Αν και η ανθρωπότητα ακόμη δεν έχει απαλλαγεί από τις πανδημικές διαστάσεις του Covid-19, οι κοινωνίες με την συμβολή τόσο του πολιτικού συστήματος όσο και των Μέσων Μαζικής Επικοινωνίας ασχολούνται και προδιαγράφουν την «επιστροφή στην κανονικότητα», δηλαδή στον τρόπο ζωής και λειτουργίας πριν από την εμφάνιση της πανδημίας.
Δεν αναπτύσσεται προβληματισμός για τα αίτια, που προκάλεσαν την πανδημία και την αναζήτηση των κατάλληλων εργαλείων για την αποφυγή τέτοιας έκτασης ανισορροπιών στον τομέα της υγείας. Πολύ περισσότερο δεν ασχολούνται με τα νέα δεδομένα, που δημιουργούνται σε σχέση με την μετά την πανδημία εποχή, ούτε και με τις ανεπάρκειες και λανθασμένες επιλογές ως προς την διαχείριση συνθηκών κρίσης, όπως είναι η περίοδος της πανδημίας.
Μια έκθεση ομάδας ειδικών στο πλαίσιο του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (World Health Organisation) για την πανδημία (12.5.2021) είναι πολύ αποκαλυπτική για τα προβλήματα και τις ανεπάρκειες στην αντιμετώπιση της.
Έχει πολύ ενδιαφέρον η επισήμανση της Ellon Johnson Sirleaf, συνυπεύθυνης για την έκθεση, πρώην προέδρου της Λιβερίας και κατόχου του Νόμπελ για την Ειρήνη, ότι «κατεγράφησαν μια σειρά αποτυχιών, κενών και καθυστερήσεων κατά την διάρκεια της προετοιμασίας και της αντίδρασης σε σχέση με τον Covid-19», ενώ «κακές στρατηγικού χαρακτήρα αποφάσεις, έλλειψη βούλησης για την καταπολέμηση των ανισοτήτων και ένα μη συντονισμένο σύστημα δημιούργησαν ένα τοξικό μίγμα, το οποίο επέτρεψε στην πανδημία να προκαλέσει μια καταστροφική ανθρώπινη κρίση».
Η παγκόσμια κοινότητα ήταν απροετοίμαστη, αν και το Global Preparedness Monitoring Board του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) σε έκθεση του το φθινόπωρο του 2019 είχε αναφερθεί στην πιθανότητα μιας πανδημίας με πνευμονολογική κατεύθυνση και είχε επισημάνει, ότι «ο κόσμος είναι απροετοίμαστος».
Επίσης ο ΠΟΥ θα έπρεπε να είχε κηρύξει την υγεία σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης όχι στις 31.1.2020 αλλά στις 22.1.2020 και να τονίσει εμφατικά την μεταδοτικότητα και την επικινδυνότητα του ιού.
Εύλογα τίθεται το ερώτημα, αν η παγκόσμια κοινωνία έβγαλε τα κατάλληλα συμπεράσματα για την πορεία της μετά την πανδημία, διότι οι πλανητικές ανισορροπίες οφείλονται σε ένα ευρύ φάσμα προβλημάτων, τα οποία αυξάνουν τον βαθμό διακινδύνευσης.
Για παράδειγμα οι διάφορες περιφερειακές συγκρούσεις και η ανοδική πορεία των εξοπλισμών και μάλιστα των πυρηνικών, διαμορφώνουν ένα πολύ επικίνδυνο κλίμα σε σχέση με το παγκόσμιο σύστημα ασφαλείας και την προώθηση της ειρήνης με την αξιοποίηση του διαλόγου και όχι την επίδειξη ισχύος για την επιβολή των «εθνικών συμφερόντων» σε ένα αλληλοεξαρτώμενο κόσμο.
Δυστυχώς 30 χρόνια μετά τον «Ψυχρό Πόλεμο» ο κόσμος έχει εισέλθει σε μια νέα εποχή πυρηνικών εξοπλισμών. Σύμφωνα με την καμπάνια κατά των πυρηνικών εξοπλισμών της Global Zero οι συνολικές δαπάνες στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής το 2021 υπερβαίνουν τα 61,3 δισεκατομμύρια δολάρια. Στην Κίνα το ανάλογο ποσό είναι 7,6 δισεκατομμύρια δολάρια και στην Ρωσία 14,8 δισεκατομμύρια δολάρια. Με την ίδια λογική σε σχέση με τους πυρηνικούς εξοπλισμούς κινούνται και άλλες χώρες, όπως η Μεγάλη Βρετανία και η Γαλλία.
Για την δημόσια υγεία δεν δαπανώνται ανάλογα ποσά, ούτε αναπτύσσεται προβληματισμός για τον σχεδιασμό μακροπρόθεσμων πολιτικών σε αυτό τον τομέα, οι οποίες στηρίζονται στην συμβολή και στην συνεργασία όλων των κοινωνιών, που συνθέτουν την παγκόσμια κοινότητα, ενώ παράλληλα καλύπτουν και τις φτωχές χώρες σε περιπτώσεις ανάγκης, όπως είναι η αντιμετώπιση του κορωνοϊού με την διάθεση εμβολίων.
