Ξεκαθαρίζει το θολό τοπίο που υπήρχε γύρω από το πακέτο των μέτρων ύψους 11,6 δισ. που η ελληνική πλευρά δεσμεύτηκε να πάρει όταν υπέγραψε τη δανειακή σύμβαση, παρέμεινε ως υποχρέωσή της επί κυβέρνησης Παπαδήμου προ εκλογών και αποτελεί σήμερα προϋπόθεση για την εκταμίευση της επόμενης δόσης από τους δανειστές μας. Δυστυχώς όμως η καθαρότερη εικόνα που φαίνεται είναι χειρότερη από αυτήν που αρχικά μάς περιέγραφαν ή φανταζόμασταν. Τα 5,5 – 6,6 δισ. που υποτίθεται ότι αρχικά υπολόγιζαν οι δικοί μας να τα βρουν από περικοπές σε μισθούς και συντάξεις έγιναν 8,5 – 9 και προστέθηκαν άλλα δύο, ίσως και παραπάνω, τα οποία θα προέλθουν από επιπλέον φορολόγηση όλων ή κάποιων κατηγοριών πολιτών.
Με λίγα λόγια, η εικόνα που βλέπουμε τώρα δεν έχει μεγάλη σχέση με εκείνη που έκρυβε το θολό τοπίο και γνωρίζαμε μόνο από περιγραφές, διαρροές και εκτιμήσεις. Ηταν για άλλη μία φορά, μια εικόνα φτιαγμένη σύμφωνα με τις επιθυμίες μας, όπως αυτές είχαν διαμορφωθεί από τη σκληρή πραγματικότητα, μόνο που η αντικειμενική πραγματικότητα είναι ακόμη σκληρότερη. Γίνεται τώρα σαφές ότι ο δημόσιος προεκλογικός διάλογος περί αναδιαπραγμάτευσης των όρων του Μνημονίου ήταν για εσωτερική κατανάλωση και μόνο, ότι η κοινή διακήρυξη με τις κόκκινες γραμμές που υπέγραψαν μετεκλογικά οι ηγέτες των κομμάτων που στηρίζουν την κυβέρνηση συντηρούσε εξωπραγματικές επικοινωνιακές ανάγκες και οι διαβεβαιώσεις αρμοδίων υπουργών ότι δεν θα μπουν άλλοι φόροι εξέφραζαν ευσεβείς πόθους.
Είναι σχεδόν βέβαιο ότι όλα όσα επώδυνα συμβαίνουν και εκείνα που θα συμβούν θα αποδοθούν στην ανελαστικότητα που επιδεικνύει η ανελέητη τρόικα. Και όντως, το πρόγραμμα είναι σκληρό και δεν θα μπορούσε να μην είναι από τη στιγμή που η χώρα ουσιαστικά κατέρρευσε. Οποιος πίστευε ότι η Ελλάδα θα συνερχόταν χωρίς πόνο, θυσίες και δάκρυα, ήταν μακριά νυχτωμένος και οι εξελίξεις το αποδεικνύουν. Πέρα όμως από αυτό, τα μηνύματα από τους δανειστές, τους Ευρωπαίους αξιωματούχους και τα κέντρα αποφάσεων ήταν ξεκάθαρα και εύληπτα προεκλογικά, όταν επικρατούσε «κακό» κλίμα για την Ελλάδα στο εξωτερικό, όπως είναι και τώρα, που μετατράπηκε σε «καλό». Προεκλογικά τόνιζαν ότι δεν υπάρχει θέμα αναδιαπραγμάτευσης και τώρα η μόνιμη επωδός στο «θέλουμε την Ελλάδα στην Ευρωζώνη» είναι ότι «πρέπει να τηρήσει τις δεσμεύσεις της». Οπως και ότι τα πάντα θα κριθούν από την έκθεση της τρόικας…
Το συμπέρασμα λοιπόν είναι ότι η τρόικα έχει μία πολιτική εντολή, που στην καλύτερη περίπτωση λέει ότι η Αθήνα πρέπει να πάρει αξιόπιστα μέτρα ώστε το έλλειμμα να πέσει κάτω από το 3% το 2014, το χρέος να είναι βιώσιμο το 2020 και αυτή είναι η απαραίτητη προϋπόθεση για να επιδείξει η τρόικα μία σχετικά ευνοϊκή έκθεση, παραβλέποντας κάποιες αδυναμίες. Μετά θα δουν οι δανειστές τι θα κάνουν, όπως αφήνουν να γίνει αντιληπτό. Με βάση αυτή την εντολή κινείται, αλλά και με δύο ακόμη γνώμονες. Πρώτον, την εμπειρία που έχει αποκτήσει τα 2,5 τελευταία χρόνια στην Ελλάδα και δεύτερον την αντίληψη που έχουν ως τεχνοκράτες οι ίδιοι, αλλά και είναι διάχυτη στις χώρες της Δύσης, περί «καθαρών» λύσεων, που δεν αφήνουν περιθώρια για εξαιρέσεις. Πρόκειται για αντίληψη βέβαια που βρίσκεται εξ ορισμού σε αντίθεση με την περίπλοκη ελληνική σκέψη και την αναζήτηση «πολιτικών λύσεων».
Η εμπειρία της τρόικας είναι ότι επί δυόμισι χρόνια δεν έχει γίνει καμία ουσιαστική μεταρρύθμιση στην Ελλάδα και η θεαματική μείωση του ελλείμματος οφείλεται στις οριζόντιες περικοπές. Δεν περιορίστηκε η φοροδιαφυγή, δεν επιταχύνθηκε η απόδοση δικαιοσύνης, δεν έγιναν συγχωνεύσεις φορέων και υπηρεσιών του Δημοσίου, δεν έγινε προσπάθεια ανακατανομής του προσωπικού ώστε ο ευρύτερος δημόσιος τομέας να εξυπηρετεί τον σκοπό για τον οποίον δημιουργήθηκε και όχι να βολεύει το προσωπικό του, δεν άνοιξαν τα κλειστά επαγγέλματα κλπ. Ταυτόχρονα δεν διακρίνουν και πολιτική βούληση για διαφορετική πορεία. Επομένως δεν πιστεύουν ότι μπορούν να αποδώσουν οι υποσχέσεις και τα σχέδια περί μεταρρυθμίσεων και θέλουν μέτρα άμεσης απόδοσης ως «καθαρές λύσεις». Τελεία και παύλα.
Τα παραπάνω δεν αποτελούν απόπειρα δικαιολόγησης της στάσης της τρόικας, αλλά απόπειρα ερμηνείας της. Είναι άλλη συζήτηση αν η συνταγή είναι η σωστή…