Φοβούμαι ότι πιπιλίζοντας τόσα χρόνια την καραμέλα της Κεντροαριστεράς, έχει πλέον μείνει μόνο το περιτύλιγμα, «κενό περιεχομένου». Όταν μάλιστα είναι φανερή η απουσία από τη συζήτηση της νεολαίας, αισθάνεσαι ότι βρίσκεσαι σε καφενείο έπειτα από μνημόσυνο. Καλός ο νεκρός, αλλά νεκρός.
Υποθέτω, μάλλον έχω τη βεβαιότητα, ότι όσοι ασχολούνται με το εγχείρημα της Κεντροαριστεράς, έχουν στο μυαλό τους το εγχείρημα του Ανδρέα Παπανδρέου με τη δημιουργία του ΠΑΣΟΚ, είτε το ομολογούν, είτε όχι, για ευνόητους λόγους. Και καλά κάνουν, αλλά θα έπρεπε να διδαχθούν από την τακτική του τεχνοκράτη οικονομολόγου από το Μπέρκλεϊ, που πάντρεψε τον ακαδημαϊκό του λόγο με την «λαϊκή ντοπιολαλιά», που έβγαλε το κουστούμι και φόρεσε ζιβάγκο.
Αυτά τα στοιχεία, ο λόγος και η αισθητική, αφορούν το styling της πολιτικής, είναι το φαίνεσθαι, εντάσσονται στην επικοινωνιακή προπαγάνδα. Απευθύνονται όμως στο «είναι», στην πραγματικότητα. Πού απευθύνθηκε ο Ανδρέας Παπανδρέου; Σε ένα τεράστιο τμήμα του πληθυσμού με αριστερή καταγωγή, με αριστερόστροφη κατεύθυνση, με «προοδευτικές» αγωνίες. Στη νεολαία που αναζητούσε νέα πορεία στη μεταχουντική Ελλάδα. Στον περιθωριοποιημένο αγροτικό αλλά και αστικό πληθυσμό. Στον φοβισμένο πολίτη, που ακόμη και στα πρώτα χρόνια της μεταπολίτευσης έκρυβε το Ριζοσπάστη, ή που ακόμα και μέσα στο σπίτι του έβλεπε κρυφά το «Ο Χριστός ξανασταυρώνεται» του Νίκου Καζαντζάκη, επειδή φοβόταν τον αφορισμό από τον παπά της ενορίας.
Το «target group» του Ανδρέα Παπανδρέου ήταν συγκεκριμένο. Πέρα από τις εμφανείς διαφορές και τα διαφορετικά κοινωνικά χαρακτηριστικά των ομάδων αυτών, υπήρχε ένα κοινό στοιχείο βγαλμένο πριν από το 1974, που λειτούργησε ως συγκολλητική ουσία: Το αντιδεξιό αίσθημα που βρήκε έκφραση στα συνθήματα «Ο λαός δεν ξεχνά τι σημαίνει δεξιά» και «Απόψε πεθαίνει η Δεξιά». Μην ξεχνάμε ότι ακόμη και για τις πλημμύρες, πριν από 35 χρόνια, ο Αντρέας -ο μόνος πολιτικός με το μικρό όνομα- είχε κατηγορήσει τη… Δεξιά!
Και βέβαια, πρέπει να σημειώσουμε ότι ο Ανδρέας Παπανδρέου επιστράτευσε νέους ανθρώπους με αγωνιστικό παρελθόν, αλλά και τεχνοκράτες με εξαιρετικά βιογραφικά και σημαντική επιστημονική παρουσία. Ο αγελαδάρης από το… Κακοσάλεσι, άκουγε για πρώτη φορά για κτηνοτροφικές μονάδες και για οργάνωση της παραγωγής. (Το τι έγινε στη συνέχεια είναι γνωστή και άλλη ιστορία!)
Ποιο είναι το σημερινό «target group» στο οποίο θα στόχευε ένας νέος φορέας; Προφανώς οι δημόσιοι και ιδιωτικοί υπάλληλοι, που έχουν χάσει σημαντικό μέρος του εισοδήματός τους, οι μικροί και μεσαίοι επιχειρηματίες που έχουν βάλει ή ετοιμάζονται να βάλουν λουκέτο, οι άνεργοι, οι προσεχώς άνεργοι, οι απολυμένοι, οι υποαπασχολούμενοι, οι νέοι. Όλοι αυτοί συγκροτούν μια νέα τάξη, ένα νέο «κόμμα», χωρίς όμως κοινό κομματικό ή κοινωνικό DNA. Οι απολυμένοι και οι πτωχευμένοι επαγγελματίες, είναι δεξιοί, αριστεροί, κεντρώοι. Είναι εθνικιστές και διεθνιστές. Είναι απόφοιτοι του λυκείου αλλά και του Πανεπιστημίου. Είναι «μεσοαστοί» του Χαλανδρίου αλλά και «μικροαστοί» των δυτικών προαστίων. Αυτό το νέο κόμμα δεν έχει καμία σχέση με την παραδοσιακή κεντρώα μετακινούμενη μάζα ψηφοφόρων, που έβγαζε κυβερνήσεις.
Εάν κάπως έτσι έχουν τα πράγματα, τότε ένας κεντροαριστερός φορέας με περιτύλιγμα τη γνωστή «αριστερή» συνθηματολογία της κοινωνικής δικαιοσύνης, της αλληλεγγύης, της ισότητας των ευκαιριών, της ισονομίας κ.λπ., δεν μπορεί πλέον να συγκινήσει κανέναν. Το «Αλλαγή εδώ και τώρα» συγκινεί πλέον μόνο ως διαφημιστικό σποτάκι.
Απαιτείται μια νέα συγκολλητική ουσία αυτής της νέας πολυκομματικής ή υπερκομματικής ομάδας των ανασφαλών πολιτών. Ποια είναι; Αυτό καλείται να αναζητήσει η σύγχρονη κεντροαριστερά, διότι πάντα παραμονεύει ένας Μπέπε Γκρίλο Σεφερλής! Για να γίνει όμως αυτό, πρέπει τα ηγετικά στελέχη να παίξουν με το κεφάλι ψηλά. Όπως μας έλεγε ένας προπονητής στο ποδόσφαιρο, εάν κοιτάς κάτω μπορεί να βρεις κανά τάλιρο, αν κοιτάς ψηλά μπορεί να βάλεις γκολ. Εκεί, στο «τάλιρο», κινούνται τα ποσοστά του ΠΑΣΟΚ και της ΔΗΜΑΡ!