Λέξη φάντασμα, θα έλεγε κάποιος ψυχαναλυτής. Την ανέφερα ήδη τρεις φορές μέσα σε δύο φράσεις και είμαι κιόλας έτοιμος για την τέταρτη. Η δυσπιστία και η καχυποψία που διακατέχει την καθημερινότητά μας μόνο μ’ αυτήν που κυκλοφορούσε στα χρόνια της χούντας μπορεί να συγκριθεί. Τότε δεν τολμούσες να «ανοιχτείς» γιατί φοβόσουν τον χαφιέ που μπορεί να κρυβόταν κάτω από τον αδιάφορο περαστικό. Τώρα ο χαφιές, ο εχθρός, μπορεί να είναι το διπλανό μαγαζί που περιμένεις να κλείσει ελπίζοντας πως εσύ θα αντέξεις, ο συνάδελφος που τον περιμένεις να στραβοπατήσει για να επιβιώσεις. Οι διακηρύξεις περί κοινωνικής αλληλεγγύης ακούγονται το ίδιο ψεύτικες με τις υποσχέσεις για ανάπτυξη.

Αν κάτι χαρακτηρίζει τον χειμώνα του 2012, είναι η κοινωνική παγωνιά. Την παγωνιά τη νιώθεις στους κεντρικούς δρόμους της πρωτεύουσας που αδειάζουν μόλις σκοτεινιάσει. Οι άστεγοι, οι ουρές για τα συσσίτια, η διάχυτη αύρα της εξαθλίωσης είναι τα ερείπια του οικοδομήματος που κάποτε στέγαζε την κοινή μας ζωή. Η Αθήνα νεκρώνει.

Πολλοί θα πουν πως η κοινωνική παγωνιά είναι αποτέλεσμα της κρίσης, πως οφείλεται στο αίσθημα πως μερικοί από μας έχουν φροντίσει να οχυρωθούν ενώ άλλοι παραμένουν ανοχύρωτοι. Τα δισεκατομμύρια που βρίσκονται σε ξένες τράπεζες με ελληνική υπογραφή είναι μια απόδειξη πως η μοίρα μας δεν είναι κοινή. Πώς να εμπιστευθείς τον διπλανό σου όταν υποψιάζεσαι πως μόλις σε δει να πέφτεις θα έρθει να σε αγοράσει κοψοχρονιά; Η επανεμφάνιση των τοκογλύφων, οι πόρτες με τα φιμέ τζάμια που πίσω τους κάποιοι σε περιμένουν για να πουλήσεις ό,τι χρυσό κρατάς στα χέρια σου, ε, ναι, όλα αυτά είναι αποτελέσματα της κρίσης. Είναι τα συμπτώματα της ασθένειας, ο πυρετός του σώματος με το κατεστραμμένο ανοσοποιητικό.

Το συμβόλαιο της αναξιοπιστίας όμως δεν είναι χθεσινό. Ο «αυθαίρετος» παντός καιρού δεν είναι παιδί της κρίσης, της οικονομικής δυσπραγίας, της ανέχειας, της εξαθλίωσης. Είναι ο πολίτης ενός κράτους που ήξερε να ψηφίζει νόμους και να φτιάχνει θεσμούς σε ένα κοινωνικό έδαφος που έμενε χέρσο. Αυτή δεν είναι η ιστορία της Μεταπολίτευσης; Τι Συντάγματα, τι Κοινοβούλια, τι Tοπικές Aυτοδιοικήσεις, πρώτους, δεύτερους και τρίτους βαθμούς αναξιοπιστίας. Φτιάξαμε και πανεπιστήμια αλλά ξεχάσαμε ότι για να λειτουργήσουν χρειάζεται πρώτα απ’ όλα να τα σέβονται οι λειτουργοί τους, διδάσκοντες και διδασκόμενοι.

Η Ελλάδα της Mεταπολίτευσης υπήρξε μια χώρα η οποία κατάφερε να υποκαταστήσει την οποιαδήποτε αξιολόγηση του εαυτού της καταναλώνοντας ιδεολογικά αντικαταθλιπτικά. Χωρίς δυνατότητα αξιολόγησης η κοινωνική συνοχή μοιάζει απλώς με έξυπνη ατάκα. Πώς θα την αποκαταστήσουμε; Ιδού δόξης πεδίον λαμπρόν για τον λεγόμενο πνευματικό μας κόσμο.