Tο 2016 ξεκίνησε με διάχυτη ανησυχία ότι το διεθνές περιβάλλον θυμίζει έντονα την κρίση του 2007. Η εβδομάδα που τελειώνει ενέτεινε αυτές τις ανησυχίες, με διεθνείς τράπεζες να εκτοξεύονται στην πρώτη θέση της κλίμακας του φόβου (προσπερνώντας και αυτήν την καταβύθιση των τιμών πετρελαίου και άλλων πρώτων υλών…), τον χρυσό να κάνει ράλι άνω του 20% από τα χαμηλά της 17ης Δεκεμβρίου και, τέλος, επιπλέον έναν κίνδυνο να συνδυάζεται με τους προηγούμενους: Τη σαφή διαφοροποίηση και διεύρυνση των spreads των ομολόγων της ευρωπαϊκής περιφέρειας.
Η εβδομάδα άνοιξε με το γνωστό κραχ στις τιμές των μετοχών των ευρωπαϊκών τραπεζών, με οδηγό δύο γερμανικές τράπεζες, την Deutsche Bank και την Commerzbank. Μεταδόθηκε αμέσως στις αγορές της Ασίας και επηρέασε αρνητικά όλες τις άλλες. Φήμες ότι η Deutsche Bank θα επαναγοράσει 50 δισ. ευρώ εγγυημένα ομόλογά της (επειδή είναι φθηνότερα από τη λογιστική αξία τους και θα της έδιναν την ευκαιρία να γράψει κέρδη…) σήκωσαν τη μετοχή της την Τετάρτη, αλλά ξανάπεσε στα επίπεδα της Δευτέρας την επομένη –πορεία ανάλογη με τη μετοχή της Commerzbank. Αυτές, όμως, δεν είναι δύο μεμονωμένα φαινόμενα.
Οι ιταλικές τράπεζες είναι σε χειρότερη κατάσταση, ενώ οι αγορές ανησυχούν για την πορεία μεγαθηρίων όπως είναι η Mediobanca, η SocGen, η Genarali, η Exor και άλλες.
Διεθνή μέσα ενημέρωσης άρχισαν να γράφουν για την επιστροφή της χρηματοπιστωτικής κρίσης. Στις συζητήσεις που διεξάγονται σε όλον τον κόσμο διατυπώθηκε η ανησυχία μήπως βρισκόμαστε κοντά σε επανάληψη φαινομένων κατάρρευσης τύπου Lehman. Η Deutsche Bank είναι απλώς το πιο «καυτό» θέμα συζήτησης, όχι αναιτιολόγητα: Από το 2010, έχει αντλήσει σχεδόν 20 δισ. ευρώ φρέσκα κεφάλαια.
Εθεωρείτο απολύτως «θωρακισμένη» (όπως αρέσκονται να αυτοχαρακτηρίζονται όλες οι τράπεζες του κόσμου). Αλλά, από το 2010 μέχρι τις αρχές του 2016, η μετοχή της έχει χάσει το 60% της αξίας της, τον περασμένο Οκτώβριο ανακοίνωσε ότι θα απολύσει 35.000 υπαλλήλους της από το διεθνές δίκτυό της και, πρόσφατα, ανακοίνωσε ζημίες άνω των 6 δισ. ευρώ το 2015.
Ο κίνδυνος των τραπεζών εξελίσσεται σε πεδίο ναρκοθετημένο από το συνολικό, δημόσιο και ιδιωτικό, παγκόσμιο χρέος (σήμερα είναι σημαντικά υψηλότερο από εκείνο το 2007) και, δεύτερον, από τις μεγάλες, μη διατηρήσιμες διαρθρωτικές ανισορροπίες μεταξύ πλεονασματικών και ελλειμματικών χωρών. Και όλα αυτά αφήνουν έντονα αποτυπώματα στην Ευρωζώνη: Η διεύρυνση των spreads των ομολόγων της περιφέρειας (που δοκιμάζουν Ισπανία, Ιταλία, Πορτογαλία, με εύθραυστα δημοσιονομικά και αποπληθωρισμό…), οι οικονομικές ανισορροπίες μεταξύ ευρωπαϊκού βορρά και νότου, ο πολιτικός διχασμός μεταξύ ευρωσκεπτικιστών και ευρωπαϊστών, η ένταση μεταξύ δημοκρατικής Δύσης και αυταρχικής Ανατολής (Ουγγαρία, Πολωνία) συνιστούν ένα εκρηκτικό μείγμα απειλών της ευρωπαϊκής συνοχής. Η αναζήτηση εξιλαστήριου θύματος, επί του οποίου θα επιβληθεί σκληρή «τιμωρία» προς παραδειγματισμό όλων των άλλων, είναι ένας κίνδυνος που επανέρχεται. Θα ήταν μεγάλο λάθος να τον υποτιμήσουμε…