Ερχόμαστε απ’ την Αραπιά, την Αίγυπτο την Παλαιστίνη

τη Συρία

το κρατίδιο της Κομμαγηνής που’ σβησε σαν το μικρό λυχνάρι

πολλές φορές γυρίζει στο μυαλό μας,

και πολιτείες μεγάλες που έζησαν χιλιάδες χρόνια

κι έπειτα απόμειναν τόπος βοσκής για τις γκαμούζες

χωράφια για ζαχαροκάλαμα και καλαμπόκια.

Ερχόμαστε απ’ την άμμο της έρημος απ’ τις θάλασσες του Πρωτέα…

Γιώργος Σεφέρης, Τελευταίος σταθμός

Αυτό το μεγάλο ανθρώπινο ποτάμι του λαού της Συρίας που κυλάει με κάθε μέσο, περνώντας μέσα από κάμπους και βουνά, διασχίζοντας τα κύματα, ξεπερνάει κάθε προηγούμενο. Εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι, άντρες και γυναίκες, περπατούν μαζί με τα παιδιά ώσπου τα ματωμένα ποδαράκια τους να λυγίσουν και τότε τα παίρνουν στην αγκαλιά τους. Τα πόδια των πατέρων και των μανάδων τους αντέχουν, δε λυγίζουν παρά τις δυσκολίες γιατί μέσα τους υπάρχει αναμμένη μια φλόγα ιερή, η φλόγα της ζωής, η πίστη σε μια καλύτερη μοίρα.

Η μεγάλη πορεία είναι συγκλονιστική, μεγαλειώδης. Είναι ένα έπος, μια από τις συγκλονιστικότερες προσφυγιές της ιστορίας που τη ζούμε και την καταναλώνουμε μέσα από τις αδηφάγες κάμερες της TV. Οι ρατσιστικές προκαταλήψεις μας, τα σύνδρομα της εθνικής καθαρότητας και οι ανάπηρες πολιτικές, δικές μας και ευρωπαϊκές, καταρρέουν μπροστά στην επιθυμία ενός ολόκληρου λαού να ζήσει. Υψώνουν μπροστά τους εμπόδια, φράχτες αλλά η μεγάλη πορεία δεν σταματά, η δίψα για τη ζωή νικάει τα πάντα.

Έχουμε ζήσει σαν λαός μεγάλες προσφυγιές όπως αυτή του ξεριζώματος από την Μικρασία μετά την καταστροφή του 22. Ανάμεσα στα μικρά παιδιά με τα ματωμένα πόδια είναι και οι γονείς μου και οι γονείς ή οι παππούδες πολλών από μας.

Είμαι παιδί προσφύγων, αυτό δεν ξεχνιέται ποτέ. Ο πατέρας μου έγινε πρόσφυγας το 1918 σε ηλικία τριών ετών όταν οι Έλληνες του Πόντου έφυγαν από τον Πόντο για να γλυτώσουν τη σφαγή από τους Τούρκους.  Ύστερα από περιπλάνηση σε Γεωργία και Ρωσία  έφτασαν στην Ελλάδα. Η μητέρα μου, έγινε πρόσφυγας δύο ετών μαζί με τους Έλληνες της Ανατολικής Θράκης και έκαναν τη διαδρομή από την Κεσάνη στη Δράμα με τα πόδια.  Ήταν μια εποχή γενοκτονιών και χάθηκαν πολλές εκατοντάδες χιλιάδες ψυχές. Χιλιάδες  Έλληνες και Αρμένιοι πρόσφυγες βρήκαν τότε καταφύγιο στη Συρία.

Ο λαός μας, εκτός των γνωστών εξαιρέσεων, παρά τις αντιφάσεις και τα προβλήματά του, βοηθάει με πολλούς τρόπους το μεγάλο ανθρώπινο ποτάμι. Αναπτύχθηκε ένα βαθύ αίσθημα ανθρωπιάς, χριστιανικής αλληλεγγύης ή αρχαιοελληνικής φιλοξενίας, δεν θα μαλώσουμε για το τι από τα δύο. Είναι τιμή μου που μετέφερα μερικά παιδιά και γυναίκες για μερικά χιλιόμετρα, είναι περηφάνια που τους έδωσα νερό.