Παράλληλα κατά την διάρκεια της πανδημίας σε καθημερινή βάση επισημαινόταν από τις διάφορες κρατικές οντότητες και το σύστημα υγείας, ότι ο συνωστισμός και η μαζοποίηση στο πλαίσιο δημοσίων συναθροίσεων και της κινητικότητας με τα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς εμπεριέχουν κινδύνους και πρέπει να αποφεύγονται.
Ουσιαστικά αυτό σημαίνει, ότι οι διάφορες κοινωνικές λειτουργίες θα έπρεπε να είναι αποκεντρωμένες (π.χ. διάθεση προϊόντων, ιατρική κάλυψη, εκπαίδευση κ.λ.π.), ώστε να έχουν ποιότητα και να μην δημιουργούν επικίνδυνες συνθήκες για την δημόσια υγεία.
Ταυτοχρόνως τίθεται βέβαια και το ερώτημα, εάν οι Μέγα-πόλεις του μέλλοντος και η λογική της μαζοποίησης, που διαπερνά την σύγχρονη πραγματικότητα, διαμορφώνουν ένα θετικό και λειτουργικό πεδίο ως προς την υγεία των πολιτών, όταν ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας επισημαίνει, ότι οι πανδημίες θα είναι συχνότερες στο μέλλον.
Επίσης η συνήθης επίκληση της ατομικής ευθύνης ως εργαλείου για την αποφυγή συνωστισμού δεν λειτουργεί σε μαζοποιημένες μονοδιάστατα καταναλωτικές κοινωνίες χωρίς ένα λειτουργικό αντίβαρο στο επίπεδο των κοινωνικών αξιών, οι οποίες πλέον έχουν υποκατασταθεί από μαζικά διοχετευόμενα πρότυπα, που καλλιεργούν την λογική της κοινωνίας του θεάματος, ως μέσου για την πρόσδωση νοήματος στη ζωή των πολιτών.
Η οικοδόμηση του αξιακού «αντίβαρου» είναι απαραίτητη, διότι αποτελεί βασική προϋπόθεση για την καλλιέργεια της διαγενεακής ενσυναίσθησης και την κοινωνική συνοχή, ώστε να διασφαλίζεται το δικαίωμα στη ζωή για όλες τις ηλικιακές ομάδες και κυρίως την τρίτη ηλικία, η οποία είναι ευάλωτη σε συνθήκες πανδημίας, όπως αυτή του κορωνοϊού (Covid-19).
Τέλος η περίοδος της πανδημίας λειτούργησε ως καταλύτης για την ανάδειξη και μιας άλλης ανισορροπίας, που σχετίζεται με την δυναμική, η οποία αναπτύσσεται με την αξιοποίηση της ψηφιακής τεχνολογίας σε γενικευμένο βαθμό ακόμη και στο πλαίσιο του ελεύθερου χρόνου των πολιτών.
Συγκεκριμένα η περιορισμένη κοινωνική ζωή κατά την διάρκεια της πανδημίας λόγω της προσπάθειας αντιμετώπισης της μεταδοτικότητας του ιού οδήγησε σε μη λειτουργική για την ανθρώπινη οντότητα εξάρτηση από τα ψηφιακά μέσα.
Αυτή η σχέση εξάρτησης αναδεικνύει την ανάγκη επαναπροσδιορισμού του ρόλου των ψηφιακών μέσων και της εικονικής πραγματικότητας, που παρουσιάζουν, διότι με αυτό τον τρόπο διαμορφώνονται συνθήκες, οι οποίες συρρικνώνουν την κοινωνική ενεργοποίηση του ατόμου με σημείο αναφοράς το κοινωνικό συμφέρον.
Με αυτά τα δεδομένα είναι βιώσιμη η «επιστροφή στην κανονικότητα», δηλαδή στον τρόπο ζωής και λειτουργίας των κοινωνιών πριν από την εμφάνιση της πανδημίας, χωρίς να αντιμετωπισθούν τα γενεσιουργά αίτια των ανισορροπιών, οι οποίες προκαλούν μη ελεγχόμενη ρευστότητα στη δυναμική της εξέλιξης;
Η πορεία μετά την πανδημία θα δείξει. Σίγουρα όμως δεν είναι κανονικότητα η επιστροφή στο παρελθόν αλλά η υπέρβαση των προβλημάτων, που παράγει ο τρόπος διαχείρισης της πραγματικότητας. Αυτή η οπτική, βέβαια, προϋποθέτει την αλλαγή προσανατολισμού και την ανάληψη των ευθυνών για την συγκεκριμενοποίηση και την πραγμάτωση της νέας πορείας από το πολιτικό σύστημα και την κοινωνία πολιτών με την συνδρομή και της επιστημονικής κοινότητας.