Σε αυτές τις εκλογές ο προοδευτικός χώρος, ο χώρος της Κεντροαριστεράς, δίνει κυριολεκτικά μάχη επιβίωσης. Ο κίνδυνος όμως δεν είναι μόνο να βγει διασπασμένος και με χαμηλά ποσοστά. Είναι εξίσου να χάσει τον λόγο της ύπαρξής του, να αφυδατωθεί ιδεολογικά και πολιτικά. Κι ο μόνος τρόπος να αποφύγει αυτήν τη μοίρα είναι να αναμετρηθεί με τις αδυναμίες του, να κάνει ουσιαστική αυτοκριτική, ώστε να μπορέσει να επικοινωνήσει ξανά με την πολιτική και την κοινωνική του βάση.
Δεν είναι εύκολο. Ιδίως από στελέχη που θεωρούν ότι έχουν αδικηθεί ιστορικά. Εχουν σηκώσει το βάρος της διάσωσης της χώρας μόνοι τους, όταν ΝΔ και ΣΥΡΙΖΑ συναγωνίζονταν σε ανευθυνότητα, έχουν αυτομαστιγωθεί όπως κανείς άλλος πολιτικός χώρος και σήμερα πληρώνουν το μεγαλύτερο τίμημα, όταν άλλες δυνάμεις προσχωρούν στις θέσεις τους.
Ετσι είναι. Η επικοινωνιακή πολιτική του ΠΑΣΟΚ στην πενταετία, όταν δεν ήταν ασυνάρτητη και αντιφατική, ήταν απολύτως ανεπαρκής για το τεράστιο έργο που είχε: Να εξηγήσει το αναπόφευκτο της λιτότητας σε μια κοινωνία μαθημένη να αποκαλεί «ψίχουλα» τις αυξήσεις και τις δαπάνες της τρελής οκταετίας που καταπόντισαν την ελληνική οικονομία. Στην πραγματικότητα έπρεπε να αντιπαρατεθεί με τον ίδιο του τον εαυτό. Με τα στερεότυπα μιας γενιάς μαθημένης στο «με αγώνες κατακτούμε τα δικαιώματά μας», ανίκανης να καταλάβει πως δεν είναι όλα υπόθεση διαπραγμάτευσης και ότι η ευημερία χτίζεται με σχέδιο και σκληρή δουλειά.
Αυτή όμως είναι η μια πλευρά. Η άλλη ήταν οι ανεπαρκείς πολιτικές. Σε περίοδο κρίσης, για να περάσουν οι μεταρρυθμίσεις που έχει ανάγκη η οικονομία, προϋπόθεση είναι η δικαιοσύνη. Και στην Ελλάδα της κρίσης, με σοσιαλιστική κυβέρνηση μάλιστα, ένα εκατομμύριο άνεργοι βρέθηκαν χωρίς την παραμικρή ενίσχυση από το κράτος και τριακόσιες χιλιάδες οικογένειες χωρίς κανένα μέλος της να έχει δουλειά. Μόλις σήμερα, με πέντε χρόνια καθυστέρηση, εφαρμόζεται το ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα.
Η ανεπάρκεια αυτή είχε πολλές αιτίες. Κατ’ αρχάς την ισχυρή αντίσταση των οργανωμένων ομάδων, με συνέπεια τα βάρη να πέφτουν στους πιο αδύναμους. Αλλά και την αδυναμία πολλών κυβερνητικών στελεχών να καταλάβουν ότι οι μεταρρυθμίσεις δεν είναι πολυτέλεια, αλλά προϋπόθεση όχι μόνο για να βγούμε από την κρίση αλλά και για να μοιραστούν δίκαια τα βάρη. Οταν δεν ενοποιούνται τα Ταμεία, όταν δίνουμε μάχη για να διατηρηθεί η δεκαπενταετία, όταν διατηρούνται άχρηστοι οργανισμοί, όταν προστατεύονται τα κλειστά επαγγέλματα, οι συνέπειες είναι μικρότερες συντάξεις και μεγαλύτεροι φόροι.
Στην πραγματικότητα αυτό που χρειάζεται να κάνει η Κεντροαριστερά είναι να ορίσει ξανά τι είναι προοδευτικό σήμερα. Στην επόμενη τετραετία για να αντιμετωπιστεί η ανεργία θα χρειαστούν 800.000 νέες θέσεις εργασίας. Μόνο η παρέα του κ. Λαφαζάνη μπορεί να πιστεύει ότι θα προσληφθούν στο Δημόσιο με ένα «κολοσσιαίο», όπως λένε, πρόγραμμα δημοσίων δαπανών. Ολοι οι υπόλοιποι καταλαβαίνουμε ότι θα χρειαστούν η απελευθέρωση των δημιουργικών δυνάμεων της κοινωνίας και η προσέλκυση ιδιωτικών επενδύσεων. Η πρόκληση είναι τεράστια. Ευτυχώς δεν χρειάζεται να ανακαλύψουμε την Αμερική.
Ολοι, για παράδειγμα, καταλαβαίνουμε ότι πέρα από στείρες συζητήσεις για λιγότερο ή περισσότερο κράτος, αυτό που πραγματικά χρειαζόμαστε είναι πιο αποτελεσματικό κράτος. Η γραφειοκρατία, η διαφθορά, οι καθυστερήσεις στη Δικαιοσύνη αλλά και η λογική ενός κράτους που υπηρετεί συντεχνίες και συμφέροντα αποτελούν τροχοπέδη και για την ανάπτυξη αλλά και για την κοινωνική αλληλεγγύη.
Προφανώς χρειάζεται και σχέδιο. «Καλά παραδείγματα» υπάρχουν πολλά δίπλα μας. Πρέπει να πάψουν να αποτελούν εξαιρέσεις. Υποδειγματικοί συνεταιρισμοί. Ο «ΘΕΣΓΑΛΑ» στη Θεσσαλία που έχει καταφέρει όσα δεν μπόρεσε η κυβέρνηση – φτηνό γάλα υψηλής ποιότητας για τους καταναλωτές και υψηλές τιμές για τους παραγωγούς. Η «Venus» στη Βέροια, που εξάγει το 90% της παραγωγής. Αλλά και ιδιωτικές εταιρείες, άγνωστες στους περισσότερους από εμάς, με υψηλή τεχνολογία, από Ελληνες επιστήμονες, όπως η «Raycap» στη Δράμα, της οποίας οι εξαγωγές είναι περίπου ίσες με τις συνολικές εξαγωγές λαδιού της χώρας! Οπως βέβαια και η γειτονική Κύπρος, που ανοίγοντας τα πανεπιστήμιά της εκτός από τους δικούς μας «αριστερούς» πρυτάνεις προσέλκυσε 10.000 ξένους φοιτητές και δημιούργησε 1.500 θέσεις εργασίας υψηλής εξειδίκευσης. Κοινωνική αλληλεγγύη, σχέδιο, επιχειρηματικότητα. Εκεί βρίσκεται το μέλλον μας!