Στα περισσότερα άρθρα και αναλύσεις σχετικά με τις επιπτώσεις της κρίσης του κοροναϊού δεν γίνεται καμμία αναφορά στην ελληνική γεωργία. Πράγματι το μικρό ποσοστό συμμετοχής του πρωτογενούς τομέα στη σύνθεση του ΑΕΠ (περίπου στο 4%) δεν πείθει τους οικονομολόγους και γι αυτό προσπερνούν. Ομως το ποσοστό απασχόλησης του τομέα είναι υψηλό και η διασύνδεσή του με την μεταποίηση και τις εξαγωγές σημαντική. Αν σε αυτά προστεθούν η ιδιοκατανάλωση και οι ευρωπαϊκές ενισχύσεις, βλέπουμε ότι ο τομέας αντέχει. Είναι λοιπόν ενδιαφέρον το ότι ο καθηγητής κ. Αιμίλιος Αυγουλέας τονίζει την ανάγκη ριζικής αλλαγής πλεύσης και ειδικά τόνωσης της αγροτοβιομηχανίας. (http://www.koinoniapoliton.gr/arthra/112-diaforoi-syggrafeis/1337-avgouleas18052020.html)
Στον χώρο αυτό δραστηριοποιούνται κυρίως οικογενειακές εκμεταλλεύσεις, με μικρό εισόδημα και συχνά χωρίς διαδοχή. Τα προβλήματα είναι πολλά και διαχρονικά. Στα κυριότερα, όπως είναι ο μικρός κλήρος, η γήρανση του αγροτικού πληθυσμού, η μεγάλη εξάρτηση από αλλοδαπούς εργάτες, η αβάσταχτη γραφειοκρατία, οι ατελείωτες συναρμοδιότητες, κοκ, πρέπει τώρα να συνυπολογισθούν οι πρακτικές επιπτώσεις της πανδημίας: έλλειψη ρευστότητας, δυσκολίες προώθησης των προϊόντων, διάλυση των συνεργειών που είχαν δημιουργηθεί με άλλους τομείς (τουρισμός, εστίαση, μεταποίηση).
Μπορεί η ελληνική γεωργία να επωφεληθεί από τις αναπόφευκτες αλλαγές; Η μείωση της γραφειοκρατίας, η συγχώνευση των εκατοντάδων οργανισμών και υπηρεσιών, η αποκέντρωση αρμοδιοτήτων στην περιφέρεια είναι απαραίτητα βήματα. Αλλά, επειδή το κύριο θέμα είναι ο άνθρωπος, χρειάζεται σαφής πολιτική προσέλκυσης νέων ανθρώπων στον τομέα, πέρα από τα γνωστά γραφειοκρατικά σχήματα του παρελθόντος. Τα επιχειρηματικά σχήματα είναι χρήσιμα, αλλά η οικογενειακή εκμετάλλευση παραμένει η ραχοκοκαλιά της ελληνικής γεωργίας. Χωρίς νέους όμως στο επάγγελμα, στο λειτούργημα να λέμε καλύτερα, αν ξαναδιαβάσουμε τους αρχαίους έλληνες και λατίνους, υπάρχει μέλλον;
Η επιστημονική στήριξη και εφαρμογή των νέων τεχνολογιών είναι σήμερα απαραίτητη, αλλά στον αγροτικό χώρο η φυσική παρουσία του παραγωγού και η καθημερινή φροντίδα για τα κτήματα και τα ζώα, είναι το κλειδί της επιτυχίας. Η μονοκαλλιέργεια του τουρισμού τέλειωσε, μια ολόκληρη εποχή έφυγε. Αργά ή γρήγορα πρέπει να το καταλάβουμε και να το δεχτούμε. Πρέπει να ετοιμάσουμε το μέλλον που έρχεται, με τις δυσκολίες του, με τις εκπλήξεις του.
Μπορεί να γίνει τώρα η στροφή στην παραγωγή, η επιστροφή στην ύπαιθρο, η ανασυγκρότηση της χώρας με σύστημα, με στόχους, με εργασία;
Αυτός όμως που θα προβάλει αυτό το σχέδιο θα κερδίσει μόνο αν το πιστεύει ειλικρινά. Ο τόπος έχει δυνάμεις, έχει προϊόντα, έχει εκπληκτική βιοποικιλότητα, έχει πολλές δυνατότητες. Η παραγωγική ανασυγκρότηση θα πρέπει να αρχίσει από τον πρωτογενή τομέα. Οι παλιές πρακτικές δεν περνούν πλέον, το μέλλον θέλει εργασία και ειλικρίνεια. Η κοινωνική απαξίωση της γεωργίας πρέπει να τελειώσει και να βρεθεί τρόπος ώστε η νέα γενιά να στραφεί στην παραγωγή.