«Οταν η λύση γίνεται πρόβλημα»

Πάουλ Βάτσλαβικ

Την εποχή της μεγάλης κρίσης, τότε που πλησιάζαμε με μεγάλη ταχύτητα στα βράχια, η Ενωση δεν είχε ακόμη θεσμούς διάσωσης. Τότε, λοιπόν, υπήρχε ένας άνθρωπος, ο Γιώργος Γληνός, που ισχυριζόταν ότι θα υπάρξει διάσωση. Και αυτό γιατί η Ευρώπη, που την είχε ζήσει στο πετσί του και σε βάθος, θα βρει τρόπο – έλεγε. Θυμάμαι τις ατέλειωτες συνεντεύξεις του, που έδινε σε ελληνικά και ξένα ΜΜΕ για να καθησυχάσει κοινό και αγχωμένους κυβερνώντες, ότι όλα θα πάνε καλά. Και ότι δεν πρέπει να ανησυχούν για τις καταθέσεις τους, για Grexit ή για διάλυση του ευρώ .

Επειδή πολλοί ρωτούν με αγωνία τι θα γίνει και με την παρούσα κρίση, πιστεύω ότι αν ζούσε ο Γληνός πάλι τα ίδια θα έλεγε. Tο είπε με ποιητικό τρόπο και ο νέος – δεξιός -πρωθυπουργός του Βελγίου στη συνάντησή του με τον κ. Τσίπρα: «Αυτή είναι η μαγεία της Ευρώπης. Πάντοτε βρίσκουμε τρόπους να γεφυρώνουμε τις διαφωνίες μας». Συνεπώς, ψυχραιμία.

Επί τη ευκαιρία, θα ήθελα να ερμηνεύσουμε το αίσθημα ανακούφισης που διαχύθηκε στην κοινή γνώμη και αποτυπώθηκε σε μετεκλογικές δημοσκοπήσεις. Οχι με πολιτικούς ούτε με οικονομικούς όρους – αλλά με όρους ψυχολογίας της συμπεριφοράς. Η μεταβολή των αισθημάτων, από απαισιοδοξία ή οργή σε ευφορία, εξηγείται από το παρακάτω ψυχολογικό τεστ:

Εχουμε να λύσουμε το εξής πρόβλημα. Σε ένα σχήμα εννέα σημείων τα οποία διατάσσονται σε τρεις τριάδες η μία κάτω από την άλλη, καλούμαστε να ενώσουμε με τέσσερις συνεχόμενες ευθείες και τα εννέα σημεία. Το πρόβλημα είναι άλυτο. Εκτός και αν βγούμε από το πλαίσιο που διαμορφώνει το σχήμα. Ενα πλαίσιο που κανείς δεν μας λέει ότι πρέπει να το διατηρήσουμε. Αυτό ακριβώς συνέβη και με τη νέα κυβέρνηση. Αυτά τα πέντε χρόνια, σταδιακά, όλοι μας, ακόμη και κυβερνώντας, ήμασταν στο «πλαίσιο» που διαμόρφωσε το Μνημόνιο – έχοντες και μη έχοντες, δεξιοί και αριστεροί, όλοι όλο και πιο δύσθυμοι. Ξάφνου έσπασε το πλαίσιο απελευθερώνοντας την ανακούφιση από τα αρνητικά συναισθήματα. Ο συμβολισμός απεδείχθη ισχυρότερος του ορθολογισμού.

Είναι όμως ικανό το νέο πλαίσιο να δώσει λύση στο ελληνικό πρόβλημα; Ο διάσημος ψυχολόγος της συμπεριφοράς Πάουλ Βάτσλαβικ το διατυπώνει στον τίτλο του βιβλίου του. Σύντομα θα το ανακαλύψουμε.