Πέφτουν και ξανασηκώνονται, πνίγονται στα κύματα και δεν υπάρχει κανείς να τους κλάψει, η θάλασσα μαζί με τη ζωή τους κλέβει και τις ταυτότητες, θάβονται χωρίς να ξέρει κανείς ποιοι είναι, χωρίς να κλάψει κάποιος πάνω από τον τάφο τους. Όμως η μεγάλη πορεία συνεχίζει το δρόμο της, το πάθος για τη ζωή νικάει τον πόνο και τον θάνατο.

Θα βρεθεί άραγε γι αυτή τη επική πορεία, ένας Ελύτης να υμνήσει τη δύναμη και τα πάθη της, ένας Ρίτσος να κλάψει μαζί τους, ένας Καζαντζίδης να τραγουδήσει τον πόνο τους;

Όλα αυτά γιατί οι αλαζόνες της εξουσίας, τα ανθρωπόμορφα τέρατα Μπους και Μπλερ, ξεκίνησαν έναν πόλεμο για να ρίξουν τον Σαντάμ και έσπειραν τον όλεθρο και την καταστροφή. Και πρόσφατα οι ηγέτες της «φωτισμένης» Δύσης αποφάσισαν να μεταφέρουν τα φώτα τους και να εμφυτεύσουν τη δημοκρατία σε κάποιες αραβικές χώρες. Όχι όμως στην απολύτως βάρβαρη και ολοκληρωτικά διεφθαρμένη Σαουδική Αραβία των ζάπλουτων βασιλέων και πριγκίπων, όπου η δημοκρατία δεν υφίσταται ούτε σαν έννοια ούτε σαν λέξη, όπου η γυναίκα όχι απλώς δεν έχει δικαιώματα αλλά δεν μπορεί να δείξει ούτε το πρόσωπό της, ούτε στα εμιράτα του προκλητικού πλούτου με τους επιδεικτικούς ουρανοξύστες-πύργους της Βαβέλ. Αλλά στη Συρία, επειδή το καθεστώς δεν είναι δημοκρατικό! Τι υποκρισία! Δεν θα υπερασπιστώ φυσικά το καθεστώς των δικτατόρων τύπου Άσαντ, αλλά σε αυτό το καθεστώς υπήρχε τουλάχιστον προστασία όλων των μειονοτήτων, μουσουλμανικών και χριστιανικών. Στη Σαουδική Αραβία επικρατεί η σαρία και οι αποκεφαλισμοί. Αλλά η Σ. Αραβία έχει πετρέλαιο και οι βασιλιάδες της είναι υποταγμένοι απολύτως στις ΗΠΑ που τους στηρίζουν με όλα τα μέσα.

Όχι, δεν υπάρχει λογική ερμηνεία σε όλα αυτά, είναι μια ακόμη επιβεβαίωση της αδικίας, της αλαζονείας και της τρέλας για εξουσία και άμετρο πλούτο που επικρατεί στον κόσμο, την εποχή της παγκοσμιοποίησης και του καπιταλισμού των funds και των golden boys.

Και η Ευρώπη μας, γεμάτη αντιφάσεις, στέκεται αμήχανη μπροστά στην τραγωδία, κάνοντας ένα βήμα μπροστά και δύο βήματα πίσω.  Οι δυνατότερες χώρες όπως η Γερμανία, η Αυστρία και η Σουηδία, είναι ανοιχτές αλλά κάποιες χώρες όπως η Ουγγαρία και η Πολωνία, δείχνουν όλα τα φυλετικά και φοβικά αντανακλαστικά τους. Γίνονται συσκέψεις, έκτακτες σύνοδοι κορυφής για να δώσουν λύση αλλά οι αντιφάσεις δεν ξεπερνιούνται.

