αληθινό»(Δ. Σολωμός), γι αυτό θα πρέπει ηγεσία και πολίτες να δεχθούμε την αλήθεια και να πάμε στην επόμενη φάση. Να ετοιμάσουμε το μέλλον, με σχέδιο και αυτοπεποίθηση.

Εννοώ λοιπόν ότι ο νέος ηγέτης θα λειτουργεί στη βάση αρχών. Εκεί θα κριθεί πρωτίστως. Τα άλλα είναι τεχνικά. Ζητείται λοιπόν νέος Καποδίστριας, όχι ως σωτήρας, ήρωας, δημεγέρτης ή αιθεροβάμων, αλλά ως εκφραστής της νέας εποχής, πρόσωπο με αίσθηση αυτοθυσίας και επίγνωση της ευθύνης. Με συνέπεια λόγων και πράξεων, συνέπεια στηριζόμενη σε αρχές και ορθολογική δράση, όπου δεν χωρεί το άγος και το άγχος των αλόγιστων προεκλογικών υποσχέσεων. Με αγάπη για την Ελλάδα και τον Ελληνισμό, ανοιχτός στην εποχή και φορέας πολιτισμού.

Πολιτισμός, αυτό είναι το διαχρονικό μας πλεονέκτημα. Γνωρίσαμε δόξες, νίκες, ήττες, πολέμους, εμφυλίους σπαραγμούς, πτωχεύσεις, αναγεννήσεις και δράματα. Στον πολιτισμό πρωτεύσαμε. Και η άσκηση της πολιτικής, του βασικού αυτού δημοσίου αγαθού, πολιτισμός είναι. Στη βάση αυτή μάλιστα η πολιτική οφείλει να είναι «έτυμος», δηλαδή να είναι αληθινή, να λέει την αλήθεια, κατά την ομηρική ρήση.

Διακόσια χρόνια μετά την Εθνική Επανάσταση του 1821, αξίζει να ξεκινήσουμε μια νέα δημιουργική περίοδο. Να θεμελιώσουμε μια σύγχρονη ελληνική Πολιτεία, την 4η Ελληνική Δημοκρατία. Το οφείλουμε στα παιδιά μας και στις επόμενες γενιές.