Πρέπει να συνεργαστούμε όλοι για την αντιμετώπιση του προβλήματος. Είναι αναγκαία η χρηματοδότηση της Ελλάδας και της Ιταλίας που υποδέχονται τα κύματα των προσφύγων αλλά και των χωρών που συνορεύουν με την Συρία και έχουν επωμιστεί το μεγαλύτερο βάρος της προσφυγικής κρίσης, Ιορδανία, Λίβανο και φυσικά την Τουρκία. Είναι απολύτως αναγκαία η χρηματοδότηση του Παγκόσμιου Προγράμματος Σίτισης που χρειάζεται γύρω στα 300 εκατομμύρια για να διασφαλίζεται η πλήρης σίτιση των προσφύγων.

Εμείς οι Έλληνες χρωστάμε ανθρωπιά στη Συρία. Οι Σύριοι είναι Έλληνες. Μέσα στους αιώνες ζήσαμε δίπλα-δίπλα. Σκεφτείτε πόσες φορές και με πόση οικειότητα μιλούν ο Καβάφης και ο Σεφέρης για τη Συρία.

Δεν πρέπει να φοβόμαστε τους πρόσφυγες, μέσα από την προσπάθεια να γλυτώσουν από τη βαρβαρότητα, οι άνθρωποι αυτοί που βρέθηκαν αντιμέτωποι με το θάνατο, έμαθαν να εκτιμούν τη ζωή και να έχουν αξίες. Είναι άνθρωποι που μπορείς να τους εμπιστευτείς γιατί ξέρουν τι σημαίνει η ελευθερία και η ασφάλεια που του προσφέρεις.

Να δεχτούμε λοιπόν 50.000 πρόσφυγες από τη Συρία αλλά όχι σε στρατόπεδα, ούτε χύμα στις πλατείες και τους δρόμους. Να τους εγκαταστήσουμε σε περιοχές που εγκαταλείφτηκαν από τους Έλληνες και ερήμωσαν. Να αξιοποιήσουμε την ευρωπαϊκή οικονομική βοήθεια για να τους βοηθήσουμε να αναπτύξουν ξανά αυτές τις περιοχές που παλιότερα ήταν παραγωγικές.  Να δημιουργήσουμε χωριά Σύριων που θα είναι Έλληνες. Έτσι θα ξοφλήσουμε ένα μεγάλο χρέος μας απέναντι στην ιστορία, τις αξίες του ανθρωπισμού και απέναντι στη μεγάλη πορεία των προσφύγων που αναζητά τη ζωή αλλά θα βοηθήσουμε και τη χώρα μας.

Όσο για την Ευρώπη με τα φοβικά αντανακλαστικά της και τους εθνικισμούς των χωρών  της, πρέπει να διαβάσει προσεκτικά τα παρακάτω λόγια ενός μεγάλου τέκνου της, του Ουμπέρτο Έκο.

«Τα φαινόμενα που ακόμη αγωνίζεται να αντιμετωπίσει η Ευρώπη ως περιπτώσεις μετανάστευσης είναι αντίθετα περιπτώσεις αποδημίας. Ο Τρίτος Κόσμος χτυπάει την πόρτα της Ευρώπης και μπαίνει μέσα, ακόμη και αν η Ευρώπη δεν συμφωνεί. Το πρόβλημα δεν έγκειται πια στο να αποφασιστεί (όπως οι πολιτικοί υποκρίνονται ότι πιστεύουν) αν θα γίνουν δεκτές στο Παρίσι φοιτήτριες με τσαντόρ ή πόσα τζαμιά πρέπει να ανεγερθούν στη Ρώμη. Το πρόβλημα είναι ότι στην επόμενη χιλιετία (και μια και δεν είμαι προφήτης δεν μπορώ να προσδιορίσω την ακριβή ημερομηνία) η Ευρώπη θα είναι μια πολυφυλετική ήπειρος, ή αν προτιμάτε, μια «πολύχρωμη» ήπειρος. Αν έτσι σας αρέσει, έτσι θα γίνει. Αν δεν σας αρέσει, και πάλι έτσι θα γίνει.»

Από το βιβλίο «Πέντε ηθικά κείμενα», εκδ. «Ελληνικά Γράμματα», μτφ. Άννα Παπασταύρου.1997